■ درجات اهل نماز در قيامت چگونه است؟
در هياهوي روزگار و مشکلاتي که ناخواسته هر روز بر سر راه انسان قرار مي‌گيرند، ممکن است آنچنان که شايسته است به نماز توجه نکنيم لذا خواندن نمازي با توجه و خشوع، يکي از خواست‌هاي قلبي هر فرد مۆمن به شمار مي‌رود.
نمازجايگاه نمازگزار درقرآن و سنّت
مقام ارجمند نمازگزار و جايگاه بلند مرتبه او همواره مورد توجّه و تحسين شارع مقدّس بوده است. قرآن و روايات، مقام و ارزش نمازگزاران را بيان کرده و با اوصاف گوناگون از آنان بخوبى ياد مى کند که چند نمونه آن را در زير مى خوانيد:
الف- شيداى حق
مۆمن نمازگزار از هر چه جز خدا چشم پوشيده و ديده و دل به معشوق واقعى دوخته است. او هيچ چيز جز خدا را شايسته دلبستگى نمىداند. از اين رو، در انتظار وصال يار لحظه شمارى مىکند، تا اينکه با شنيدن صداى روحبخش اذان به مراد خويش نايل آيد.
قرآن مجيد شيدايى نمازگزاران را اين گونه توصيف مى کند:
«رِجالٌ لا تُلْهيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلوةِ وَايتاءِ الزَّکوةِ، يَخافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فيهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصارُ»
مردانى که هيچ تجارت و خريد و فروشى آنان را از ياد خدا و اقامه نماز و پرداخت زکات باز نمى دارد، ايشان از روزى که دلها و ديدگان دگرگون مى شود هراسناکند.
اين عشق و شيدايى، يک طرفه نيست، بلکه از آن سو نيز محبت و عنايت الهى شامل حال نمازگزار مى گردد و او را غرق الطاف خود مى سازد. على عليه السلام فرمود:
«لَوْ يَعْلَمُ الْمُصَلّى ما يَغْشاهُ مِنْ جَلالِ اللَّهِ ما سَرَّهُ أَنْ يَرْفَعَ رَاْسَهُ مِنَ السُّجُودِ»
اگر نماز گزار مى دانست که چقدر جلال الهى او را فرا مى گيرد سر از سجده برداشتن را خوش نمى داشت.
ب- رستگارى
قرآن رستگارى را از آن مۆمنانى مى داند که خاشعانه نماز مى گزارند و مى فرمايد:
«قَدْ أَفْلَحَ الْمُۆْمِنُونَ الَّذينَ هُمْ فى صَلوتِهِمْ خاشِعُونَ»
به تحقيق مۆمنان رستگارند، آنان که در نماز خود خاشعند.
ج- هدايت و نيکوکارى
همچنين به پا دارندگان نماز را نيکوکاران هدايت يافته مى داند و مى فرمايد:
«المْ تِلْکَ آياتُ الْکِتابِ الْحَکيمِ هُدًى وَ رَحْمَةً لِلْمُحْسِنينَ الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلوةَ ...»
الف، لام، ميم. اينها آيه هاى حکمت آميز است و براى نيکوکاران هدايت و رحمتى است، نيکوکارانى که نماز مى گزارند ....
د- ريزش گناهان و ترفيع درجه
سلمان فارسى از رسول خدا صلى الله عليه و آله چنين نقل مى کند:
«إِنَّ الْعَبْدَ الْمُسْلِمَ، إِذا قامَ إِلَى الصَّلاةِ، تَحاتَتْ عَنْهُ خَطاياهُ، کَما تَحاتَتْ وَرَقُ هذِهِ الشَّجَرَةِ»
آن هنگام که مسلمان براى اقامه نماز حرکت مى کند، گناهان و خطاهايش همچون برگ اين درخت (به هنگام خزان) مىريزد.
ه- پيشوايى فرشتگان
نمازگزار در پيشگاه خداوند از چنان جايگاه بلندى برخوردار است که شايستگى پيشوايى فرشتگان را مى يابد . امام باقر عليه السلام در اين باره فرمود:
«ما مِنْ عَبْدٍ مِنْ شيعَتِنا يَقُومَ إِلَى الصَّلاةِ إِلَّا اکْتَنَفَتْهُ بِعَدَدِ مَنْ خالَفَهُ مَلائِکَةٌ يُصَلُّونَ خَلْفَهُ يَدْعُونَ اللَّهَ لَهُ حَتَّى يَفْرُغَ مِنْصَلاتِهِ»
هيچ کس از شيعيان ما به نماز نمى ايستند، جز اينکه به تعداد مخالفين و دشمنانش، فرشتگانى اطراف او راگرفته پشت سرش به نماز مى ايستند و تا زمانى که در حال نماز است او را دعا مىکنند.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
«... وَ لِلْمُصَلّى حُبُّ الْمَلائِکَةِ، وَ هُدًى وَ ايمانٌ، وَ نُورُ الْمَعْرِفَةِ وَ بَرَکَةٌ فىِ الّرِزْقِ وَ راحَةٌ لِلْبَدَنِ، وَ کَراهَةٌ لِلشَّيْطانِ، وَ سِلاحٌ عَلَى الْکُفَّارِ وَ إِجابَةٌ لِلْدُّعاءِ وَ قَبُولٌ لِلْأَعْمالِ وَ زادٌ لِلْمُۆْمِنِ مِنَ الدُّنْيا إِلَى الْاخِرَةِ، وَ شَفيعٌ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ مَلَکِ الْمَوْتِ، وَ أَنيسٌ فى قَبْرِهِ وَ فَراشٌ تَحْتَ جَنْبِهِ وَ جَوابٌ لِمُنْکَرٍ وَ نَکيرٍ»
نمازگزار را نزد خداوند مقاماتى است از جمله: محبت فرشتگان، هدايت، ايمان، نور معرفت و شناخت، برکت در روزى، راحتى بدن، ناخرسندى شيطان، قدرت در برابر کفّار، قبولى دعا، توشه مۆمن از دنيا براى آخرت، واسطه بين او و مأمور مرگ، و همنشين و بستر زير پهلوى او در قبر و جواب براى نکير و منکر.
و نيز آن حضرت درباره عظمت و بزرگى مۆمن نمازگزار در قيامت فرمود:
«تَکُونُ صَلاةُ الْعَبْدِ عِنْدَ الَمحْشَرِ تاجاً عَلى رَأْسِهِ وَ نُوراً عَلى وَجْهِهِ وَلِباساً عَلى بَدَنِهِ وَ سَتْراً بَيْنَهُ وَ بَيْنَ النَّارِ وَ حُجَّةً بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الرَّبِّ جَلَّ جَلالُهُ وَنَجاةً لِبَدَنِهِ مِنَ النَّارِ، وَ جَوازاًعَلَى الصِّراطِ وَ مِفْتاحاً لِلْجَنَّةِ وَمُهُوراً لِلْحُورِ الْعينِ، وَ ثَمَناً لِلْجَنَّةِ»
در روز قيامت و محشر نماز بنده مۆمن تاجى است بر سرش، نورى است بر جبينش، پوششى است بر اندامش، حجابى است بين او و آتش، حجتى است بين او و پروردگار جلّ جلاله، نجات بخش بدن او از آتش، برگ عبور از صراط، کليد بهشت، مهريه هايى براى حورالعين و بهاى بهشت است.
نماز خاشعانه، اولين شرط ايمان
«قَدْ أَفْلَحَ الْمُۆْمِنُونَ، الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ»؛ قطعا مۆمنان رستگارند آنها هستند که در نمازشان خشوع دارند.
ناگفته نماند که در مکتب انبيا رستگار حتمي از معنويت سرچشمه مي‌گيرد اما در مکتب طاغوتيان، رستگاري حتمي ريشه در زور و قدرت دارد.
فرعون فرياد مي‌زد که «وَقَدْ أَفْلَحَ الْيَوْمَ مَنِ اسْتَعْلَى»؛ در حقيقت امروز هر که فايق آيد خوشبخت مى شود.
به هر حال هر کسي هر نوع کار خير و خدمتي را که به مردم انجام دهد اما نسبت به نماز کوتاهي کند رستگار نخواهد شد.
حالات و درجات نمازگزاران
برخي از افراد نماز را با خشوع مي‌خوانند؛ «الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ» خشوع، ادب جسمي و روحي است.
رسول اکرم صلي الله عليه و آله ديدند شخصي در حال نماز با ريش خود بازي مي‌کند، فرمودند: اگر او روح خشوع داشت هرگز اين کار را نمي‌کرد.
بعضي نسبت به نماز مراقبند: «وَهُمْ عَلَى صَلاَتِهِمْ يُحَافِظُونَ»
بعضي کارها را به خاطر نماز رها مي‌کنند: «رِجَالٌ لَّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ»؛ مردانى که نه تجارت و نه داد و ستدى آنان را از ياد خدا باز نمي‌دارد.
عده‌اي با نشاط به سوي نماز حرکت مي‌کنند: «فَاسْعَوْا إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ»؛ به سوى ذکر خدا بشتابيد.
بعضي بهترين لباس را براي نماز مي‌پوشند: «يَا بَنِي آدَمَ خُذُواْ زِينَتَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجدٍ»
گروهي عشق ثابتي به نماز دارند: «الَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ»؛ همان کسانى که بر نمازشان پايدارى مىکنند.
امام باقر عليه‌السلام فرمودند: مراد، دوام بر نمازهاي مستحبي است همچنانکه مراد از «وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ» حفاظت و مراقبت از نمازهاي واجب است.
عده‌اي ديگر براي نماز سحرخيزي دارند: «وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ»
برخي شب را با نماز صبح مي‌کنند: «وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَامًا»؛ و آنانند که در حال سجده يا ايستاده شب را به روز مى آورند.
و بعضي سجده‌اي همراه با اشک دارند: «سُجَّدًا وَبُکِيًّا»
ارزش و اهميت نماز اول وقت
امام صادق عليه السلام مي فرمايد: كسى كه نمازهاى واجب را در اول وقت ادا كند و حدود آنها را حفظ نمايد، فرشته آن را سپيد و پاكيزه به آسمان مي برد. آن نماز مي گويد: خدا تو را حفظ کند همان گونه كه مرا حفظ کردي، مرا به ملكى بزرگوار سپردى. و كسى كه نمازها را بى سبب به تأخير اندازد و حدود آنها را حفظ نكند، فرشته نماز او را سياه و تاريك به آسمان مي برد در حالى كه نماز با صداى بلند و به نماز گزار مي گويد: مرا ضايع كردى، خداى تو را ضايع كند آنچنانكه مرا ضايع كردى؛ و خدا تو را رعايت نكند آنچنانكه تو مرا رعايت نكردى. «وسائل الشيعه، ج 3، ص 90، كتاب الصلوه، ابواب المواقيت ، باب 3، حديث 17»
نکته:
از اين روايت مي فهميم که نماز را ملائكة اللَّه به سوى آسمان بالا مي برند يا با صورت پاكيزه سفيد. و آن وقتى است كه نماز را در اوّل وقت به جا آورد و آداب آن را رعايت کند و در اين صورت به نمازگزار دعاى خير مي كند. و يا با صورت تاريك سياه بالا مي برند و آن در وقتى است كه آن را بى عذر تأخير اندازد و حدود آن را برپا نكند؛ و در اين صورت او را نفرين مي كند. و اين حديث علاوه بر آنكه دلالت مي کند که نماز يک صورت پنهان دارد همچنين دلالت مي کند بر اينکه نماز زنده و جاندار است.
« با استفاده از کتاب آداب الصلاة امام خميني رحمة الله عليه »
شهيد بزرگوار مطهري مي فرمايد : مسأله اي كه درمورد نماز مورد توجه اسلام قرار گرفته است دقت زياد نسبت به رعايت وقت است به طوري كه دقيقاً روي دقيقه، ثانيه آن حساب شده است.
بدون شك اين امر در روح عبادت ورابطه انسان با خدا مۆثر نيست كه مثلاً اگر يك دقيقه قبل از وقت نماز را شروع كنيم آن حالت تقرب و توجه پيدا نمي شود ولي اگر اول وقت انجام شد تقرب ايجاد مي شود.
اسلام خواسته است نوعي تمرين وقت شناسي وتمرين احترام گزاردن به نظم ووقت قرار داده باشد ." ر.ك : استاد شهيد مرتضي مطهري، تعليم وتربيت دراسلام ، ص192"
منابع :
اخلاق عبادى( ج 1) ؛ نوشته مقدسنيا- الهامىنيا
فارس
پرسمان قراني
تبيان
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
