■ سهلانگاری خانواده، فقر و لقمه حرام؛ از عوامل سستی در عبادت
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از لرستان، آفاتی که متوجه عبادت میشود چند دسته است: برخی از آفات مانند ریا موجب بطلان عبادت میشود بعضی از آفات مانند گناه تاثیر عبادت را کم میکند، تعدادی از آفات باعث میشود اصل عبادت بهجا آورده نشود و یا زمینه ترک عبادت فراهم گردد یکی از آفات مهم عبادت سستی و سهلانگاری است.
درخت سرسبز عبادت با آفت سستی، خزان میشود و گاه ریشههایش میخشکاند از همین رو در تعالیم اسلامی سستی در عبادت یکی از افتهای خطرناک شمرده شده است.
عوامل سستی در عبادت چیست؟
هر آسیبی معلول عوامل و زمینههایی است که شناسایی آنها ما را در درمان آسیب کمک میکند گرایش به پرستش و عبادت امری فطری و ذاتی است و رویگردانی از آن امری خلاف سرشت و طبیعت بشر است که نوعی انحراف از اقتضای فطرت محسوب میشود این انحراف و گژی عوامل و زمینههایی است که شناسایی آنها ما را در درمان آسیب کمک میکند، گرایش به پرستش و عبادت، امری فطری و ذاتی است و رویگردانی از آن امری خلاف سرشت و طبیعت بشر است که نوعی انحراف از اقتضای فطرت محسوب میشود.
خداوند متعال در آیه 55 سوره مریم در رابطه با نقش خانواده در این زمینه فرموده است: «وَکَانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ وَکَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا؛ و خاندان خود را به نماز و زکات فرمان مىداد و همواره نزد پروردگارش پسندیده[رفتار] بود».
خداوند متعال در آیات 90 و 91 سوره مائده در این رابطه فرموده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ﴿90﴾ إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ وَیَصُدَّکُمْ عَن ذِکْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ؛ اى کسانىکه ایمان آوردهاید شراب و قمار و بتها و تیرهاى قرعه پلیدند [و] از عمل شیطانند پس از آنها دورى گزینید باشد که رستگار شوید، همانا شیطان مىخواهد با شراب و قمار میان شما دشمنى و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد پس آیا شما دست برمىدارید».
همچنین در آیه 6 سوره تحریم آمده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ؛ اى کسانىکه ایمان آوردهاید خودتان و کسانتان را از آتشى که سوخت آن مردم و نگه است حفظ کنید بر آن [آتش] فرشتگانى خشن [و] سختگیر [گمارده شده] اند از آنچه خدا به آنان دستور داده سرپیچى نمىکنند و آنچه را که مامورند انجام مىدهند ».
9 عامل سستی در عبادت از نظر امام سجاد(ع)
امام سجاد(ع) در بخشی از دعای ابوحمزه ثمالی میفرماید: خدایا هر وقت گفتم که آماده شدم و برای نماز در برابرت ایستادم و با تو نجوی کردم، بر من سستی و بیحالی و چرت افکندی و در وقت مناجات حال معنویم را از دلم ربودی...
در ادامه امام سجاد(ع) به عامل سستی در عبادت اشاره میکند که از جمله آنها میتوان از سبک شمردن حق پروردگار، اعراض از یاد خدا، دروغگویی، ناسپاسی در برابر نعمتهای الهی، دوری از مجالس علما، غفلت و بیتوجهی، شرکت در مجالس بیهودگان، جرم و گناه، بیحیایی اشاره کرد.
البته در احادیث عوامل دیگری نیز بهعنوان سستی در عبادت شمرده شده که از جمله آنها میتوان از جهل و نادانی، نداشتن معرفت، پُرخوری، دلبستگی به دنیا، بیاطلاعی از ارزش و ثواب عمل و ... نام برد.
حجتالاسلام والمسلمین سیداحمد میرعمادی، نماینده ولیفقیه در استان و امام جمعه خرمآباد در گفتوگو با خبرنگار ایکنا در این رابطه گفت: نخستین نهاد شکل دهنده شخصیت انسان، خانواده است، خانوادهای که به فرائض بیتوجه باشد طبعاً چراغ عبادت در آنجا کمفروغ است قرآنکریم یکی از ویژگیهای انبیا و اولیای الهی را توجه به جنبههای عبادی خانواده میداند.
وی افزود: متاسفانه در عصر کنونی، خانوادهها آنقدری که به امور دنیوی و مادی اهمیت میدهند به آموزههای دینی توجه ندارند همین امر سبب سهلانگاری در عبادت میشود. چه اینکه برخی خانوادهها با سهلگیری بیش از حد و بیتفاوتی زمینه ترک عبادت را فراهم مینمایند.
این کارشناس مذهبی فقر و نداری را یکی دیگر از عوامل سستی در عبادت دانست و اضافه کرد: افراد فقیر که دغدغه نان شب دارند همواره فکر آنان مشغول تامین مخارج خانواده است و با شکم گرسته میخوابند طبعاً فکر و اندیشه آنان در عبادت متمرکز نمیشود و دچار سستی میشوند.
وی گفت: البته این علت، عمومیت ندارد، چهبسا ثروتمندانی که در اثر ثروت زیاد طغیانگری کرده و از مسیر بندگی خارج شوند برنامهریزی صحیح برای زندگی، قناعت، مناعتطبع، دوری از فرهنگ مصرفگرایی، پرهیز از اسراف و رسیدگی صاحبان ثروت به فقرا از راههای مبارزه با فقر است.
نماینده ولیفقیه در لرستان گناه و عصیان را از دیگر عوامل سستی و رخوت در عبادت دانست و افزود: گناه لذت انس و مناجات با خدا را سلب میکند همچنین حرامخواری مهمترین عامل و زمینهساز کاهلی و سستی در عبادت و در نهایت ترک آن است، افرادیکه از راه ربا، رشوه، قمار، گرانفروشی، احتکار، شرابفروشی، مواد مخدر و بلاهخره تصرف در اموال مردم، شکم خود و خانواده را سیر میکنند، دین و دنیای خود را تباه میسازند.