آیت‌الله عبدالکریم عابدینی، نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین، در شانزدهمین جلسه تفسیر قرآن که در دفتر امام‌ جمعه قزوین برگزار شد، در ادامه بررسی آیات سوره جن و در تفسیر آیه ۱۹ گفت: وَأَنَّهُ لَمَّا قَامَ عَبْدُ اللَّهِ يَدْعُوهُ كَادُوا يَكُونُونَ عَلَيْهِ لِبَدًا و هنگامی‌که بنده خدا [محمّد] برمی‌خاست تا خدا را عبادت کند [از جنیان به اندازه‌ای به سویش هجوم می‌بردند که] نزدیک بود جمعیت انبوه و متراکمی بر سر او بریزد.

وی اظهار کرد: «لُبَد» تراکم و ازدحام جمعیت است. مردم آنقدر به پیامبر علاقه‌مند بودند که از گردش پراکنده نشده و پس از اتمام صحبت‌هایش یا اتمام نماز او را رها نمی‌کردند و علاقه وافری به ایشان داشتند.

این مفسر قرآن بیان کرد: تفاسیر فراوانی به این واژه پرداخته‌اند. که این تراکم یا اجتماع از سوی مخالفان است برای استهزاء و مخالفت با پیامبر تا او را از ابلاغ رسالت و تبلیغ دین بازدارند یا ازدحام علاقه‌مندان و محبان آن حضرت برای یادگیری و حمایت و نصرت و ابراز محبت است.

وی خاطرنشان کرد: و موضوع دیگر اینکه چرا در این آیه عبدالله آمده؟ چرا خداوند تعبیر دیگری همچون رسول‌الله به کار نبرده است؟ مفسران عنوان کرده‌اند که مقام عبودیت از مقام رسالت ‌و خاتمیت بالاتر است و لذا در تشهد نماز هم می‌خوانیم وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُه، مشخص است که رسالت رسولان زمینه عبادت و وسیله‌ رسیدن به بندگی و عبادت است. هدف از رسالت احیای عبادت در عالم است. به همین دلیل در میان اسامی متعدد رسول گرامی اسلام، این آیه، عبدالله را مطرح کرده است.

آیت‌الله عابدینی تصریح کرد: این معنا چندین مرتبه در قرآن ذکر شده است؛ خداوند در آیه ۳۶ سوره نحل می‌فرماید که همانا در هر امتی پیامبری فرستادیم که [اعلام کند که] خدا را بپرستید و از [پرستش] طاغوت بپرهیزید. همچنین در مناجات حضرت امیر(ع) هم آمده که خدایا تو همان خدایی هستی که من می‌خواهم پس مرا بنده‌ای قرار ده که تو می‌خواهی و می‌پسندی، که مستقیماً به مقام عبودیت و بندگی اشاره دارد.

این مفسر قرآن گفت: روایتی از امام باقر(ع) در بحارالانوار نقل شده است که نبی مکرم اسلام(ص) ۱۰ نام دارد که پنج مورد از آن در قرآن آمده که «محمد رسول الله»، «احمد»، «عبدالله»، «یس» و «ن» هستند و که هر یک معنای خود را دارند و در عین حال اسم شخص هم محسوب می‌شوند.

آیت‌الله عابدینی اظهار کرد: شیخ طوسی در تفسیر تبیان به هر دو وجه ازدحام اشاره کرده است. عده‌ای ازدحام می‌کردند جلوی تبلیغ دین خدا و دعوت مردم به اسلام را بگیرند و از سوی دیگر جنیان بودند که از سر و کول پیامبر بالا می‌رفتند و به شدت علاقه داشتند قرآن را از زبان پیامبر استماع کنند. یعنی هم موافقان و هم مخالفان دور پیامبر جمع شده و ازدحام می‌کردند.

وی بیان کرد: شیخ طبرسی هم در تفسیر این ازدحام فرموده که محمد(ص) خدا را می‌خواند و دیگران را هم به‌خدا دعوت می‌کرد و جنیان از سر و روی پیامبر بالا می‌رفتند و این موضوع قابل کنترل نبود. آنقدر قرآن به مذاق آنان شیرین آمده بود که سر از پا نمی‌شناختند و می‌خواستند نزدیکترین فرد به حضرت هنگام تلاوت قرآن باشند.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین تصریح کرد: تفسیر ماوردی (النُّکَتُ و العیون) اینگونه به این موضوع پرداخته است که سه نوع ازدحام وجود داشت؛ گروهی از اجتماع‌کنندگان انسان‌های مسلمان بودند، گروه دوم جنیان بودند که وقتی قرائت قرآن حضرت را می‌شنیدند زمین‌گیر و متأثر می‌شدند، گروه سوم جنیان و انسان‌هایی بودند که برای دشمنی با پیامبر با یکدیگر متحد شده بودند تا جلوی تبلیغ و پیشرفت کار پیامبر را بگیرند.

وی افزود: فیض‌کاشانی در جلد پنجم تفسیر صافی صفحه ۲۳۷ آورده است که پیامبر خدا را عبادت می‌کرد و قریش علیه او قیام و ازدحام و تجمع می‌کردند و در مقابل هم مردم تحت تأثیر عبادتش دور او جمع می‌شدند.
اشاره به ولایت امام علی در آیه ۱۹ سوره جن

آیت‌الله‌ عابدینی خاطرنشان کرد: برخی از اهل سنت در کتب خود آورده‌اند که آیه ۱۹ سوره جن در مورد علی‌ابن ابیطالب نازل شده است. کافی هم حدیثی نقل می‌کند که پیامبر مردم را به ولایت علی‌ابن ابیطالب دعوت می‌کرد که قریش جمع شده و دور پیامبر ازدحام کردند ‌و گفتند ما را از این موضوع معاف کن که نخواهیم پذیرفت. بعدها در این مورد تصمیم خواهیم گرفت. پیامبر اشارات و تأکیدات بسیاری بر این موضوع داشتند.

وی ادامه داد: حضرت در جواب قریش فرمود که این موضوع ربطی به من ندارد و خداوند فرمان داده که ابلاغ کنم و شما هم باید مرا همراهی کنید. بعد پیامبر را متهم کردند و از اطراف او فاصله گرفتند. پیامبر فرمود همه چیز در دست خداست و من تبلیغ خواهم کرد و شما هم اگر کاری از پیش می‌برید اقدام کنید.

این مفسر قرآن کریم خاطرنشان کرد: قرآن کتاب تاریخی و یا صرفاً کتاب عبرت نیست بلکه کتاب هدایت است. این موضوع هنوز هم ادامه دارد و هنوز هم عده‌ای با شنیدن نام پیامبر مشعوف می‌شوند و عده‌ای دیگر هم خشمگین می‌شوند و با دیدن عظمت و عزت و نام پیامبر کینه‌ها و دشمنی‌هایشان دوچندان می‌شود. این موضوع در تاریخ نمانده و همواره در جریان است که عده‌ای مجذوب کمالات حضرتند و عده‌ای هم از او خشمگین‌اند. این محبت و خشم صف حق و باطل را تشکیل می‌دهد.

آیت‌الله عابدینی گفت: مردم دور پیامبر جمع می‌شدند تا او را بستایند و راه ملکوت را از او بیاموزند. انسان شدن را از او بیاموزند و از سوی دیگر جنگ احزاب هم ازدحامی بود تا پیامبر را از میان بردارند. پس هر دو نوع ازدحام را می‌توان از این آیه نتیجه گرفت. آن ازدحام امروزه هم ادامه دارد؛ ازدحام مردم در تشییع حاج قاسم به سبب دنباله‌روی او از سیره پیامبر(ص) بود. ازدحام‌های نمازهای جمعه و جماعت و راهپیمایی‌ها هم به سبب اتصال آن‌ها با پیامبر و اهل‌بیت اوست.

وی ادامه داد: در آیه ۲۰ سوره جن می‌خوانیم که قُلْ إِنَّمَا أَدْعُو رَبِّي وَلَا أُشْرِكُ بِهِ أَحَدًا بگو من تنها پروردگار خود را مى‏‌خوانم و كسى را با او شريک نمى‌گردانم. کسانی‌که از من کینه دارید بدانید که من تنها پروردگارم را می‌خواهم و پذیرای پیشنهادات شما نیستم. قریش می‌گفتند تو بت‌های ما را بپرست ما هم خدای تو را می‌پرستیم. اما پاسخ می‌شنیدند که من تنها خدای خود را می‌پرستم و شریک برای او قرار نمی‌دهم.

نماینده ولی فقیه در استان قزوین افزود: پیامبر پاسخ داد که خدا به من گفته که نباید کسی جز او را بپرستم و عالم تکوین از زمین و آسمان و ابر و باد همه مطیع فرمان او هستند. قُلْ إِنِّي لَا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَلَا رَشَدًا بگو من براى شما اختيار زيان و هدايتى را ندارم. به مردم بگو من مالک ضرر یا هدایت شما نیستم. اگر گمراه شوید و ضرر کنید و آسیب ببینید طرف مقابل شما خداست و اگر هم به رشد و هدایت برسید باز هم با خدا روبه‌رو خواهید شد و این یعنی توحید.

وی خاطرنشان کرد: سوره مبارکه فاطر در آیه ۲۱ به این موضوع پرداخته است. در سوره انعام آیه ۲۷: خدا می‌فرماید اگر از ناحیه خداوند ضرر و زیانی متوجه شما شود غیر از او چه کسی می‌تواند این ضرر و زیان را از شما بردارد. اصولاً ریشه ضرر و زیانی که متوجه ما شده به اعمال و کردار ما مربوط است و مستقیماً متوجه خداوند نیست. اگر خدا خیری به تو برساند بدان که او بر همه چیز قادر و تواناست.

آیت‌الله عابدینی در پایان این جلسه گفت: در مضامین آیه ۱۰۶ و ۱۰۷ سوره یونس می‌خوانیم که با غیر خدا کاری نداشته باشید که در نفع و ضرر شما بی‌تأثیرند. تو در هماهنگی با خدا به منافع رسیده و از ضررها در امان خواهی بود. اگر غیر خدا را بخوانید مشرک و ظالم هستید.

خبرگزاری ایکنا

این مطلب را به اشتراک بگذارید :