همیشه و در همه حال از اقامه نمازبه عنوان یک وظیفه و رفتار دینی یاد شده است. یک واجب الهی که خداوند در پنج وعده روزانه برای هر انسان مقرر فرموده است و با اهمیت ترین و مهم ترین اثرات آن دریافت رحمت بیکران خداوند و تقرب به اوست. این فریضه واجب که از سوی خداوند بر انسان واجب شده است تاثیر بسیار زیادی بر تکامل فردی و اجتماعی و رشد او دارد. جالب اینجاست که امروزه با پیشرفته دانش بشری، تحقیقات و بررسی ها نشان داده اند که رابطه ای بین نماز  و سلامتی وجود داردلذا در این خصوص با حجت الاسلام «محمدعلی اسدی نسب»، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

فلسفه و حکمت نماز در دین مبین اسلام چیست؟

فلسفه ارتباط با خداوند کاملا روشن است. نماز بهترین الگوی ارتباط با پروردگار می باشد. خالق، معبود و مبدا همه ما خداوند متعال است. ارتباط با خداوند به ما انرژی می دهد و ما را به کمال می رساند لذا همه شادابی ها، علم، دانش، ربوبیت، رحمانیت، مهربانیت و منزه بودن خداوند از همه عیوب و نقص ها در نماز تجلی دارد. در واقع فلسفه نماز فلسفه ارتباط با پروردگار است.

چرا باید نماز بخوانیم؟ آیا نمی شود خداوند را به گونه دیگری غیر از نماز عبادت کرد؟

این سوال برای افرادی پیش می آید که فکر می کنند آثار و برکات نماز عاید پروردگار می شود. سوال می کنند اصلا چرا خداوند از ما خواسته نماز بخوانیم؟ در حالی که پروردگار از ما نماز نمی خواهد بلکه کمال می خواهد، چون خداوند همه اسماء حسنا را دارد که یکی از این اسماء حسنا این است که همیشه خوبی و سعادت بندگان خود را می خواهد. بر همین اساس به دنبال رساندن بندگان اش به کمال است، برای رسیدن بندگانش به کمال برنامه های مختلفی تدوین و تنظیم کرده است که یکی از آنها نماز می باشد. حالا پرسیدن این سوال که چرا خداوند از ما نماز خواسته مانند این است که بگوییم چرا خداوند می خواهد ما به کمال برسیم این در حالی است که اگر پروردگار نخواهد، باید سوال کنیم، اگر خداوند برنامه نداشته باشد باید سوال کنیم؛ بنابراین لطف، هدایت و راهنمایی جزو صفات پروردگار است.

علل نمازگریزی جوانان و نوجوانان و کمرنگ شدن این فریضه الهی در جامعه چیست؟

این مسئله دلایل متعددی دارد که یکی از آنها بحث فضای مجازی است که متاسفانه هم اعتقادات جوانان را کمرنگ کرده و هم آسیب های اخلاقی و رفتاری زیادی را متوجه آنها کرده است؛ در واقع علیرغم تمامی محاسن و مزایای آن یک سری دغدغه و نگرانی هایی هم تحمیل خانواده ها کرده است. بسیاری از والدین فرصت، امکان و یا توان کافی برای شناخت دقیق این فضا و کاربردهای آن را به دست نیاورده اند؛ این در حالی است که والدین باید نسبت به باورهای دینی و اعتقادی، اخلاقی و رفتاری فرزندان خود اهتمام ویژه ای داشته باشند و در این زمینه هزینه کنند. در بسیاری از کشورها که مسلمانان در اقلیت قرار دارند، والدین برای آموزش مسایل دینی و اعتقادی فرزندانشان هزینه های زیادی می کنند و اساتید خصوصی به منزل دعوت می کنند. دین را باید آموزش داد. برای آموزش آن هم باید هزینه کرد؛ اینکه دانش آموزان فقط برای کسب نمره در مدرسه تلاش کنند، این فایده ای ندارد.

دیگر اینکه پدر و مادرها خودشان باید عامل باشند که نیستند. همچنین مراکز آموزشی ما باید از لحاظ علمی و تربیتی مناسب باشند که متاسفانه اینها هم مناسب نیستند. بسیاری از مراکز آموزشی ما فقط به دنبال آموزش زبان انگلیسی می باشند و خانواده ها هم به دنبال آشنا کردن فرزندان شان با فرهنگ غرب و بیگانه هستند ولی درستش این است که در کنار این زبان فرزندان خود را به یادگیری زبان عربی و قرآن کریم هم ترغیب کنند که متاسفانه والدین در این زمینه کوتاهی می کنند. علاوه بر این مشکلات، فرزندان تحت تاثیر سایر مشکلات و بحران های خانواده نیز قرار دارند. صدا و سیما هم برنامه های مناسب و ویژه ای برای کودکان در این زمینه ندارد.

چرا امروزه والدین تا این اندازه نسبت به مسایل کودکان از جمله مسایل دینی و اعتقادی آنها بی اهمیت شده اند؟

عرض کردم بحث فضای مجازی به یکی از مهمترین مشکلات ما در سال های اخیر تبدیل شده است. در حال حاضر والدین بیشترین وقت خود را صرف فضای مجازی و وب گردی می کنند. این امر نقش مهمی در بی توجهی پدر و مادرها در تربیت صحیح فرزندان و رسیدگی به نیازهای روحی، روانی و اعتقادی آنها دارد. وقتی والدین بیشتر از اینکه به گفت و گو با کودکان خود بپردازند در فضای مجازی سیر می کنند، وضعیت دینی و اعتقادی جوانان و نوجوانان هم بهتر از این نمی شود. لذا در سایه بی توجهی والدین، کودکان یک فیلترشکن نصب کرده و به ناکجاآباد می روند که همه اینها تاثیرات شگردی در روحیه جوانان دارد.

با توجه به اینکه دستگاه امام حسین (ع) یک دستگاهی سرشار از معرفت و اخلاق است و متولیان امر می توانند با استفاده از این فرصت، معنویت و معرفت را در جامعه ترویج دهند.

به نظر شما رفتار مسئولان تا چه اندازه در دین گریزی جوانان تاثیر دارد؟

در حدیث داریم «الناس علی دین ملوکهم» یعنی مردم از رفتار و کردار رهبران و مسئولان تبعیت می‌کنند وقتی مدیران بی دین و اختلاس گر باشند، وقتی تظاهر به دین داری کنند ولی در عمل هیچ آثاری از اخلاق و معرفت امامان، اهل بیت و بزرگان دین در آنها دیده نشود، این مسئله در روحیه مردم به ویژه جوانان تاثیر می گذارد لذا اگر می‌خواهیم اخلاق دینی در جامعه رواج پیدا کند لازمه آن، این است که مسئولان و مدیران ما اخلاق‌های دینی را کاملاً رعایت کنند و اگر مسئولان به مسئله اخلاق توجه عمیق داشته باشند و رعایت اخلاق کنند بدون تعارف در جامعه اخلاق نیز حاکم می‌شود. پس اگر ما بخواهیم بعضی از مشکلات در جامعه حل شود، ابتدا باید خودمان را اصلاح کنیم و البته رفتار مسئولان هم باید اصلاح شود.در واقع 50 درصد ریشه مشکلات موجود در جامعه به رفتار نامناسب مسئولان بر می گردد.

بی توجهی و سستی به نماز چه آثار و پیامدهایی به دنبال دارد؟

در روایات داریم که اگر نماز قبول شود، همه اعمال انسان پذیرفته می شود و اگر نماز رد شود، همه اعمال وی نیز رد می شود. این عبارت دارای دو معنای ظاهری و باطنی می باشد. معنای ظاهری اش مشخص است، یعنی اگر شما نسبت به نماز سستی و کاهلی کنید، این سستی متوجه تمام ارکان زندگی تان می شود، چون نماز رکن دین است. نماز یک واجب قطعی برای دین محسوب می شود. اگر این انسان برای اقامه این واجب دینی محکم و با اراده باشد، سایر مسایل زندگی خود را می تواند اصلاح کند ولی اگر این مرکب دین سست شود، فرد می گوید: من که نماز نمی خوانم پس چرا زکات و خمس بپردازم، چرا به حج بروم؟ در واقع همه محاسن و خوبی ها را از بین می برد و چون نمی تواند همیشه به صورت تناقص آلود زندگی کند لذا دست به تخریب اعتقادات خود می زند مثلا می گوید به چه دلیل نماز واجب است؟ چه کسی گفته خدایی وجود دارد؟ چه کسی گفته قرآن درست است؟ بنابراین به مرور این تبهکاری ها و فساد موجب بی اعتقادی فرد شده و به قهقرا می رود.

بنابراین لازم است خبرگزاری ها و اصحاب رسانه اهتمام بیشتری نسبت به نماز داشته باشند. فلسفه و تک تک کلمات و جملات نماز بسیار مهم و قابل بررسی است. خبرنگاران می توانند هر جمله ای از نماز را به عنوان یک سوژه انتخاب و آن را پیگیری کنند. باید حرکات، اسرار نماز و سخنان بزرگان در مورد این فریضه مهم الهی را در جامعه بیشتر مطرح کنیم.

خبرگزاری شبستان

این مطلب را به اشتراک بگذارید :