آيت الله دستغيب به عنوان يک متفکر اسلامي با انديشه‌هاي عرفاني ناب آشنا بود و به دور از افراطي گري با جلوگيري از راه هاي انحرافي به کنترل خشونت و حفاظت از جامعه پرداخت و با آثار شگرف خويش مسيري نوين را به پيش روي مردم گشود و اينگونه به عنوان الگوي سلوک و تهذيب نفس شناخته شد.آيت الله سيد عبدالحسين دستغيب در 1292 خورشيدي در شيراز چشم به جهان گشود و با بهره هاي معنوي و کسب فيض از محضر علماي بزرگ زمانه به چنان درجه اي از دانش و اخلاق دست يافت که از جمله بهترين الگوهاي اخلاقي تهذيب نفس و سير و سلوک معنوي شد. اين عارف پرهيزگار به عنوان نماينده امام خميني(ره) در استان فارس، عضو مجلس خبرگان و رييس حوزه علميه، نقش پررنگي در پيشبرد اهداف انقلاب داشت. او بارها زندان و تبعيد را به جان خريد اما هرگز دست از تبليغ دين و حمايت از انقلاب اسلامي برنداشت. 
تمام فعاليت‌هاي انقلابي ضد رژيم پهلوي در استان فارس با هدايت اين روحاني بزرگوار انجام مي‌شد. انديشه هاي ناب اخلاقي، انساني و ولايي آيت الله دستغيب به اندازه اي نافذ بود که پس از 36 سال از شهادت او، همچنان پاسخگوي مناسب نيازهاي معنوي نسل امروز است.
از جمله تاليفات وي که تحت تاثير انديشه ولايي و اخلاقي او به شمار مي رود مي توان به «گناهان کبيره در 2جلد، قلب سليم، حقايقي از قرآن، معراج، ماه خدا، صديقه کبري، کتاب داستانهاي شگفت، هشتاد و دو پرسش، سوره نجم، سيدالشهدا عليه السلام، معاد، صلوه الخاشعين و قلب قرآن» اشاره کرد.
اين عالم رباني سرانجام در20 آذر 1360 خورشيدي در مسير مسجد براي اقامه نماز جمعه شيراز به وسيله منافقان به شهادت رسيد و به سومين شهيد محراب ملقب شد.
براي آشنايي بيشتر با انديشه هاي اخلاقي آيت الله دستغيب، ديدگاه «ابراهيم فياضي» پژوهشگر علوم انساني و عضو هيات علمي دانشگاه تهران را در اين باره بررسي مي کنيم.
**زندگي سياسي- اجتماعي آيت الله دستغيب
وي از شاگردان آيت الله قاضي طباطبايي بود که به عنوان يک فقيه عاليقدر نه تنها در عرفان که در بيشتر زمينه هاي اخلاقي به تربيت انسان هاي خودساخته، اهل مطالعه و متفکر همت مي گماشت. پس از نهضت مشروطه و با ورود مدرنيسم به ايران، خلا بزرگي در مسايل ديني ايجاد شد. کاري که در مکتب آيت الله قاضي روي داد؛ خودسازي و توليد انسان هاي انديشمند و متفکر از جمله علامه طباطبايي، شيخ محمد بروجردي و آيت الله دستغيب بود که همه اين افراد بعدها در عرصه خودسازي همراه با علم و انديشه از نخبگان روزگار شدند. 
اين روحاني مبارز نوعي جريان خودسازي اخلاقي را پس از کودتاي 28 مرداد شروع و در 1332 خورشيدي با آغاز بحث هاي کلامي، سطح بزرگي از فرهيختگي را در فارس ايجاد کرد. ارايه مباحثي در اسلام کلامي و استدلالي و بحث هاي علمي، فکري و معرفتي از مهم ترين کارهاي او بود. بنابراين در استان فارس به ويژه در سه شهر مهم شيراز، کازرون و جهرم، راه و روش اين عالم بزرگ فراگير شد و مردم پيرو انديشه هاي وي شدند، مکتبي که شامل خودسازي و تزکيه نفس به همراه مطالب علمي و فکري ناظر به بحث هاي روز به شمار مي رفت.
اين روحاني، سيره پيامبر اکرم(ص) را الگوي خود قرار داده بود و با حضور در ميان مردم به وضعيت آنان رسيدگي مي کرد. از مهم ترين سجاياي اخلاقي او مي توان به مردمي بودن و سيماي گشوده داشتن اشاره داشت و شادابي، لبخند و مهرباني او زبانزد همگان بود، رفتاري که جامعه آن روزگار را به شدت به اين مبارز راه حق علاقه مند کرده بود. به دليل همين رفتارها، بسياري از افراد مسايل خود را از وي مي پرسيدند و آن شهيد بزرگوار با استنتاج هاي اسلامي به مسايل آنها پاسخ مي داد. بحث هاي علمي، اخلاقي و ديني آيت الله دستغيب، جنبه واقع گرايانه داشت که ناظر بر اوضاع جامعه به شمار مي رفت و برهمين پايه اهالي فارس او را به عنوان مرجع قبول داشتند. 
**مروري بر انديشه هاي اخلاقي آيت الله دستغيب
انديشه آيت الله دستغيب به عنوان يک متفکر اسلامي که مباني اخلاقي را به طور استدلالي و اقناعي بيان مي کرد، دور از افراطي گري بود و با جلوگيري از راه هاي انحرافي به کنترل خشونت و حفاظت از جامعه مي پرداخت. اين عالم خود ساخته تاثير بسياري بر فارس گذاشت و اين استان را از نظر فکري دگرگون ساخت. اينک نيز مي توان با توجه بيشتر به روش و تفکر وي جامعه را در مسير رشد و شکوفايي قرار داد.
** ارايه مفاهيم اخلاقي به صورت نظام مند
آيت الله دستغيب ارايه مفاهيم اخلاقي را به شکل طبقه بندي شده پيش مي برد. به عنوان مثال در ارتباط با سيدالشهدا (ع) 30 جلسه درس را به صورت کلاسيک مطرح کرد که مساله مهم و پيچيده اي به شمار مي رفت. تسلط بر مسايل اسلامي، تفسيرهاي قرآن، احاديث و بحث هاي کلامي و سپس بازگو کردن مسايل و بحث هاي عميق، به زبان روز براي مردم از ويژگي هاي برجسته انديشه هاي آيت الله دستغيب محسوب مي شد که اين خودسازي نفساني، عمل به خوانده هاي خويش و ارايه بحث به بيان ساده، بسيار قابل تامل است که يک انسان چگونه مي تواند به چنين مقامي دست يابد. چگونگي بازتوليد ساختار فکري و انديشه هاي اخلاقي وي مي تواند در حوزه هاي علميه بررسي شود، هرچند که اين مساله به شکل بنيادي در حال پيگيري است. 
**نقش انديشه هاي شهيد دستغيب در پيروزي انقلاب اسلامي و دفاع مقدس
تاثير اين شهيد بزرگوار در تحول هاي انقلاب اسلامي بسيار چشمگير است، به گونه اي که از 11 شهر مهم ايران که حکومت نظامي در آن اعلام شده بود، سه شهر در استان فارس قرار داشت. در عمل، يک چهارم انقلاب اسلامي در استان فارس رخ داد که از تاثير اين روحاني متفکر سرچشمه مي گرفت. در دوران جنگ نيز با لباس رزم در ميان رزمندگان و سربازان حضور مي يافت.
**کارکرد موثر تاليف هاي شهيد دستغيب در جامعه
کتاب هاي اين روحاني مبارز نيز همگي بر مبناي استدلال نوشته شده اند. کتاب «گناهان کبيره» نمونه کاملي از زهد و ترس از خدا است که توصيه به مطالعه آن در جامعه امروزي مي تواند سبب اوج گرفتن عقلانيت در جامعه شود. وي با نگاشتن اين اثر به تحولي شگرف پرداخت که تا به حال نظير آن نوشته نشده است.
شهيد دستغيب علاوه بر بُعد عقلانيت و فلسفه در نگارش کتاب، به داستان نويسي هم همت گمارد و «داستان هاي شگفت انگيز» را براي آشنايي مردم با داستان خلق کرد. مطالعه آثار وي انسان را متحول مي سازد و به لحاظ محتوايي فرد را متعجب مي کند. در واقع نگارش چنين کتاب هايي در دهه 30 خورشيدي نشان از برخورداري از رشد فکري ممتاز اين عالم داشت. اينک حوزه هاي علميه نيز بايد داستان نويسي به شيوه شهيد دستغيب را آغاز کنند زيرا اين مبلغ بزرگ اسلامي، الگوي کامل تبليغ اسلامي يعني ناظر به مسايل روز و خودسازي محسوب مي شود. آيت الله سيد عبدالحسين دستغيب در 1292 خورشيدي در شيراز چشم به جهان گشود و با بهره هاي معنوي و کسب فيض از محضر علماي بزرگ زمانه به چنان درجه اي از دانش و اخلاق دست يافت که از جمله بهترين الگوهاي اخلاقي تهذيب نفس و سير و سلوک معنوي شد. اين عارف پرهيزگار به عنوان نماينده امام خميني(ره) در استان فارس، عضو مجلس خبرگان و رييس حوزه علميه، نقش پررنگي در پيشبرد اهداف انقلاب داشت. او بارها زندان و تبعيد را به جان خريد اما هرگز دست از تبليغ دين و حمايت از انقلاب اسلامي برنداشت. 
تمام فعاليت‌هاي انقلابي ضد رژيم پهلوي در استان فارس با هدايت اين روحاني بزرگوار انجام مي‌شد. انديشه هاي ناب اخلاقي، انساني و ولايي آيت الله دستغيب به اندازه اي نافذ بود که پس از 36 سال از شهادت او، همچنان پاسخگوي مناسب نيازهاي معنوي نسل امروز است.
از جمله تاليفات وي که تحت تاثير انديشه ولايي و اخلاقي او به شمار مي رود مي توان به «گناهان کبيره در 2جلد، قلب سليم، حقايقي از قرآن، معراج، ماه خدا، صديقه کبري، کتاب داستانهاي شگفت، هشتاد و دو پرسش، سوره نجم، سيدالشهدا عليه السلام، معاد، صلوه الخاشعين و قلب قرآن» اشاره کرد.
اين عالم رباني سرانجام در20 آذر 1360 خورشيدي در مسير مسجد براي اقامه نماز جمعه شيراز به وسيله منافقان به شهادت رسيد و به سومين شهيد محراب ملقب شد.
براي آشنايي بيشتر با انديشه هاي اخلاقي آيت الله دستغيب، ديدگاه «ابراهيم فياضي» پژوهشگر علوم انساني و عضو هيات علمي دانشگاه تهران را در اين باره بررسي مي کنيم.
**زندگي سياسي- اجتماعي آيت الله دستغيب
وي از شاگردان آيت الله قاضي طباطبايي بود که به عنوان يک فقيه عاليقدر نه تنها در عرفان که در بيشتر زمينه هاي اخلاقي به تربيت انسان هاي خودساخته، اهل مطالعه و متفکر همت مي گماشت. پس از نهضت مشروطه و با ورود مدرنيسم به ايران، خلا بزرگي در مسايل ديني ايجاد شد. کاري که در مکتب آيت الله قاضي روي داد؛ خودسازي و توليد انسان هاي انديشمند و متفکر از جمله علامه طباطبايي، شيخ محمد بروجردي و آيت الله دستغيب بود که همه اين افراد بعدها در عرصه خودسازي همراه با علم و انديشه از نخبگان روزگار شدند. 
اين روحاني مبارز نوعي جريان خودسازي اخلاقي را پس از کودتاي 28 مرداد شروع و در 1332 خورشيدي با آغاز بحث هاي کلامي، سطح بزرگي از فرهيختگي را در فارس ايجاد کرد. ارايه مباحثي در اسلام کلامي و استدلالي و بحث هاي علمي، فکري و معرفتي از مهم ترين کارهاي او بود. بنابراين در استان فارس به ويژه در سه شهر مهم شيراز، کازرون و جهرم، راه و روش اين عالم بزرگ فراگير شد و مردم پيرو انديشه هاي وي شدند، مکتبي که شامل خودسازي و تزکيه نفس به همراه مطالب علمي و فکري ناظر به بحث هاي روز به شمار مي رفت.
اين روحاني، سيره پيامبر اکرم(ص) را الگوي خود قرار داده بود و با حضور در ميان مردم به وضعيت آنان رسيدگي مي کرد. از مهم ترين سجاياي اخلاقي او مي توان به مردمي بودن و سيماي گشوده داشتن اشاره داشت و شادابي، لبخند و مهرباني او زبانزد همگان بود، رفتاري که جامعه آن روزگار را به شدت به اين مبارز راه حق علاقه مند کرده بود. به دليل همين رفتارها، بسياري از افراد مسايل خود را از وي مي پرسيدند و آن شهيد بزرگوار با استنتاج هاي اسلامي به مسايل آنها پاسخ مي داد. بحث هاي علمي، اخلاقي و ديني آيت الله دستغيب، جنبه واقع گرايانه داشت که ناظر بر اوضاع جامعه به شمار مي رفت و برهمين پايه اهالي فارس او را به عنوان مرجع قبول داشتند. 
**مروري بر انديشه هاي اخلاقي آيت الله دستغيب
انديشه آيت الله دستغيب به عنوان يک متفکر اسلامي که مباني اخلاقي را به طور استدلالي و اقناعي بيان مي کرد، دور از افراطي گري بود و با جلوگيري از راه هاي انحرافي به کنترل خشونت و حفاظت از جامعه مي پرداخت. اين عالم خود ساخته تاثير بسياري بر فارس گذاشت و اين استان را از نظر فکري دگرگون ساخت. اينک نيز مي توان با توجه بيشتر به روش و تفکر وي جامعه را در مسير رشد و شکوفايي قرار داد.
** ارايه مفاهيم اخلاقي به صورت نظام مند
آيت الله دستغيب ارايه مفاهيم اخلاقي را به شکل طبقه بندي شده پيش مي برد. به عنوان مثال در ارتباط با سيدالشهدا (ع) 30 جلسه درس را به صورت کلاسيک مطرح کرد که مساله مهم و پيچيده اي به شمار مي رفت. تسلط بر مسايل اسلامي، تفسيرهاي قرآن، احاديث و بحث هاي کلامي و سپس بازگو کردن مسايل و بحث هاي عميق، به زبان روز براي مردم از ويژگي هاي برجسته انديشه هاي آيت الله دستغيب محسوب مي شد که اين خودسازي نفساني، عمل به خوانده هاي خويش و ارايه بحث به بيان ساده، بسيار قابل تامل است که يک انسان چگونه مي تواند به چنين مقامي دست يابد. چگونگي بازتوليد ساختار فکري و انديشه هاي اخلاقي وي مي تواند در حوزه هاي علميه بررسي شود، هرچند که اين مساله به شکل بنيادي در حال پيگيري است. 
**نقش انديشه هاي شهيد دستغيب در پيروزي انقلاب اسلامي و دفاع مقدس
تاثير اين شهيد بزرگوار در تحول هاي انقلاب اسلامي بسيار چشمگير است، به گونه اي که از 11 شهر مهم ايران که حکومت نظامي در آن اعلام شده بود، سه شهر در استان فارس قرار داشت. در عمل، يک چهارم انقلاب اسلامي در استان فارس رخ داد که از تاثير اين روحاني متفکر سرچشمه مي گرفت. در دوران جنگ نيز با لباس رزم در ميان رزمندگان و سربازان حضور مي يافت.
**کارکرد موثر تاليف هاي شهيد دستغيب در جامعه
کتاب هاي اين روحاني مبارز نيز همگي بر مبناي استدلال نوشته شده اند. کتاب «گناهان کبيره» نمونه کاملي از زهد و ترس از خدا است که توصيه به مطالعه آن در جامعه امروزي مي تواند سبب اوج گرفتن عقلانيت در جامعه شود. وي با نگاشتن اين اثر به تحولي شگرف پرداخت که تا به حال نظير آن نوشته نشده است.
شهيد دستغيب علاوه بر بُعد عقلانيت و فلسفه در نگارش کتاب، به داستان نويسي هم همت گمارد و «داستان هاي شگفت انگيز» را براي آشنايي مردم با داستان خلق کرد. مطالعه آثار وي انسان را متحول مي سازد و به لحاظ محتوايي فرد را متعجب مي کند. در واقع نگارش چنين کتاب هايي در دهه 30 خورشيدي نشان از برخورداري از رشد فکري ممتاز اين عالم داشت. اينک حوزه هاي علميه نيز بايد داستان نويسي به شيوه شهيد دستغيب را آغاز کنند زيرا اين مبلغ بزرگ اسلامي، الگوي کامل تبليغ اسلامي يعني ناظر به مسايل روز و خودسازي محسوب مي شود. 

منبع: ایرنا

این مطلب را به اشتراک بگذارید :