در میان اعمال و عبادات دینی، نماز از جایگاهی خاص و با اهمیت برخوردار است كه شناخت و آگاهی نسبت به آن انسان را از یك سو به انجام آن تشویق و از سوی دیگر، از آثار و بركات آن برخوردار می نماید. بهترین راه شناختن و معرفت یافتن نسبت به نماز مراجعه به كلمات و سیره معصومین (ع) است؛ زیرا آن بزرگوار برپا كنندگان واقعی نماز و آگاه ترین و عارف ترین افراد به اسرار و معارف آن هستند.
در این گفتار، جایگاه نماز و شرایط و اثار را از نگاه امیر مؤمنان علی بن ابیطالب (ع) جستجو می كنیم.
الف- جایگاه نماز
1.نماز مساوی با دین
در خطبه یكصد و ده نهج البلاغه امام علی (ع) در مقام بیان بهترین و نزدیك ترین راه هایی كه انسان می تواند به خالق خویش برسد، می فرماید:
«إَّ أفضلَ ما توَسَّلَ بِهِ المتوسِّلونَ إلی اللهِ سُبحانه الایمان باللهِ و بِرَسولِه... و إقامُ الصلوةِ فَإنَّها المِلَّةُ...» بی گمان برترین وسیله ی توسل جستن به خدای سبحان... بر پا نمودن نماز به عنوان آیین امت اسلام است.
امیر مؤمنان در این بیان نماز را كه یكی از دستور ها و جزئی از دین اسلام است. به عنوان تمام آیین معرفی كرده است كه نشان دهنده اهمیت و نقش نماز در اسلام است.
امیر مؤمنان (ع) در این بیان، نماز را كه یكی از دستور ها و جزئی از دین اسلام است به عنوان تمام ایین معرفی كرده است كه نشان دهنده اهمیت و نقش نماز در اسلام است.
این نماز و روزه و حج و جهاد هم گواهی دادن است از اعتقاد
از این كلام امام این گونه استفاده می شود كه هر چند نماز یكی از فروع دین اسلام محسوب می شود و از اصول دین نیست؛ اما از آن جا كه نشانه و علامت مسلمانی است و اقامه نماز و ارتباط هستی مطلق موجب می شود كه احكام دیگر زنده بماند، از آن به عنوان تمام دین یاد شده است.
این مطلب در فرمایشات دیگر آن حضرت نیز به صورت های گوناگون بیان شده است؛ مانند این كه اگر قبول شود اعمال دیگر نیز پذیرفته خواهد شد و اگر نماز قبول نشود اعمال دیگر مورد توجه قرار نمی گیرد.
2. آخرین سفارش
در نامه چهل و هفت نهج البلاغه كه امیر مؤمنان علی (ع) در آخرین روزهای عمر شریف خود برای دو فرزند بزرگوارش امام حسن و امام حسین بیان فرمود و از نظر مناسب حكم و موضوع یكی از مهم ترین و اساسی ترین مطالب می باشد، به بیش از ده امر سفارش می نماید؛ از جمله:«اللهَ اللهَ فی الصلوةِ فَإنّها عَمودُ دینِكُم» خدای را ، خدای را درباره ی نماز كه ستون و پایه دین شماست.
بسیار واضح است كه چنین تأكیدی از چنان انسان كاملی، در آخرین لحظات عمر، به نزدیك ترین و عزیز ترین افراد نشان گر اهمیت و جایگاه والای نماز خواهد بود.
3. نماز وسیله نزدیكی به خدا
و در كلام قصار و صد و سی و یكم نهج البلاغه آمده است:
الصلوةُ قُربانُ كُلِّ تَقیِّ و الحَجُّ جِهادُ كُلِّ ضَعیفٍ و لِكُلِّ شیءٍ زَكاةٌ و زكاةٌ البَدَنِ الصیامٌ و جهادُ المرأةِ حُسنُ التبعُّل.[1] نماز عامل نزدیكی و پارسایی به خداوند و حج جهاد هر ناتوانی است و هر چیزی را زكات است و زكات بدون روزه است و جهاد زن، شوهرداری نیكو است.
[ با فاقه و فقر همنشینم كردی بی مونس و بی یار، غمینم كردی
این، مرتبۀ مقرّبانِ درِ تُست آیا به چه خدمت این چنینم كردی؟[2]]
تهجّد امام خمینی
امام هر شب در هر حالی كه باشند نماز شب می خوانند، و هنگامی كه برای نماز شب از خواب بر می خیزند، آن قدر آرام و خسته قدم بر می دارند كه هیچ كس از خواب بیدار نشود و به ندرت اتفاق می افتد كه از حركت امام در دل شب، كسی بیدار شود.
آن شب كه امام را از تهران به قم برگرداندند(پس از تمام شدن مدت حصر) تا ساعت نیم بعد از نصف شب، در منزل امام رفت و آمد بود و پس از این كه رفت و آمد مردم تمام شد افراد خانواده پروانه وار در دور امام می نشستند. ساعت یك و نیم بعد از نصفه شب تقریباً كه چراغ ها را برای استراحت خاموش كردند. امام پس از آن همه خستگی دیدار ها و ملاقات شاید كه یك ساعت نگذشته بود كه دوباره بلند شدند برای نماز شب ، با این كه معلوم بود صبح روز مردم برای دیدار امام هجوم می آوردند معذلك در آن شب هم، امام نماز شب را ترك نكردند. جالب این است كه امام همیشه موقع نماز، عطر و بوی خوش مصرف می كنند وشاید بدون بوی خوش سر نماز نایستاده باشند، حتی در نجف هم كه نماز شب را پشت بام می خواندند ، در همان پشت بام نیز یك شیشه عطر داشتند.
4. نماز ملاك پذیرش كارهای دیگر
عن علی (ع) قال رسول الله (ص) إنّ عمودَ الذینِ الصلوةُ و هی أوّلُ ما یُنظَر فیه مِن عمل ابنِ آدَم فَإن صَحَّت نَظِرَ فی عَمَلِهِ و إن لم تصِح لَم یُنظَر فی بَقیَّة عمله.[3] علی (ع) از رسول خدا (ص) نقل می كند: نماز پایه دین و اولین چیزی است كه به آن توجه می شود. اگر نماز صحیح باشد، به دیگر اعمال نیز توجه می شود و اگر درست نباشد دیگر اعمال هم مورد توجه قرار نمی گیرد.
5. نماز قاعده دین است
[ انبیا طاعات عرضه می كنند دشمنان شهوات عرضه می كنند]
«قال علی (ع) : سِتُّ مِن قَواعِدِ الدین؛ إخلاصُ الیَقینِ و نُصحُ المُسلِمینَ و إقامه الصلوة و إیتاهُ الزكوةِ و حجُّ البیتِ و الزُهدُ فی الدّنیا»[4] شش چیز از اصول و پایه های دین است یقین كامل، خیرخواهی مسلمانان، برپاداشتن نماز، پرداخت زكات، حج گزاردن و زهد پیشه كردن در دنیا.
6. بهترین كار
عن أبی عبدالله (ع) قال: قال امیر المؤمنین (ع) لیس عَمَل أحَبَّ إلی اللهِ عزّوجلَّ مِن الصلوة. فَلا یَشغَلنَّكُم عن أوقاتها شیءُ من أمور الدنیا. فَإنّ اللهَ عزوجلّ ذمَّ أقواماً فقال: ( الّذین هم عَن صَلوتِهِم ساهون)[5] از امام صادق (ع) روایت شده است كه امیر المؤمنین (ع) فرمودند: نزد خداوند عزّوجلّ هیچ عملی محبوب تر از نماز نیست، پس مراقب باشید كه هیچ امری از امور دنیا شما را از نماز غافل نكند؛ زیرا خداوند عزوجل اقوام مختلف را این گونه نكوهش كرده است.[6]
7. سفارش به كارگزاران
و انظُر الی صلوتكَ كیفَ هِیَ فَأنَّكَ إمام لِقَومِكَ (ینبغی لك) أن تُتِمّها و لا تخفّفها فَلیسَ مِن إمامٍ یصلّی بِقَومٍ فی صلوتهم نقصانٌ إلّا كانَ علیه لا ینقص من صلوتهم نسیءَ و تمّمها و تحفّظ فیها یكن لَكَ مثل أُجورهم و لا ینقُصُ ذالكَ من أجرهِم شیئاً.[7]
امام علی (ع) علاوه بر مطالبی كه برای عموم مردم درباره نماز بیان كرده برای زمامداران و مسئولین تأكید و سفارش بیشتری داشته است؛ از جمله در نامه ای كه برای محمد بن ابی بكر، به هنگام انتصاب او به استانداری مصر نوشته، آمده است:
به نمازت بنگر كه چون است؛ زیرا تو امام (پیشنماز) مردم هست. سزاوار است كه نماز او را كامل به جای آوری و سبك و ناقص برگزار نكنی؛ زیرا اگر امامی برای عده ای نماز گذار نماز بخوانند و در نماز آن ها كم و كاستی باشد، گناهش به گردن اوست و از نماز آن ها چیزی كم نمی شود. پس نماز را كامل به جای آر و بر آن مراقبت نما، تا تو نیز همانند آنان از پاداش آن برخوردار باشی، چون این امر از ثواب آن ها چیزی نمی كاهد.[8]
اگر نماز از وقت رفتی مر تو را این جهان تاریك گشتی بی ضیا
عجّلوا الطاعات قبلَ الفَوت گفت مصطفی چون درّ معنا می بسفت
هم چنین می توان جایگاه و اهمیت نماز نماز از منظر آن امام همام را در كلمات آن حضرت در رعایت وقت نماز حتی در میدان جنگ، جست و جو كرد.
1. تأكید بر رعایت وقت
«صَلِّ الصلوة لِوَقتهَا المُوَقّتِ لَها و لا تُعَجِّل وقتَها لِفَراغٍ و لا تُؤخِّرها عن وَقتِها لاشتغالٍ»[9]
هر نمازی را در وقت مخصوصش- كه مقرر شده است - به جای آر. نه به دلیل داشتن وقت نمازی را زودتر از وقت بخوان و نه به دلیل درگیری های دیگر نمازی را از زمان ویژه اش به تأخیر بیانداز.
خاطره ای از امام خمینی
[خیلی شنیده ام «الصلوة عمودُ الدین» نماز ستون دین است و یا «إنّ الصلوة تَنهی عَن الفَحشاء و المُنكر» كه نماز انسان را از همه كارهای زشت بازمی دارد.]
اكثراً نتوانسته ایم این آیات را درك كنیم و نماز را به حكم وظیفه انجام بدهیم و به رعایت حدود و حقوق نماز- كه می تواند در همه ابعاد زندگی نظم دهنده باشد و تمام خواسته های الهی و انسانی را در برگیرد كم توجه می كنیم.
دقت امام در رابطه با وقت نماز و حق نماز بسیار چشمگیر بود. شاید این دقت روی وقت نماز برای اكثر مردم قابل درك نباشد، ولی وقتی انسان به این درجه، یعنی به نظاره گری در آسمان و زمین می رسد. این امر برایش طبیعی است وقتی می ایستادند به نماز حس می كردیم كه تمام وجودشان نماز می خواند.
همیشه وقتی كه چند نفر از برادر ها برای حفاظت می ایستادند امام فرمود: احتیاجی نیست در ساعت نماز باید نماز خواند. واقعاً كه بیان آن حالات امام در قدرت من نیست.[10]
2. رعایت اول وقت در میدان جنگ
حسن بن محمد الد سلیمی قال: كانَ عَلیُّ (ع) یَوماً فی حربِ صِفّین مُشتَغِلاً بِالحَربِ و القِتال و هُوَ معَ ذلكَ بینَ الصَفّینِ یُراقِبُ الشمس. فقال له ابنُ عبّاس: یا امیر المؤمنین ما هذا الفعل؟ قال: أنظُر إلی الزَوالِ حَتّی نُصَلّی فقال له ابن عباّس: و هَل هذا وقت الصلوة إنَّ عِندنا شُغُلاً بِالقِتالِ عَن الصلوة؟ فقال (ع): علی ما نُقاتِلُهُم؟ إنا نُقاتِلُهُم علی الصلوة؟ قال: وَ لم یَترُك صَلوةَ اللّیل قَطُّ حتی لیلة الهریر.[11] امام علی در بحبوحۀ جنگ صفین، در وسط دو صف دشمن و خودی به خورشید نگاه می كرد. ابن عباس پرسید: این كار برای چیست؟ امام پاسخ داد: نگاه به زوال می كنم تا اول وقت نماز بخوانم. ابن عباس عرض كرد: در میدان جنگ نماز اول وقت؟ حضرت فرمود: چرا می جنگیم؟ همانا جنگ برای احیای نماز است. ابن عباس می گوید: نماز شب را هرگز رها نكرد حتی در لیله الهریر.[12]
3. مذمت وقت نشناسان
امام علی (ع) هیچ كاری نزد خداوند عزوجل محبوب تر از نماز نیست پس مبادا امری از امور دنیا شما را از اقامه نماز در وقت آن باز دارد؛ زیرا خدای، عزوجل مردمانی را نكوهش كرده و فرموده است: (آنان نماز را سبك می شمارند) یعنی از وقت نماز غافلند و به آن اهمیت نمی دهند.[13]
ب _ شرایط قبولی
علما در مباحث مربوط به نماز، به صورت جداگانه از دو بحث سخن گفته اند:
الف_ شرایط صحیح بودن كه بیشتر صورت فقهی دارد.
ب _ شرایط قبولی و پذیرفته شدن
درباره شرایط پذیرفته شدن و قبول نماز و روایات زیادی از ائمه معصومین (ع) وارد شده است، در سخنان امام علی (ع) آمده است.
1. حلال بودن لباس
«اُنظرُ فِیمَ تُصَلّی إن لَم یَكُن مِن وَجهه و حلّه فَلا قَبول»[14] بنگر كه با چه جامه ای نماز می خوانی، اگر آن را از راه درست و حلال به دست نیاورده باشی نمازت پذیرفته نیست.
2. حضور قلب
امام علی (ع) :«لا یقو مَنَّ أحَدُكُم فی الصلوةِ مُتَكاسِلاً و لا ناعساً و لا یفكّرنَّ فی نفسه فَإنّهُ بین یدی ربّه عزّوجل و إنّما لِلعَبدمن صلواته ما أقبل علیه منها بقلبه.»[15] هیچ یك از شما با حالت كسالت و خواب آلودگی به نماز نایستد و نیر به خود فكر نكند، زیرا در پیشگاه پروردگار خویش قرار دارد، در میان نمازهای بنده ، تنها نمازی كه با توجه قلبی همراه است مورد پذیرش قرار می گیرد.
[و نماز و از زكات و غیر آن لیك یك ذره ندارد ذوق جان
بشنو از اخبار آن صدر صدور[16] لا صلوة تمَّ اِلا بالحضور]
و نیز در جای دیگر می فرماید: روی برگرداندن از قبله در حال نماز دستبردی از جانب شیطان است. پس از روی برگرداندن از قبله در حال نماز بپرهیزید؛ زیرا هر گاه بنده به نماز می ایستد خداوند تبارك و تعالی به او رو می كند و چون بنده به این سو و آن سو توجه كند، خداوند می فرماید: ای فرزند آدم كه روی می گردانی تا سه مرتبه و چون برای چهارمین بار بنده از قبله روی برگرداند، خداوند از او روی بر می گرداند.[17]
[ مولوی درباره حضور قلب و ذوق عبادت می گوید: طاعت ها در صورتی میوه و نتیجه می دهند كه با ذوق همراه باشند و دانه در صورتی به درخت تبدیل می شود كه مغز داشته باشد.
ذوق باید تا دهد طاعات بر مغز باید تا دهد دانه شجر 
دانه بی مغز كی گردد نهال ؟ صورت بی جان، نباشد جز خیال]
3. ولایت
در مورد بی ارزشی نماز بدون رهبری الهی در كلمات قصار آمده است:
«وَ قد سَمِعَ رجُلاً مِن الحرورٌیه یَتَهَجَّدُ و یَقرَ أفقالَ: نَومٌ علی یقینٍ خیرُ من صلوه فی شكِّ»[18] مولا امیر المؤمنین نیایش نیمه شب و قرائت قرآن یكی از خوارج را شنید، فرمود: خفتن همراه با یقین، ارزشمند تر از نماز و نیایش با شك و تردید است.
[نوم عالم از عبادت به بود آن چنان علمی كه مُستَنبِه بود]
ج- آثار نماز
در این بخش به برخی از آثار و بركات نماز كه در فرمایشات امام علی (ع) آمده است، اشاره می شود.
1. كبرزدایی
امام علی (ع) در حكمت دویست و چهل و چهار از كلمات قصار برخی از اسرار و آثار احكام شرعی را بیان فرموده است. از جمله درباره نماز می فرماید:
«فَرضَ اللهُ الایمانَ تَطهیراً مِن الشِركِ و الصلوةَ تنزیهاً عن الكِبرِ»[19] خدا ایمان را واجب كرد برای پاكی از شرك و نمازرا برای پرهیز از خود بزرگ دیدن.
امیر مؤمنان (ع) علی در خطبه صد و نود دوم نهج البلاغه كه به خطبه قاصعه معروف شده است، در پی مذمت و بیان آثار شوم كبر و خودبزرگ بینی و نقش و تأثیر نماز در زدون آثار آن می فرماید:
در همین زمینه (بر طرف كردن و آثار شوم آن) است كه خداوند به واسطه نماز و به خاك ساییدن چهره به رسم تواضع و چسباندن عضوهای ارجمند به زمین به نشانه ی كوچكی از بندگان خویش پاسداری می كند تا آرامش در میانشان برقرار گردد، بر چشم هایشان خشوع حاكم می شود، جان هاشان خاكساری پذیرد، دلهاشان شكستن آموزد و خودپسندی از آنان زدوده شود.
دست اِشكسته برآورد در دُعا سوی اشكسته پَرَد فضل خدا
[در مثنوی آمده است هنگامی كه آهنگر می خواهد در كوره آهنگری بدمد لباس كهنه می پوشد اما این كهنه پوشیدن از ارزش و وقار او در چشم خلق چیزی نمی كاهد. پس اگر انسان هم لباس تكبر از تن بیرون كند و لباس خضوع و خشوع بر تن كند از او كاسته نمی شود:
وقت دَم آهنگرار پوشید دلق * احتشام او نشد كم پیش خلق
پس لباس كبر بیرون كن ز تن ملبس ذل پوش در آموختن]
2. نماز وسیله شادمانی
از نگاه امام علی (ع) در روز عید و شادمانی روزی است كه اعمال صالح در او درگاه ایزد منان پذیرفته شود از این رو آن حضرت در بعضی از روزهای عید می فرمود:
«إّما هُوَ عیدُ لِمَن قَبِلَ اللهُ صیامَهُ و شَكَرَ قیامَهُ و كُلَّ یومٍ لا یُعصَی اللهُ فیه فَهوَ عیدٌ» امروز تنها عید كسی است كه خداوند روزه اش را پذیرفته و عبادتش (نماز)را قبول كرده است. هر روزی كه در آن خداوند مورد نافرمانی قرار نگیرد عید راستین می باشد.
باش در روزه شكیبا و مصرّ دم به دم قوت خدا را منتظر
كان خدای خوب كار بردبار هدیه ها را می دهد در انتظار
3. تأثیر نماز بر دیگر كارها
در نامه بیست و هفت نهج البلاغه كه به محمد بن ابی بكر(والی مصر) نوشته شده، چنین آمده است:
«و اعلم أنّ كلَّ شیءٍ مِن عَمَلِكَ تَبَعٌ لِصلاتِكَ»[20] و بدان كه هر عمل دیگر تو از نظر ارزش ، تابع نماز تو خواهد بود.
در برخی از نسخه ها بدل ها در پی این فراز آمده است:
«فَمَن ضَیَّع الصلاةَ فَهُوَ لِغَیرها أشَدُّ تَضییعاً» هر كس نمازش را ضایع كند امور دیگر توسط او بیشتر ضایع می شوند.
4. وسیله نزول رحمت
«لو یَعلَمُ المُصَلّی ما یَغشاهُ مِن الرحمَةِ لَما رَفَعَ رأسَهُ مِن السُجودِ» اگر نمازگزار بداند چه هاله ای از رحمت خدا او را در برمی گیرد هرگز دوست ندارد كه سر خود را از سجده بردارد.
«الصلوة تَستَنزِلُ الرحمة» نماز رحمت (و آمرزش الهی ) را فرود می آورد.
از كمال رحمت و موج كرم می دهد هر شور را باران و نم
5.همراهی فرشتگان
امام علی (ع) می فرماید: نمازگزار سه خصلت دارد؛ فرشتگان از زیر پای او تا اوج آسمان را در میان می گیرند. نیكی از سر تا پای او را فرا می گیرد و دو فرشته در طرف راست و چپ او قرار می گیرد. پس هر گاه روی گرداند پروردگار تبارك و تعالی می فرماید:
آیا به كسی بهتر از من روی كرده ای؟ ای پسر آدم! اگر نمازگزار می دانست كه با چه كسی راز و نیاز می كند هرگز از آن جدا نمی گشت.[21]
6. ناامیدی ابلیس
«امام علی (ع) إذ قام الرجُلُ إلی الصلوةِ أقبَلَ إبلیسُ یَنظُرُ إلیه حَسَداً لَما یَرَی رحمة اللهِ الّتی تغشاه»[22] هر گاه كسی به نماز می ایستد، ابلیس از این كه می بیند رحمت خدا او را دربرگرفته، حسودانه وی می نگرد.
7. تسبیح لباس و وسایل نمازگزار
علاوه بر شخص نمازگزار لباس و آن چه در اطراف او هست نیز او را همراهی كرده و خدا را تسیبح می كنند.
[ در ادبیات عرفانی ما آمده است؛ تسبیح جمادات برای انسان قابل فهم نیست و حتی در مورد انكار است. در حالی كه جمادات در تسبیح و عبادت پروردگار، استاد هستند:
آدمی منكر ز تسبیح جماد و آن جماد اندر عبادت، اوستاد]
امام علی (ع) إنّ الانسانَ اذا كانَ فی الصلوةِ فَإنّ جَسَدَهُ و ثیابَهُ و كُلُّ شی ءٍ حَولَهُ یُسَبِّحُ» هر گاه انسان در نماز می ایستد بدن جامه و هر آن چه در اطراف او است نیز خدا را تسیبح می كند.
8. گناه زدایی
امام علی (ع) ضمن تأكید بر نماز، یكی ازعوامل سقوط جهنمیان را نماز نخواندن می شمارد و می فرماید:
«نماز را به پا دارید. محافظت آن را بر عهده گیرید. زیاد به آن توجه كنید و فراوان نماز بخوانید و به وسیله آن به خدا تقرب جویید؛ زیرا نماز به عنوان وظیفه ای واجب، در اوقات مختلف شبانه روز بر مؤمنان مقرر شده است مگر به پاسخ دوزخیان در برابر این پرسش كه چه چیز شما را به دوزخ كشانیده است گوش فرا نداده اید كه می گویند ما از نمازگزاران نبوده ایم؟ [23]«لم نك من المصلّینَ»[24]
نماز گناهان را همچون برگ های پاییزی می ریزد و غل و زنجیرهای معاصی را از گردن های می گشاید. پیامبر (ص) نماز را به چشمه آب گرمی كه بر درب خانه كسی باشد و شبانه روزی پنج بار خود را در آن شستشو دهد تشبیه كرده است. بدون تردید چرك و آلودگی در بدن چنین كسی باقی نخواهد ماند.
9. دژی در برابر شیطان
«الصلوة حِصنُ مِن سَطَواتِ الشَیطانِ»[25] نماز دژی است در برابر یورش های شیطان
10. نماز سبب بخشش
«امام علی (ع): من أتَی الصلوةَ عارِفاً بِحَقِّها غُفِرَ لَهُ»[26] هر كه نماز را با معرفت و به حق به جای آورد آمرزیده می شود.
امام حسین (ع) در مسیر راه كربلا همراه با سپاه حرّ نماز جماعت برگزار كرد. شب عاشورا هم مهلتی كه از سپاه كوفه درخواست كرد برای نماز خواند بود:«فَهُو یَعلَمُ انّی كُنتُ أحبُّ الصّلوةَ» خدا می داند كه من نماز را دوست دارم.
طبق نقل ها، امام حسین (ع) و اصحابش تمام شب عاشورا را به نماز و استغفار و تضرّع به درگاه الهی پرداختند:«و باتَ الحسینُ (ع) و أصحابُه طولَ لیلَتِهم یُصلّونَ ویَستَغفِرونَ و یتضرّعون...»[27]
شب عاشورا، شب مناجات و نماز و دعای اصحاب امام بود. به نقل مورخان ، زمزمه و نیایش و تضرع از خیمه های اصحاب همچون كندوی زنبور عسل به گوش می رسید:
«لَهُم دَویُّ كَدویِّ النّحلِ و هُم ما بَینَ راكِعٍ و ساجدٍ و قاری للقرآن»[28]
ظهر عاشورا نیز وقت نماز، ابوثمامه صائدی به سیدالشهدا یادآور شد كه وقت نماز است دوست دارم خدا را در حالی ملاقات كنم كه این نماز را كه وقتش رسیده است بخوانم امام نگاهی به آسمان كرد و فرمود: نماز را یادآوری، خدا تو را از نمازگزاران و ذاكران قرار دهد ، آری ! اینك اول وقت نماز است»:
«ذكَّرت الصّلوةَ. جَعَلَكَ اللهُ مِن المُصَلِّینَ الذاكرینَ نَعَمَ هذا أوّلُ وقتها»[29]
آن گاه فرمود: از آن ها بخواهید تا دست از جنگ بردارند تا نماز بخوانیم.
سعید بن عبدالله حنفی نیز، در ر وز عاشورا شهید نماز شد. وی جلوی امام حسین ایستاد تا تیرهایی كه از چپ و راست به سمت امام رها می شد به آن حضرت اصابت نكند. آن قدر تیر بر او خورد كه وقتی نماز امام حسین(ع) تمام شد، این شهید سعید، بر زمین افتاد و شهید شد.[30]
پیروان نهضت اباعبدالله نیز باید به نماز اهتمام ورزند و آن را در رأس امور خویش قرار دهند. به خصوص عزاداران حسینی نباید نماز را كه واجب دینی است، فدای مراسم سینه زنی و عزاداری كه مسحتب است قرار دهندو توجه داشته باشند كه نماز مایه برخورداری از شفاعت امام حسین است.[31]

محمد رحمانی نیشابوری

[1]. نهج البلاغه، كلمات قصار، 105
[2]. كشكول شیخ بهایی، دفتر پنجم
[3]. تهذیب الاحكم ، ج2، ص 237 و وسایل الشیعه ، ج3، ص 23، و بحار، ج 82، ص 227
[4]. شرح غرور و در ، ج 4، ص 166
[5]. ماعون، 5
[6]. خضال صدوق ، ج 2، ص 620
[7]. امالی صدوق، ص 29، ح 31، این فراز در نهج البلاغه نیامده است.
[8]. امالی ، صدوق ، ص 29، ح 31، این فراز در نهج البلاغه نیامده است.
[9]. نهج البللاغه، نامه 27
[10].از خاطرات یكی از خواهران كه در منزل امام در پاریس خدمت می كردند.
[11]. دعائم الاسلام ، ج2 ، ص 351 ، مستدرك الوسائل ، ج3 ، س 98 ، ح 3114
[12]. دعائم الاسلام ، ج2 ، ص 351 ، مستددرك الوسائل ، ج3 ، س 98 ، ح 3114
[13]. خصال، ص 621، ح 10
[14].بشاره المصطفی، ص 28
[15]. خصال، ص 613، ح 10
[16]. منظور شاعر از صدر صدور وجود مقدس پیامبر اكرم (ص) است و اشاره به روایتی دارد از ان حضرت دارد كه فرمود: « لا صلوة الا بحضور القلب»
[17]. قرب الاسناد، ص 150
[18]. حكمت، 97
[19]حكمت، 252
* . لباس كهنه و پوسیده
[20]. نهج البلاغه ، نامه 27، فراز 15
[21]. محاسن، ج 1 ، ص 121
[22].بحارالانوار، ج 79 ، ص 207
[23]. خطبه 199
[24].مدثر، 43
[25]. شرح غرر الحكم، ج 2 ، ص 164
[26]. خصال، ص 628، ح 10
[27].بحارالانوار، ج 45، ص 3
[28]. حیاه الامام الحسین بن علی ، ج 3 ، ص 175
[29].قتل خوارزمی، ج 2 ، ص 17؛ اعیان الشیعه ، ج 1، ص 606
[30]. رقعه الطفّ، ص 232
[31].این مقاله پیش از این در مجله نیایش شماره 3 چاپ گردیده كه با اضافات و اصلاحاتی در این ره توشه مورد استفاده قرار گرفت.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :