گفتگو با حجت‌الاسلام اسماعیل ولی خانی مدیر واحد تبلیغ مرکز تخصصی نماز ■ طلبه باید شاگرد اول کلاس نماز باشد
خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "در بحث حوزه‌های علمیه، ما اعتقاد داریم که طلبه باید شاگرد اول کلاس نماز در جامعه باشد و امروزه باید جامعه نماز را از آنها یاد بگیرد؛ چراکه امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «كونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَيرِ ألسِنَتِكُم، لِيَرَوا مِنكُمُ الوَرَعَ وَالاِجتِهادَ وَالصَّلاةَ وَالخَيرَ، فَإِنَّ ذلِكَ داعِيَةٌ؛ مردم را با غير زبان خود [به مذهب خويش] دعوت كنيد، تا پارسايى و سخت‌كوشى [در عمل و عبادت] و نماز و خوبى را از شما ببينند؛ زيرا اينها، خود [بهترين] مبلّغند». چنانچه مردم ببینند که روحانی و طلبه دغدغه نماز دارد، در نماز جماعت حاضر می‌شود، در مسجد حضور دارد و در مدرسه‌ای که هست، نماز اول وقت را می‌خواند، آنها هم خودبه‌خود به نماز دعوت می‌شوند و اهمیت نماز را می‌فهمند. به همین علت دست روی طلبه‌ها گذاشتیم و تأکید داریم که نمازشان نماز کاملی شود."
ارتقاء کیفیت در محصولات فرهنگی از دغدغه های همیشگی نهادهای فرهنگی است ، تا با استفاده از آن، ساختاری ایجاد شود که فعالیت‌ها، آثار و محصولات را از مرحلة تولید، استانداردسازی و پس از آن کیفیت‌سنجی کنیم تا به مرحلة ضمانت در انجام خدمات و تولید محصول برسیم. واحد تبلیغ مرکز تخصصی نماز تلاش دارد که با ارائه طرح های متنوع و با در نظر گرفتن مولفه های سنی و صنفی و هویتی به این نیاز پاسخ دهد.
بخش دوم گفتگوی ما با حجت‌الاسلام اسماعیل ولی خانی مدیر واحد تبلیغ مرکز تخصصی نماز را در ادامه می خوانید.
همچنان که می دانید یکی از مهم ترین بازه های سنی برای آموزش و تربیت، نونهالان و طبیعتا مهدهای کودک هستند. در این باره چه طرحی در نظر گرفته شده است؟
طرح شکوفه‌های باغ بندگی که به درخواست ستاد اقامه نماز استان‌ها، وظیفه اعزام استاد آن را ما به عهده داریم، طرحی مختص مربیان مهدهای کودک است. در این طرح، ستاد اقامه نماز بر مبنای تفاهم‌نامه‌ای با سازمان بهزیستی، مربیان مهدهای کودک را گرد هم می‌آورد و یک سلسله نشست را برگزار می‌کند بر اساس کتابی که مرکز تخصصی نماز تحت همین نام منتشر کرده است. این طرح از طرح‌های بسیار موفق مرکز تخصصی نماز بوده است. طبق ارزیابی‌ها و نتایج کارورزی‌هایی که از این دوره‌ها شده و به دست ما رسیده، طرح شکوفه‌های باغ بندگی خیلی موفقیت آمیز بوده و درخواست‌های مکرری از استان‌ها برای برگزاری آن به دست ما رسیده است که در حال بررسی آنها هستیم.
دلیل انتخاب این حوزه‌های فعالیت چیست؟ یعنی چه دلیلی دارد که این حوزه‌ها را مد نظر قرار گرفته است؟ حوزه‌های علمیه و طلاب، مدرّسان آموزش خانواده، مربیان مهد کودک و ...
در بحث حوزه‌های علمیه، ما اعتقاد داریم که طلبه باید شاگرد اول کلاس نماز در جامعه باشد و امروزه باید جامعه نماز را از آنها یاد بگیرد؛ چراکه امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «كونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَيرِ ألسِنَتِكُم، لِيَرَوا مِنكُمُ الوَرَعَ وَالاِجتِهادَ وَالصَّلاةَ وَالخَيرَ، فَإِنَّ ذلِكَ داعِيَةٌ؛ مردم را با غير زبان خود [به مذهب خويش] دعوت كنيد، تا پارسايى و سخت‌كوشى [در عمل و عبادت] و نماز و خوبى را از شما ببينند؛ زيرا اينها، خود [بهترين] مبلّغند». چنانچه مردم ببینند که روحانی و طلبه دغدغه نماز دارد، در نماز جماعت حاضر می‌شود، در مسجد حضور دارد و در مدرسه‌ای که هست، نماز اول وقت را می‌خواند، آنها هم خودبه‌خود به نماز دعوت می‌شوند و اهمیت نماز را می‌فهمند. به همین علت دست روی طلبه‌ها گذاشتیم و تأکید داریم که نمازشان نماز کاملی شود.
بعد از طلاب، بحث دانشآموزان و خانواده‌هایشان مطرح است. امروزه یکی از سؤال‌ها و دغدغه‌های خانواده‌ها این است که چه کار کنیم که بچه‌های ما نمازخوان شوند؟ جالب آنکه در جامعه حتی خانواده‌هایی که اصلاً دغدغه دین ندارند، از اینکه فرزندشان نماز می‌خواند، خوشحال می‌شوند. حتی برای دیگران تعریف می‌کنند که دختر ما روسروی و چادر سرش می‌کند و به نماز می‌ایستد.
با توجه به حساسیت خانواده‌ها، سؤال بسیاری از خانواده‌ها چگونه نمازخوان کردن فرزندانشان است. شاهد این سخن اینکه در نمایشگاه کتاب و نمایشگاه قرآن، یک بار که نظرها و دیدگاه‌های مردم را جمع‌آوری کردیم، بیشتر سؤال‌ها این بود که ما خودمان نماز می‌خوانیم، اما نمی‌دانیم فرزندانمان را چگونه نمازخوان کنیم؟ این دغدغه باعث شد که روی این شاه‌گروه جامعه، یعنی خانواده، برنامه‌ریزی کردیم؛ چه از طریق آموزش مستقیم خانواده‌ها و چه از طریق مدرّسان آموزش خانواده.
اما از آنجایی که دانشآموزان از لحاظ سنی در حالت آمادگی یادگیری هستند، ذهنشان آماده ثبت هر مفهومی است؛ بنابراین اگر در این سن نماز برای آنها بااهمیت جلوه کند، تا انتهای عمر نماز را در اولیت‌های زندگی خود قرار می‌دهند.
بخش دیگر ما کارمندان هستند. از نظر ما بیشتر کارمندان دولت، نیروهای انقلابی و متدین جامعه هستند؛ اما در بسیاری از مواقع، به علت اشتغال به کارهای اداری و روزمره خود، ذهنشان درگیر اولویت‌های تربیتی خانواده نمی‌شود. البته شاید علت این موضوع، غفلت ناشی از عدم درک و دانستن روش‌ها و شیوه‌های دعوت فرزندان به نماز نیز باشد. ما این دغدغه و شیوه دعوت به نماز را توأمان به آنها آموزش می‌دهیم؛ زیرا بنا به عقیده ما کارمند دولت باید بیشتر از سایر اقشار جامعه برای نماز اهمیت قائل شود.
مبلّغان اعزامی بنا بر چه سازوکاری اعزام می‌شوند؟ آیا تفکیک تخصص در آنها موجود است و مرکز بنا به توانایی استادان، آنها را عزام می‌کند؟
تمام مبلّغان مرکز تخصصی نماز، سطح‌بندی و موضوع‌بندی‌شده تفکیک می‌شوند و هر موضوعی را گروهی از مبلّغان انجام می‌دهند. برای مثال در حوزه‌های علمیه هر مبلّغی را اعزام نمی‌کنیم؛ بلکه مبلّغی اعزام می‌شود که استاد حوزه علمیه باشد؛ کسی که با حوزه‌های علمیه در ارتباط بوده، طلبه و حوزه‌های علمیه را خوب می‌شناسد و می‌تواند مؤثر باشد.
در مرکز تخصصی نماز یک گروه عهده‌دار تأمین محتوای علمی دانشآموزان هستند. آنها با یکدیگر تعامل دارند و محتوایشان را بررسی می‌کنند تا در یک مسیر این مفاهیم ارائه شود؛ نه اینکه هر کسی ساز خودش را بنوازد.
از سوی دیگر اعلام کردیم که محتواها باید تفکیک‌شده باشد؛ تا این‌گونه نباشد که مبلّغ دانش‌آموزی مباحثی را که برای دوران ابتدائی آماده کرده، همان را در دبیرستان و راهنمایی هم تکرار کند. این تفکیک، تفکیک سطح و موضوع را میان استادان موجب شده است.
باز هم برای نمونه عرض می‌کنم که حتی در بحث مدرّسان خانواده یا مربیان مهدکودک‌ها، مرکز گروه چهارده‌نفره‌ای دارد که فقط بحث امور تربیتی را دنبال می‌کند و دو روز یک بار، در مرکز تخصصی جلسه دارند. تمام مباحث روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و نکات تربیت دینی را جمع‌آوری و جمع‌بندی می‌کنند، مباحث که بررسی شد، خروجی آن را در نشست‌ها ارائه می‌کنند.
فعالیت‌های مبلّغان و استادان مرکز در نشست‌ها و طرح‌ها، بر چه اساسی ارزیانی می‌شود؟
ستاد‌های اقامه نماز استان‌ها، پل ارتباطی نهاد‌ها و سازمان‌هایی چون آموزش و پرورش و بهزیستی با مرکز تخصصی نماز هستند. تأکید ما هم بر این موضوع است؛ به این ترتیب که درخواست به ستاد آن استان ارائه شده و از طریق اتوماسیون اداری در نظر گرفته می‌شود. این موضوع به اطلاع مرکز می‌رسد، برنامه‌ریزی‌ها به نحوی انجام شده که پس از پایان دوره یا نشست ارزیابی‌ها را هم ستاد در قالب نظرسنجی و غیره انجام می‌دهد و به ما ارسال می‌کند. این ارزیابی‌ها در بحث محتوایی و روش تدریس و استفاده از وسائلی مانند کمک‌آموزشی، در مرکز بررسی می‌شود و به استاد اعلام می‌گردد. به تمام استادان و کارشناسان مرکز و حتی به استان‌ها هم اعلام کرده‌ایم که اگر استادی ضعف دارد، اعلام کنید و فکر نکنید اگر شما اعلام کردید فلان استاد ضعیف است، ما حذفش می‌کنیم. نه، انتقاد و اعلام وضعیت از نگاه مرکز موجبات رشد استاد را فراهم می‌آورد.
ارتقا کیفیت نشست‌ها به عنوان برون‌داد مرکز تخصصی نماز، علاوه بر مسئله ستادی برگزاری در بحث افزایش توانایی استادان را به دو شکل می‌توان متصور بود. اول افزایش کارآیی سیستم آموزش استادان در ابتدا و پیش از استادی، و دوم در جریان آموزش‌های ضمن خدمت. واحد تبلیغ با ارزیابی‌هایی که در دست دارد، در این زمینه چه تمهیداتی را می‌اندیشد؟
پس از تعامل میان معاونت‌‌های مختلف مرکز تخصصی نماز، یعنی معاونت تبلیغ، آموزش و پژوهش، به معاونت آموزش زمانی که می‌خواهد برای جذب ابتدایی دانش پژوهانش اقدام کند و آموزش نیروها را آغاز کند، می‌گوییم این معیارها را به معیار‌های پیشین خود اضافه کند. یعنی بدین گونه است که دو واحد با هم از ابتدا در تعامل هستند.
تعامل با واحد آموزش علاوه بر جمع‌بندی ارزیابی‌ها و تبیین خواست‌های جامعه برای یک مبلّغ و استاد خوب در زمینه محتوای مفاد درسی و ارتقای اینها، در دوره یک ساله تربیت مبلّغ و مربی نماز صورت می‌گیرد. این ارتباط البته سه‌سویه است و واحد پژوهش هم به نحوی در اجرای آنچه ما تحت عنوان ارزیابی به مرکز ارائه می‌دهیم، با ما همکاری می‌کند و جزوه‌ها و مطالب مورد نیاز را فراهم می‌آورد که طی دوره هم به تناوب به مدرّس نماز برای استفاده در همایش‌ها ارائه می‌شود. تأکید ما این است که مقدّمات رشد کیفی مبلّغ و استاد به هر نحوی فراهم آید.
افق برنامه‌ریزی آینده مرکز تخصصی نماز و واحد تبلیغ به صورت خاص برای هدف طراحی‌شده ترویج نماز در سطوحی که ذکر کردید، کجا است؟
ما توانستیم امسال شورایی به نام شورای تبلیغ در معاونت تبلیغ تشکیل دهیم. قرار است این شورا اتاق فکر ما شود و برای ارتقا کیفیت مبلّغان ما راهکار ارائه دهد. این گام نخست بود و سعی داریم از این طریق وضعیت اعزام و چگونگی اعزام را با همکاری واحد‌های دیگر بسط و توسعه دهیم.
اعضای این شورا چه کسانی هستند؟
دو نفر از اعضای این شورا از استادان و کارشناسان مرکز تخصصی انتخاب می‌شوند. یک نفر هم خود بنده هستم و دو نفر هم از کسانی هستند که در بیرون از مجموعه مرکز تخصصی نماز، کارهای تربیتی و تبلیغی را به صورت تخصصی انجام داده‌اند.
این شورا به دنبال چیست؟
ارتقا کیفیت، یعنی بررسی آنچه انجام داده‌ایم و مشخص ساختن آنچه باید انجام دهیم تا رضایت خداوند حاصل شود.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
