تشهّد از اجزاء و واجبات نماز که بعد از دو سجده رکعت دوم و دو سجده رکعت سوم نماز سه رکعتی و دو سجده رکعت چهارم خوانده می شود.

از آن در باب صلات سخن رفته است.

فهرست مندرجات

1. مفاد تشهد
2. جایگاه تشهد
3. حکم تشهد
4. واجبات تشهد
5. ذکر تشهّد
6. آداب تشهد
7. پانویس
8. منبع

مفاد تشهد

مفاد تشهّد عبارت است از شهادت به یگانگى خداوند و نفى شریک براى او، شهادت به مقام عبودیت و رسالت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و درود و صلوات بر آن حضرت و خاندان پاک او. [۱]

جایگاه تشهد

تشهّد در نمازهاى دو رکعتى بعد از سجده دوم از رکعت دوم، در نماز سه رکعتى بعد از سجده دوم از رکعت دوم و سوم و در نمازهاى چهار رکعتى بعد از سجده دوم از رکعت دوم و چهارم و در نماز یک رکعتى وتر بعد از سجده دوم از رکعت اوّل انجام مى‏شود.

حکم تشهد

تشهّد در نماز دو رکعتى یک بار و در نمازهاى سه رکعتى و چهار رکعتى دو بار واجب است خوانده شود؛ لیکن رکن نیست؛ ازاین‏رو، ترک سهوی آن موجب بطلان نماز نمى‏شود؛ [۲] [۳]لیکن در این صورت اگر پیش از رکوع رکعت سوم متذکر آن شود باید بنشیند و تشهّد را بخواند و چنانچه بعد از رکوع یادآور شود بعد از فراغ از نماز بنابر مشهور باید قضاى آن را به اضافه دو سجده سهو به‏ جا آورد. در ترک سهوى تشهّد آخر، چنانچه پیش از اتمام سلام یا پس از آن لیکن قبل از انجام دادن منافیات نماز متذکر شود باید آن را تدارک کند، سپس سلام را بگوید و دو سجده سهو به‏جا آورد و اگر بعد از انجام دادن منافیات یادآور شود، در صحت نماز و وجوب قضاى تشهّد یا بطلان نماز و اعاده آن، اختلاف است. [۴] [۵] [۶] [۷] [۸]

واجبات تشهد

نشستن به مقدار تشهّد [۹]و شهادت به توحید و رسالت [۱۰]و صلوات بر پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و آل او، [۱۱] ترتیب بین اجزاى واجب آن (ابتدا توحید، سپس رسالت، پس از آن صلوات [۱۲]) در تشهّد واجب است.

ذکر تشهّد

ذکر تشهد عبارت است از:(أشهد أن لا إله إلّا اللّه وحده لا شریک له و أشهد أنّ محمّدا عبده و رسوله اللّهمّ صلّ على محمّد و آل محمّد) به اتّفاق همه فقها و نیز گفتن آن به صورت بالا با حذف (وحده لا شریک له) و (عبده) بنابر قول مشهور کفایت مى‏کند. [۱۳] [۱۴] [۱۵]

واجب است تشهّد به زبان عربی ادا شود. در صورت عدم امکان آن و تنگی وقت- بنابر تصریح جمعى- ترجمه آن کفایت مى‏کند. [۱۶]

آداب تشهد

نشستن به حالت تورک براى تشهد مرد [۱۷] و تربع- نهادن باسن بر زمین و بلند کردن ران و ساق پا- براى زن [۱۸] [۱۹]، افزودن (بسم اللّه و باللّه) و (الحمد للّه) و ثنا گفتن خداوند و سلام بر انبیا و ملائکه [۲۰]و غیر آن از دعاهایى که از معصومین علیهم السّلام وارد شده، [۲۱]تکرار (الحمد للّه)، دو یا سه مرتبه در پایان تشهّد، [۲۲]گذاردن دستها بر روى رانها، چسباندن انگشتان دست به یکدیگر و نگاه کردن به دامان خود [۲۳] در حال تشهّد مستحب است.

نشستن به حالت اقعاء در حال تشهّد کراهت دارد. [۲۴]

پانویس

1. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۴۵-۲۴۶.   
2. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۴۶.   
3. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۴۸.   
4. جواهر الکلام ج۱۲، ص۲۸۶.   
5. جواهر الکلام ج۱۲، ص۲۹۰.   
6. الحدائق الناضرة ج۹، ص۱۳۹.   
7. الحدائق الناضرةج۹، ص۱۴۴.   
8. العروة الوثقى (و حواشى) ج۲، ص۳۹-۴۱.
9. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۴۸.   
10. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۵۰.   
11. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۵۳.   
12. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۶۷.   
13. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۶۴.   
14. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۶۸.   
15. العروة الوثقى ج۱، ص۶۹۰.
16. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۶۸-۲۶۹.   
17. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۷۲.   
18. جواهر الکلام ج۱۰، ص۱۸۲.   
19. مصباح الفقیه (ق) (صلاة) ص۵۲۷
20. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۷۳.   
21. وسائل اشیعه ج۶، ص۳۹۳-۳۹۴.   
22. جواهر الکلام ج۱۰، ص۲۷۷.   
23. توضیح المسائل مراجع ۱ج ۶۲۱ م ۱۱۰۳.
24. جواهر الکلام ج۱۰، ص۱۹۱-۱۹۲.   

منبع

فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۹۴.