■ ترتیب
به قرار دادن هریک از چند چیزى که بین آنها نسبت تقدیم و تأخیر وجود دارد در جاى خود ترتیب گفته می شود.
فهرست مندرجات
- ترتیب در فقه
- ترتیب در طهارت
- ترتیب در غسل
- ترتیب در باب صلات
- ترتیب در اذان
- ترتیب در نماز
- ترتیب در نماز های قضا
- ترتیب در نماز جمعه
- ترتیب در باب حج
- ترتیب در کفارات:
- ترتیب در باب ارث
- ترتیب در باب دیات
- پانویس
- منبع
ترتیب در فقه
از آن در بسیارى از بابها نظیر طهارت، صلات، حج، کفارات، ارث و دیات سخن رفته است.
ترتیب در طهارت
رعایت ترتیب در تیمم و اعضاى وضو ، جز در مسح پاى راست و چپ، واجب است. [۱] و رعایت ترتیب بین آن دو، به تقدیم مسح پاى راست بر چپ بنابر مشهور واجب نیست. [۲]
← ترتیب در غسل
در غسل ترتیبی رعایت ترتیب به تقدیم سر و گردن بر دیگر اعضاى غسل، واجب است. همچنین بنابر قول مشهور، بین سمت راست و چپ بدن. [۳]
و در غسل میت رعایت ترتیب به شستن با آب سدر، سپس با آب کافور و پس از آن با آب خالص، واجب است. [۴] [۵]
ترتیب در باب صلات
← ترتیب در اذان
از شرایط صحت اذان و اقامه، رعایت ترتیب بین فصول آن دو است.و در صورت بروز اشتباه در ترتیب، از همان فصلى که اشتباه در آن رخ داده است به صورت صحیح اعاده مىشود.
← ترتیب در نماز
رعایت ترتیب در نمازهاى یومیه به خواندن نماز ظهر قبل از نماز عصر و نماز مغرب قبل از نماز عشا واجب است؛ همچنین در افعال نماز مانند تکبیر، قرائت، رکوع و سجود و تشهد و نیز در آیات حمد و سوره. [۶] و فرازهاى تشهّد. [۷]
← ترتیب در نماز های قضا
در قضاى نمازهاى فوت شدهاى که در اداى آنها ترتیب شرط است- مانند نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا- رعایت ترتیب واجب است؛ لیکن وجوب ترتیب به معناى تقدیم قضاى نمازى که اوّل فوت شده، محل اختلاف است
← ترتیب در نماز جمعه
رعایت ترتیب بین اجزاى خطبه نماز جمعه- به تقدیم حمد الهى، سپس صلوات بر پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و اهل بیت آن حضرت؛ پس از آن موعظه و در پایان خواندن سورهاى از قرآن- بنابر تصریح برخى واجب است، بلکه وجوب آن به مشهور نسبت داده شده است. [۸]
ترتیب در باب حج
رعایت ترتیب بین اعمال روز عید قربان- به تقدیم رمی جمره عقبه، سپس قربانی و پس از آن حلق یا تقصیر- بنابر قول گروهى، واجب است. [۹]همچنین بین رمی جمرات سهگانه در روزهاى یازدهم و دوازدهم ذیحجّه در منی. [۱۰]
ترتیب در کفارات:
از اقسام کفارات، کفاره مرتبه است که در آن رعایت ترتیب بین خصال کفاره واجب است. کفّاره ظهار و بنابر قول مشهور کفّاره قتل خطا و کفّاره افطار روزه قضاى ماه رمضان پس از زوال، کفّاره مرتّبه است . [۱۱] [۱۲]
ترتیب در باب ارث
در استحقاق ارث، رعایت ترتیب بین طبقات ارث، لازم است و با وجود طبقه پیشین، طبقه بعدى ارث نمىبرد.
ترتیب در باب دیات
بنابر مشهور، دیه در قتل خطا، برحسب ترتیب طبقات ارث از عاقله گرفته مىشود و با وجود عصبه توانمند در پرداخت دیه در طبقه اوّل، از طبقه دوم گرفته نمىشود. [۱۳]
پانویس
- جواهر الکلام ج۵، ص۱۷۳.
- جواهر الکلام ج۲، ص۲۲۶.
- جواهر الکلام ج۳، ص۸۵-۹۵.
- جواهر الکلام ج۴، ص۱۲۳-۱۲۵.
- التنقیح -الطهارة- ج۸، ص۲۲۱.
- العروه الوثقی ج۱، ص۶۵۲.
- العروه الوثقی ص۶۹۰.
- جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۱۷.
- جواهر الکلام ج۱۹، ص۲۴۷-۱۴۸.
- جواهر الکلام ج۲۰، ص۱۶.
- جواهرالکلام ج۳۳، ص۱۶۹.
- جواهرالکلام ج۳۳، ص۱۷۳.
- جواهر الکلام ج۴۳، ص۴۳۷.
منبع
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۴۳.
