آبی که اطلاق کلمه آب بر آن بدون هیچ اضافه و قیدی صحیح باشد آب مطلق گفته می‌شود.

فهرست مندرجات

1. تعریف آب مطلق
2. اقسام آب مطلق
3. پاک بودن آب مطلق
4. تبخیر آب مطلق
5. پاک شدن آب مطلق
6. شک در مضاف شدن آب مطلق
7. مطلق بودن آب وضو و غسل
8. پانویس
9. منبع

تعریف آب مطلق

آبی است که با چیزی دیگر مخلوط نشده باشد و اگر هم چیزی با آن مخلوط شد، به طوری نباشد که دیگر عرفاً به آن آب گفته نشود؛ مانند: آب باران و آب دریا؛ اگر چه چیزی به آنها مخلوط شده و این آب‌ها املاحی در خود دارند، ولی باز هم در عرف به آنها آب گفته می‌شود‌. از این عنوان در باب طهارت سخن گفته شده است.

اقسام آب مطلق

برخی آب مطلق را به سه قسم: آب جاری، محقون (راکد) و آب چاه و محقون را به آب کر و آب قلیل تقسیم کرده‌اند. [۱]

برخی دیگر آن را به پنج قسم: آب کر، آب قلیل، آب جاری، آب باران و آب چاه تقسیم نموده‌اند. [۲] [۳]

عدّه‌ای نیز برای آب مطلق، شش قسم: آب جاری، جوشنده غیر جاری ، آب چاه، آب باران، آب کر و آب قلیل، ذکر کرده‌اند. [۴]

برخی فقیهان از آن جا که فایده و اثری در تکثیر اقسام آب مطلق ندیده‌اند، آن را به اعتبار اعتصام (منفعل نشدن به ملاقات نجاست) و عدم اعتصام به دو قسم معتصم و غیرمعتصم تقسیم کرده‌اند.

قسم اول شامل آب کر و هر آبی می‌شود که از منبع و مادّه برخوردار است؛ مانند: آب جاری، چشمه و غیر آن دو، و قسم دوم منحصر به آب قلیل است. [۵]

سرانجام، برخی دیگر، به اعتبار مادّه داشتن (یعنی داشتن منبع جوشان همچون چشمه یا غیرجوشان همچون منبع آب که آب از آن در لوله‌ها جریان می‌یابد، در صورتی که به قدر کر باشد) و مادّه نداشتن، آن را به آب دارای مادّه و آب بدون مادّه تقسیم کرده و آب کرو آب قلیل را از اقسام قسم دوم دانسته‌اند. [۶]

پاک بودن آب مطلق

آب مطلق در صورت عارض نشدن نجاست بر آن، پاک و پاک کننده یعنی برطرف کننده حدث و نجاست است. [۷]

آب مطلق، اگر معتصم باشد، به ملاقات نجاست، نجس نمی‌شود، مگر آن که رنگ، بو یا مزه آن به سبب نجاست تغییر کند و اگر معتصم نباشد(آب قلیل) به قول مشهور به ملاقات نجاست، نجس می‌شود. [۸]

تبخیر آب مطلق

آب مطلق بر اثر تبخیر از اطلاق خارج نمی‌شود، مگر آن که با چیز دیگر ممزوج و سپس تبخیر گردد. در این صورت اگر عنوان آب مضاف بر آن صدق کند؛ مانند: گلاب، مضاف است . [۹]

پاک شدن آب مطلق

آب مطلق نجس با اتّصال به آب کر یا آب جاری، پاک می‌شود. همچنین در صورت نجس شدن به سبب تغییر رنگ، بو یا مزه آن به نجاست (تغيّر)، با زوال تغيّر به سبب اتّصال، پاک می‌گردد. در این که علاوه بر اتّصال، امتزاج نیز در حصول پاکی آن شرط است یا خیر، اختلاف می‌باشد. و چنانچه آب مطلق خود، دارای مادّه و منبع باشد، با از بین رفتن تغيّر به سبب اتّصال به مادّه و امتزاج با آب جدید، پاک می‌شود.

شک در مضاف شدن آب مطلق

آبی که مطلق بوده و مضاف شدنش مشکوک است، آب مطلق محسوب می‌شود. آبی که مطلق یا مضاف بودنش و نیز پیشینه آن از حیث اطلاق و اضافه، معلوم نیست، حکم آب مطلق را ندارد (بلکه آب مشکوک است). [۱۰]

مطلق بودن آب وضو و غسل

مطلق بودن آب وضو و غسل، از شرایط صحّت آن دو است. [۱۱]

پانویس

1.  جواهر الکلام ج۱، ص۷۱.
2. توضیح المسائل آیةالله خمینی، ج۱، ص۴، م۱۵.
3. توضیح المسائل آیةالله خویی، ج۱، ص۷، م۱۵.
4. العروة الوثقی ج۱، ص۶۳.
5. مهذب الاحکام ج۱، ص۱۲۳.
6. منهاج الصالحین، آیة الله خویی ج۱، ص۱۵.
7. العورة الوثقی ج۱، ص۶۳.
8. العروة الوثقی ج۱، ص۶۹.
9. العروة الوثقی ج۱، ص۶۵.
10. العروة الوثقی ج۱، ص۶۶.
11. العروة الوثقی ج۱، ص۳۹۸.

منبع

فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۱۱-۱۱۲.