■ قنوت
قنوت
معنای قنوت اطاعت و دعا و توجه به خدا و خشوع در نماز است. خداوند خطاب به حضرت مريم س مىفرمايد: "يا مَرْيَمُ اقْنُتى لِرَبِّك".[1]
امام صادق ع در تفسير آيه "و تَبَتَّلْ اِلَيْهِ تَبْتيلاً"[2]مىفرمايد: "مراد از "تبتّل" آن است كه در نماز، دستها را به دعا بلند كنيم.[3] تبتّل در لغت به معناى قطع اميد از غير خداست".[4]
گرچه قنوت در نماز مستحب است؛ اما چنان مورد توجه است كه امام رضاj در نامهاى به مأمون مىنويسند: قنوت، يك سنّت واجب در تمام نمازهاى شبانهروزى است.[5] البتّه مراد امام تأكيد بر اهميت قنوت است؛ چنانكه اگر انسان آن را قبل از ركوع فراموش كرد، مستحب است بعد از ركوع قضا نمايد و اگر در سجده يادش آمد، بعد از سلام آن را قضا كند.
قنوت، دعاى خاصى ندارد و انسان مىتواند هر دعايى بخواند، چنانكه بنابر نظر برخی از علما، لازم نيست دعا به عربى باشد و مىتوان در قنوت، حاجات خود را به فارسى هم بيان كرد. البتّه روشن است كه دعاهاى قرآنى و يا دعاهائى كه معصومان ع در قنوت خود مىخواندهاند، از فضيلت و اولويّت خاصى برخوردارند.[6]
سر قنوت
قنوت، دست شستن از غير حق و اقبال تامّ به عزّ ربوبيّت و دست خالي و درخواست به جانب غنيّ مطلق دراز نمودن است. بدین سان، در این حال به یاد خدا نبودن، کمال نقصان و خسران است! رسول رحمت ص میفرمایند: "بندهاي دست بهجانب خداي عزيز و غالب نبرد، مگر اينكه خداوند حيا مي‌كند آن دست را خالي و پوچ برگرداند.[7] از اينرو از فضل خويش، آنچه بخواهد، در آن دست قرار مي‌دهد".
آداب قنوت
مستحب است دستها را برای قنوت بالا بگيرد، بهگونه‌ای كه كف دستها مقابل آسمان و روبهروی صورتش باشد.
انگشتان ـ بهجز ابهام ـ را به هم بچسباند و هر دو كف دست را متصل به هم قرار دهد و نگاهش هنگام قنوت، به كف دستهايش باشد.
مستحب است قنوت را طول دهد، بهویژه در نماز وتر. از رسول خدا ص نقل شده: "كسانی كه در دنيا قنوتهايشان طولانی‌تر است، در قيامت راحتترند. از بعضی روايات هم چنین برداشت می‌شود كه طول دادن دعا در نماز، از طول دادن قرائت برتر است". [8]
مستحب است در همة نمازها، قنوت را بلند بخواند. [9]
بهتر است پيش از آغاز دعای قنوت و پس از آن، صلوات بفرستد؛ زيرا از رحمت خدا دور است كه دعای اول و آخر را قبول كند و درخواست وسط (ديگر حاجت‌های نمازگزار) را رد نمايد.
[1]. آل عمران: 43.
[2]. " (و نام پروردگار خود را ياد كن) و تنها به او بپرداز" (مزمل: 8).
[3]. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج4، ص912.
[4]. راغب اصفهاني، المفردات في غريب القرآن، به نقل از محمد رضا اكبرى، تفسیر نماز، ص158.
[5]. مجلسى، بحارالأنوار، ج82، ص197.
[6]. محمد رضا اكبرى، تفسیر نماز، صص158 ـ 159.
[7]. همان، ج5، ص186.
[8]. سید محمدكاظم طباطبائي يزدي، العروةالوثقی، ج1، فی القنوت، مسأله10.
[9]. البته مأموم بايد طوری بخواند كه صدايش را امام نشنود.
