نماز از عبادت‌های مسلمانان و از ارکان مهم دین اسلام است.[۱] واژهٔ نماز معادل فارسی کلمه عربی صلاة یا صلوة است. نماز در نزد اهل سنت یکی از ارکان خمسه (ستون‌های پنجگانهٔ دین) و در نزد شیعیان یکی از فروع دهگانهٔ دین است.

 

نمازهایی که بر هر مسلمان، در هر شبانه‌روز، واجب است عبارت‌اند از: نماز صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا. البته غیر از این نمازها، نمازهای واجب دیگری هم وجود دارند[۲].

 

عده‌ای از عارفان بر این باورند که تمام موجودات نیز متناسب با وضع خود در حال حمد و تسبیح خداوند هستند و به آیاتی از قرآن نظیر «و گیاه و درخت سجده می‌کنند» (به عربی: وَالنَّجْمُ وَالشجَرُ یَسجُدَانِ)[۳]، استناد می‌ورزند.

محتویات

 

1. واژه‌شناسی
2. واجبات و مستحبات نماز
   1. واجبات نماز
   2. مستحبات نماز
3. شرایط نماز و نمازگزار
4. مبطلات نماز
5. نمازهای واجب
   1. نمازهای یومیّه (روزانه)
   2. نماز طواف واجب خانه خدا (در مسجدالحرام)
   3. نماز میّت
   4. نماز قضای پدر و مادر
   5. نماز نافله‌ای که به علت نذر یا عهد یا قسم واجب شده‌است
6. نمازهای متفاوت در حکم وجوب یا استحباب
   1. نماز آیات
   2. نماز جمعه
   3. نماز عیدین
   4. نماز جماعت
7. نمازهای مستحب
8. سایر نمازها
   1. نماز قضا
   2. نماز استسقا یا نماز باران
   3. نماز رفع فقر و تنگدستی
   4. نماز رفع گرفتاری
   5. نماز استخاره
9. دیگر مسائل نماز
10. جستارهای وابسته
11. منابع

 

واژه‌شناسی

 

واژه «صلاة» در عربی، به معنی «درود و تحیت»، «دعا» و همچنین «انعطاف» است.[۴] با این حال واژهٔ «نماز» واژه‌ای فارسی است که در ایران، افغانستان، بنگلادش، هند، پاکستان و ترکیه برای واژهٔ «صلاة» عربی به‌کار برده می‌شود. این واژه همچنین در زبان بنگالی، آلبانیایی، بوسنیایی و مقدونیایی، برابر صلاة به کار می‌رود.

 

واژه نماز به معنای خم‌شدن و سرفرودآوری برای ستایش و احترام است[۵]. برخی منابع ریشهٔ این واژه را از واژه پارسی پهلوی «نماک» می‌دانند که آن هم از ریشه باستانی «نم» به معنای خم شدن و کرنش است.[۶][۷]. هرچند در برخی منابع ریشهٔ واژهٔ نماز از واژهٔ «ناماسته» در زبان سانسکریت آریاییان دانسته شده‌است[۸][مدرک بیش‌تر]

واجبات و مستحبات نماز

مسلمانان در حال نماز

واجبات نماز

 

واجبات نماز یعنی کارهایی که باید در نماز انجام شود. واجبات نماز ۱۱ مورد هستند که این واجبات به دو نوع رکن و غیر رکن تقسیم می‌شوند. واجباتی که رکن هستند، کم یا زیاد کردن آنها چه به عمد و چه سهوا نماز را باطل می‌کند. واجبات رکن در نماز ۵ مورد بوده و شامل: نیّت، تکبیرة الإحرام، قیام (قیام در هنگام تکبیرة الاحرام و قیام متصل به رکوع)، رکوع و سجود می‌باشد. واجبات نماز از این قرارند:[۹]

 

    نیت: به معنی قصد قلبی است و نیازی نیست به زبان آورده شود؛ بلکه به این معنی است که نمازگزار با هوشیاری و قصد نماز را می‌خواند. لازم به ذکر است که نیت در نماز بسیار مهم است و اگر مثلا کسی نماز را برای غیر خدا بخواند مانند این است که اصلا نماز نخوانده‌است.

    تکبیرة الاحرام: یعنی گفتن الله اکبر در اول نماز؛ و در این هنگام معمولاً دست‌ها را تا مقابل گوشها بالا می‌برند.

    قیام: به معنی ایستادن است؛ کسی که نمی‌تواند بایستد، می‌تواند نشسته و یا خوابیده نماز بخواند.

    قرائت: در ابتدای رکعت، خواندن سوره فاتحه واجب است. در دو رکعت اول نمازهای ظهر، عصر، مغرب و عشا همچنین واجب است که سورهٔ دیگری پس از فاتحه خوانده شود. اهل سنت خواندن بخشی از یک سوره را هم کافی می‌دانند."

    رکوع: به معنی خم شدن نمازگزار است، تا این که دستها به زانو برسند. مسلمانان معمولاً در هنگام رکوع اذکاری را می‌گویند مانند سبحان الله یا سبحان ربی العظیم وبحمده

    سجده: در این زمان، نمازگزار پیشانی، کف دست‌ها و سر انگشتان پاها را بر زمین می‌گذارد؛ در زمان سجده نیز اذکاری چون سبحان الله یا سبحان ربی الأعلی وبحمده گفته می‌شود.

    ذکرهای سجده و رکوع

    تشهد: به معنی گواهی دادن بر یکتا بودن خدا و پیامبری محمد است. این کار در رکعت‌های زوج و در رکعت پایانی، بعد از سجده انجام می‌شود. البته اشتباه نشود: در رکعت آخر نمازهای دورکعتی و چهاررکعتی، فقط یک تشهد خوانده می‌شود.

    سلام: یعنی درود فرستادن بر پیامبر و خانواده‌اش و بر خود و بر سایر بندگان شایستهٔ خدا، در پایان نماز.

    ترتیب: یعنی این که که کارهای نماز به ترتیب خودش انجام شود و مثلا سلام نماز در ابتدای نماز گفته نشود.

    موالات: یعنی پی‌درپی‌بودن اجزای نماز؛ بین کارهای نماز نباید خیلی فاصله شود (معمولا حداکثر چند ثانیه).

 

مستحبات نماز

 

    بعد از رکوع، مستحب است نمازگزار بگوید: «الله اکبر» و «سمع الله لمن حمده»

    بعد از سجده، مستحب است نمازگزار بگوید: «الله اکبر» و «استغفرالله ربی و اتوب الیه»

    در هنگام برخاستن از زمین، مستحب است نمازگزار بگوید: «بحول الله و قوته اقوم و اقعد»[۱۰][۱۱]

 

شرایط نماز و نمازگزار

 

    نمازگزار پیش از نماز می‌بایست، بسته به شرایط و موقعیت، وضو[۱۲]، غسل یا تیمم[۱۳] کرده باشد. همچنین بهتر است قبل از نماز اذان و اقامه بگوید.

    نمازگزار، باید در هنگام خواندن نماز رو به قبله، که همان کعبه است، بایستد.

    بدن نمازگزار باید پاک باشد. لباس نمازگزار نیز باید پاک و پوشانندهٔ عورت باشد.[۱۴] همچنین لباس نمازگزار نباید غصبی، از اجزای مردار، از حیوان حرام گوشت و ابریشم خاص یا طلا بافت(در مردان) باشد.

    بر اساس دستورات اسلامی، محلی که نمازگزار در آن نماز می‌خواند، نباید غصبی باشد. همچنین مکان نمازگزار باید استقرار داشته باشد و امکان نمازگزاردن در آن جا وجود داشته باشد.[۱۵]

 

موارد فوق شرایط و استثناهای مخصوص به خود را دارند و همچنین در شرایط و موقعیت‌های خاص می‌توانند تغییر یابند که در مذهب تشیع این موارد توسط مراجع تقلید مشخص می‌شوند.

مبطلات نماز

 

برخی از مواردی که نماز را باطل می‌کنند عبارتند از:[۱۶]

 

    از بین رفتن هر کدام از شرایط نماز و نمازگزار

    باطل شدن وضو

    سخن گفتن با دیگران

    خندیدن و گریه کردن(گریه برای امور دنیا؛گریه از ترس و خوف خداوند پسندیده نیز هست.)

    خوردن و نوشیدن

    انحراف از جهت قبله

    کم یا زیاد کردن ارکان نماز

 

نمازهای واجب

 

نمازهای واجب در ذیل خواهد آمد. البته مسلمانان سنی علاوه بر اینها، شرکت در نماز جمعه و نماز عید را نیز واجب می‌دانند؛ شیعیان این نمازها را در زمان غیبت کبری، مستحب می‌دانند.

نمازهای یومیّه (روزانه)

 

بر مسلمانان واجب است که روزی ۵ بار نماز بخوانند؛ کودکان، بیماران روانی و زنان در دوره عادت ماهانه از خواندن این نمازها معاف هستند. این نمازهای پنجگانه عبارت‌اند از:.[۱۷]

 

    نماز صبح (نماز فجر، نماز دوگانه):از سپیده دم تا طلوع آفتاب؛ این نماز دو رکعت است.

    نماز ظهر (نماز پیشین): هنگامی که خورشید در وسط آسمان قرار گیرد تا زمان عصر؛ این نماز چهار رکعت است.

    نماز عصر (نماز دیگر): بعد از زمان ظهر تا زمان غروب خورشید؛ این نماز چهار رکعت است.

    نماز مغرب (نماز شام): از زمان غروب خورشید تا زمان عشا؛ این نماز سه رکعت است.

    نماز عشاء (نماز خفتن): از زمانی که شفق سرخ رنگ آفتاب ناپدید شود تا نیمه شب؛ این نماز چهار رکعت است.

 

شیعیان معتقدند که بلافاصله پس از خواندن نماز ظهر می‌توان نماز عصر و بلافاصله پس از نماز مغرب، می‌توان نماز عشا را تا نیمه شب خواند.

 

مسلمانان اعتقاد دارند که چنانچه کسی نتواند نماز را در وقت آن بخواند، باید آن را پس از پایان وقت بخواند. چنین نمازی را نماز قضا می‌گویند.

نماز طواف واجب خانه خدا (در مسجدالحرام)

 

پس از هفت دور چرخیدن به دور کعبه، یک نماز دورکعتی به نام نماز طواف خوانده می‌شود.

نماز میّت

 

نماز میت، بر مرده گزارده می‌شود. این نماز نیاز به وضو و غسل و غیره ندارد و با کفش می‌توان آن را انجام داد. معمولاً در مسجدالحرام پس از هر نماز یومیّه از نمازگزاران دعوت می‌شود که برای مرده یا مردگانی نماز بخوانند.

نماز قضای پدر و مادر

 

کسی که در زندگی خود برخی از نمازهایش را به جا نیاورده، باید پسر بزرگترش آن نمازها را قضا کند که جزئیات آن در کتاب‌های دینی نوشته شده‌است.

نماز نافله‌ای که به علت نذر یا عهد یا قسم واجب شده‌است

 

نماز نافله به خودی خود واجب نیست و مستحب است ولی مثلاً اگر کسی نذر کند (تصمیم بگیرد) که اگر بیماریم معالجه شود، نماز نافله خواهم خواند و بیماریش معالجه شود، نماز نافله بر او واجب می‌شود که جزئیات این موضوع در کتابهای دینی ذکر شده‌است.

نمازهای متفاوت در حکم وجوب یا استحباب

 

این نمازها در شرایطی واجب، و در شرایطی مستحب هستند، یا این که در برخی از مذهب‌ها واجب و در مذاهب دیگر مستحب هستند.

نماز آیات

نوشتار اصلی: نماز نشانه‌ها

 

نماز آیات به واسطه چهارچیز بر مسلمان واجب می‌شود:

 

    کسوف (اگرچه به مقدار کمی باشد)

    خسوف (اگرچه به مقدار کمی باشد)

    زمین‌لرزه

    رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند این‌ها در صورتی که بیشتر مردم بترسند.

 

این نماز در نزد شیعیان، واجب و در نزد اهل سنت مستحب است. البته این نماز هر موقعی که اتفاقی بیفتد که مجب نمایش هر چه تمام تر قدرت خداوند شود هم خوانده می‌شود.

نماز جمعه

نوشتار اصلی: نماز جمعه

 

نماز جمعه، نمازی است که در ظهر روز آدینه در مساجد خوانده می‌شود. طبق نظر شیعیان این زمان در زمان حضور پیامبر و امام معصوم و نایب خاص او واجب عینی است، اما در زمان غیبت کبری واجب تخییری است یعنی میان نماز جمعه و نماز ظهر مخیر است. در نزد اهل سنت، شرکت در این نماز برای مردان واجب است؛ در حالی که زنان می‌توانند در این نماز شرکت کنند یا به جای آن نماز ظهر را بخوانند. مراسم نماز جمعه با دو خطبه آغاز می‌شود؛ پس از آن، دو رکعت به جای نماز ظهر خوانده می‌شود. در ایران، هر شهر تنها یک امام جمعه دارد و نماز جمعه در مسجد جامع یا مصلای اصلی همان شهر، برگزار می‌شود- امام جمعه‌ی شهرهای ایران، همیشه از سوی رهبر انتخاب می‌شود.

نماز عیدین

نوشتار اصلی: نماز عید

 

نماز عیدین، شامل نماز عید فطر و نماز عید قربان است که به هنگام عید فطر و عید قربان خوانده می‌شوند.

 

از نظر شیعیان این نماز در زمان حضور امام واجب و در زمان غیبت مستحب است و می‌توان آن را به جماعت یا فرادی خواند. طبق نظر اهل سنت این نمازها واجب است.[۱۸][۱۹]

نماز جماعت

نوشتار اصلی: نماز جماعت

 

به طور کلی نمازهای واجب بهتر است به جماعت خوانده شوند یعنی به صورت گروهی. بنابراین نماز جماعت، نماز دیگری به غیر از نمازهای واجب نیست. در نماز جماعت یک نفر پرهیزگار در جلو دیگران می‌ایستد که به او امام جماعت گویند.

 

طبق نظر شیعیان شرکت در نماز جماعت مستحب موکد است. از نظر برخی از مذاهب اهل سنت شرکت در نماز جماعت واجب است که برخی آن را واجب عینی و برخی واجب کفایی می‌دانند.

نمازهای مستحب

 

نمازهای مستحبی نمازهایی هستند که مسلمانان برای کسب ثواب بیشتر و نزدیک تر شدن به خداوند و دوری از شیطان بجا می‌آورند. برخی از این نمازها مخصوص شیعیان است. نمازهای مستحبی به صورت دورکعت، دورکعت خوانده می‌شوند.

 

نمازهای نافله

 

نمازهای نافله از نمازهای مستحبی هستند که به آن‌ها نوافل هم گفته می‌شود. از مهمترین نمازهای مستحبی، نافله‌های شبانه‌روزی هستند که به آن‌ها نوافل یومیه می‌گویند، نافله صبح (دو رکعت)، نافله ظهر (هشت رکعت)، نافله عصر (هشت رکعت)، نافله مغرب (چهار رکعت)، نافله عشاء (دو رکعت) و نافله شب (یازده رکعت). از آنجایی که دو رکعت نافله عشاء، یک رکعت محسوب می‌شود در مجموع نافله‌های شبانه روزی ۳۴ رکعت می‌شوند. در روزهای جمعه چهار رکعت به نافله‌های ظهر و عصر اضافه می‌شود و در جمع ۳۸ رکعت می‌شود. نافله‌های شبانه روزی به صورت نمازهای دورکعتی خوانده می‌شوند.

 

از میان نافله‌های شبانه روزی، نافله شب یا نماز شب نزد مسلمانان از اهمیت بیشتری برخوردار است و در روایت‌ها بر انجام آن تاکید شده‌است. از یازده رکعت نافله شب، ۸ رکعت به نیت نافله شب، ۲ رکعت آن به نیت نافله شفع و ۱ رکعت به نیت نافله وتر بجا آورده می‌شود.

 

نماز جعفر طیار نیز از نمازهای مستحبی است که می‌توان آن را از نافله‌ها ی شب یا روز حساب کرد. بافضیلت ترین زمان برای خواندن این نماز روز جمعه هنگام برآمدن آفتاب ذکر شده‌است. این نماز چهر رکعتی است و دو سلام دارد.[۲۰][۲۱]

 

نماز غفیله

 

نماز غفیله از دیگر نمازهای مستحبی است که بین نماز مغرب و عشاء خوانده می‌شود. فرصت خواندن این نماز، از نماز مغرب تا زمانی است که سرخی مغرب از بین برود. این نماز دو رکعتی می‌باشد و دستور مخصوص خود را دارد.[۲۲][۲۳]

 

نماز تحیت مسجد

 

تَحیّت به معنای سلام است و نماز تحیت مسجد نمازی دورکعتی است که هنگام ورود به مسجد و به قصد تحیت و احترام مسجد خوانده می‌شود. اگر یک نماز دورکعتی واجب (مثلا نماز صبح) را هم بخواند کافی است، یعنی در این صورت این نماز هم نماز صبح و هم نماز تحیت مسجد محسوب می‌شود.

 

نماز ایام هفته

 

نماز ایام هفته از دیگر نمازهای مستحبی است که بر طبق روایات و بر اساس دستور گفته شده در طول ایام هفته خوانده می‌شود. در واقع هر روز هفته دو نماز مخصوص به خود دارد که یک نماز برای شب ان روز و یک نماز برای همان روز می‌باشدو بدین شرح است:

 

دو رکعت در هر رکعت بعد از حمد ایه الکرسی وسوره قدر و نصر یک بار و سوره توحید سه بارخوانده شود ( 'شب شنبه') چهار رکعت در هر رکعت بعد از حمد سوره کافرون سه بار خوانده شود بعد از نماز هم یک بار آیه الکرسی را بخواند (روز شنبه)

 

شش رکعت در هر رکعت سوره حمد یک بار و سوره توحید هفت بار خوانده شود (شب یکشنبه) دو رکعت در رکعت اول بعد از حمد سوره کوثر سه بار و در رکعت دوم بعد از حمد سوره توحید سه بار خوانده شود (روز یکشنبه)

 

دو رکعت در هر رکعت بعد از حمد ایه الکرسی و سوره توحید و معوذتین یک بار خوانده شوند (شب دوشنبه) چهار رکعت بعد از حمد در رکعت اول ایه الکرسی در رکعت دوم سوره توحیدو در رکعت سوم سوره فلق ودر رکعت چهارم سوره ناس خوانده شوند (روز دوشنبه)

 

دو رکعت در رکعت اول بعد از حمد سوره قدر یک بار و دررکعت دوم بعد از حمد سوره توحید هفت بار خوانده شود (شب سه شنبه) دو رکعت در هر رکعت بعد از حمد سوره تین و سوره توحید و معوذتین یک بار خوانده شوند(روز سه شنبه)

 

دو رکعت در هر رکعت بعد از حمد ایه الکرسی و سوره قدر و نصر هر کدام یکبار و توحید ۳ بارخوانده شود (شب چهارشنبه) دو رکعت در هر رکعت بعد از حمد سوره زلزال یک بار و سوره توحید سه بار خوانده شود(روز چهارشنبه)

 

شش رکعت در هر رکعت بعد از حمد ایه الکرسی و کافرون یک بار و توحید سه بارخوانده شود بعد از نماز هم سه بار آیه الکرسی خوانده شود (شب پنج شنبه) دو رکعت در هر رکعت بعد از حمد سوره نصر و کوثر هر یک پنج بار خوانده شوند(روز پنج شنبه)

 

دو رکعت در هر رکعت بعد از سوره حمد سوره توحید هفتاد بارخوانده شود و بعد از اتمام نماز هفتاد بار استغفار کند (شب جمعه) هشت در رکعت بعد ازسوره حمد هرسوره‌ای که بخواهد می‌تواند بخواند بعد از اتمام نماز هفتاد بار استغفار کند (روز جمعه)[۲۴][۲۵]

 

نماز عید غدیر

 

نماز عید غدیر یکی دیگر از نمازهای مستحبی است که در روز عید غدیر خوانده می‌شود. این نماز دو رکعتی است و بهتر است نزدیک ظهر خوانده شود. [۲۶]

 

نماز وحشت

 

نماز وحشت یا نماز شب اول قبر، از نمازهای مستحبی است که دو رکعت دارد و در شب اول قبر برای میت خوانده می‌شود. [۲۷]

 

نماز اموات

 

نماز اموات از دیگر نمازهای مستحبی است که برای درگذشتگان خوانده می‌شود. این نماز دو رکعتی می‌باشد. [۲۸]

 

نماز زیارت معصومین

 

نماز زیارت معصومین، به نمازهای مستحبی گفته می‌شود که به نیت زیارت معصومین خوانده می‌شود و هر کدام آداب خاص خود را دارد. [۲۹]

 

نماز چهارده معصوم

 

نماز چهارده معصوم از نمازهای مستحبی شیعیان است که هر کدام آداب خاص خود را دارد و برخی دو رکعتی و برخی چهار رکعتی و برخی شش رکعتی هستند. [۳۰]

 

نماز امام زمان

 

نماز امام زمان از نمازهای مستحبی شیعیان است. این نماز دو رکعتی است و آداب خاص خود را دارد.[۳۱]

 

نماز هدیه به معصومین

 

نماز هدیه از نمازهای مستحبی شیعیان است که آن را بجا آورده و ثواب آن را به معصومین هدیه می‌کنند. [۳۲]

 

نماز استغاثه

 

نماز استغاثه از نمازهای مستحبی است که دو رکعتی است و بهتر است قبل از خواب خوانده شود. [۳۳]

 

نماز آمرزش گناهان

 

نماز آمرزش گناهان از دیگر نمازهای مستحبی است که به نیت بخشیده شدن گناهان خوانده می‌شود. این نماز دو رکعتی است. [۳۴]

 

نماز شکر

 

نماز شکر از نمازهای مستحبی است که در هنگام حاصل شدن نعمت یا دفع بلا خوانده می‌شود. [۳۵]

 

نمازهای ماهانه

 

از دیگر نمازهای مستحبی است که بعضی از آن‌ها در تمام ماه‌ها مشترک هستند و برخی برای هر ماه و همچنین روزهای مشخص آن ماه آداب خاص خود را دارند.[۳۶]

سایر نمازها

نماز قضا

 

اگر نماز واجب در وقت خود خوانده نشود، باید بعداً خوانده شود که به چنین نمازی قضا گویند.

نماز استسقا یا نماز باران

 

نماز استسقا یا نماز طلب باران، در هنگام خشکسالی خوانده می‌شود. در برخی منابع اولین نماز باران را نمازی ذکر کرده‌اند که پیامبر در سال پنجم هجری و در نتیجه خشکسالی به جا آورد.[۳۷] نماز استسقا مانند نماز عیدین دو رکعت دارد و بهتر است به جماعت خوانده شود. رکعت اول این نماز پنج قنوت و رکعت دوم آن چهار قنوت دارد. [۳۸]

نماز رفع فقر و تنگدستی

 

نمازی دو رکعتی است که در هنگام فقر و عسرت خوانده می‌شود.[۳۹]

نماز رفع گرفتاری

 

نمازی است دو رکعتی که خواندن آن در زمان مشکلات و گرفتاری‌ها توصیه شده‌است.[۴۰]

نماز استخاره

 

استخاره در لغت یعنی طلب خیر یا خوبی‌خواستن، و در حقیقت دعا برای خیر از خداست. نماز استخاره، نمازی است که برای گرفتن تصمیم در مورد انجام دادن یا انجام ندادن فعلی و یا اتخاذ تصمیم مناسب خوانده می‌شود. این نماز باید پس از به نتیجه نرسیدن تعقل و مشورت‌ها به جا آورده شود. این نماز دو رکعتی بوده و پس از انجام آن باید ذکرهای مخصوص این نماز گفته شود. برای انجام استخاره بعد از نماز نیز آداب مخصوص دارد. [۴۱]

دیگر مسائل نماز

 

    نماز مسافر شکسته‌است یعنی مسافر باید نمازهای چهاررکعتی را دو رکعت‏ بخواند.[۴۲]

 

جستارهای وابسته

 

    نماز

    نماز جماعت

    نماز عید

    نماز بهائی

    نماز (یهودیت)

    نماز (مسیحیت)

    امام جمعه

    نماز آیات

 

          درگاه اسلام

منابع

 

    ↑ فرهنگ فارسی معین؛ نماز؛

    ↑ ناصر مکارم شیرازی. رساله توضیح المسائل. قم.۱۳۸۴

    ↑ قرآن کریم، سوره الرحمن. آیه ۶

    ↑ «اهمیت صلوات بر پیامبر». وبگاه لبیک.

    ↑ فرهنگ واژهٔ دهخدا

    ↑ «ریشه واژه نماز». راسخون.

    ↑ فرهنگ واژهٔ معین

    ↑ Ashraf F. Nizami, noted this in his book Namaz, the Yoga of Islam (Bombay: D.B. Taraporevala, 1977).

    ↑ ناصر مکارم شیرازی. رساله توضیح المسائل. قم.۱۳۸۴

    ↑ «حج در اندیشه اسلامی». تبیان.

    ↑ «ذکر در حال حرکت». پرسمان.

    ↑ قرآن ۵:۶

    ↑ قرآن ۴:۴۳

    ↑ صحیح بخاری ۳۴:۱۲:۸

    ↑ ناصر مکارم شیرازی. رساله توضیح المسائل. قم.۱۳۸۴

    ↑ ناصر مکارم شیرازی. رساله توضیح المسائل. قم.۱۳۸۴

    ↑ ناصر مکارم شیرازی. رساله توضیح المسائل. قم.۱۳۸۴

    ↑ «نماز عیدین». مصلی اهل سنت گنبد کاووس.

    ↑ ناصر مکارم شیرازی. رساله توضیح المسائل. قم.۱۳۸۴

    ↑ «روش خواندن نماز جعفر طیار». وبگاه جواب.

    ↑ «نماز جعفر طیار». اندیشه قم.

    ↑ ناصر مکارم شیرازی. رساله توضیح المسائل. قم.۱۳۸۴

    ↑ «نماز غفیله». اندیشه قم.

    ↑ ضیاء الصالحین - جوهرچی

    ↑ «نماز ایام هفته». اندیشه قم.

    ↑ «نماز عید غدیر». اندیشه قم.

    ↑ «نماز اموات و نماز وحشت». اندیشه قم.

    ↑ «نماز اموات و نماز وحشت». اندیشه قم.

    ↑ «نماز زیارت معصومین (ع)». اندیشه قم.

    ↑ «نماز چهارده معصوم». اندیشه قم.

    ↑ «نماز امام زمان (ع)». اندیشه قم.

    ↑ «نماز هدیه به معصومین (ع)». اندیشه قم.

    ↑ «نماز استغاثه». اندیشه قم.

    ↑ «نماز آمرزش گناهان». اندیشه قم.

    ↑ «نماز شکر». اندیشه قم.

    ↑ «نماز مشترک هر ماه». اندیشه قم.

    ↑ «نماز استسقا و طلب باران». پایگاه رسول نور.

    ↑ «علت و کیفیت برگزاری نماز باران یا استسقا». وبگاه غریبانه.

    ↑ «نماز فقر و تنگدستی». اندیشه قم.

    ↑ «نماز رفع گرفتاری». اندیشه قم.

    ↑ «نماز استخاره و روش صحیح ان». پایگاه حوزه.

    ↑ «نماز مسافر». http://www.aviny.com/،+۱۳۸۸. بازبینی‌شده در سال ۱۳۸۹.

 

    دستغیب، عبدالحسین. : (۱۲۹۲-۱۳۶۰) صلاة الخاشعین. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۱. شابک: ۳-۲۲۶-۴۷۰-۹۶۴ چاپ دوازدهم ۱۳۸۵ - کتابخانه ملی ایران ۱۵۳۴۷-۸۱م

    موسوی خمینی، سید روح الله، سر الصلاة. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۱. شابک:

    توضیح‌المسائل اینترنتی یکی از مراجع شیعه