خورشید به معنای آفتاب است. از آن در بابهای طهارت، صلات و نکاح سخن رفته است.

فهرست مندرجات

1. مطهر بودن خورشید
   1. شرایط پاک کنندگی خورشید
   2. احکام خورشید
2. پانویس
3. منبع

مطهر بودن خورشید

خورشید از مطهرات است که با شرایطی اشیای نجس شده زیر را پاک می‌کند: زمین و اشیای غیر منقول، چون ساختمان و چیزهایی که در آن به کار رفته، مانند درو پنجره و حتی میخی که به دیوار کوبیده شده است.

سنگ، خاک، گل و مانند آن که بر روی زمین است حکم زمین را دارد و با برداشتن از روی زمین حکم سایر منقولات را پیدا می‌کند. درختان و گیاهان قبل از چیدن نیز همین حکم را دارند.

ثبوت حکم نسبت به میوه بر درخت محل بحث است. از منقولات، حصیر و بوریا نیز بنابر مشهور ملحق به زمین‌اند. خورشید، اشیای یاد شده را که به بول یا- بنابر مشهور- هر نجاست مایع یا جامد دیگری که عین آن زائل شده و رطوبتش باقی مانده، نجس شده باشد، پاک می‌کند. [۱]بنابر قول مشهور پاک کنندگی خورشید در موارد یادشده همچون پاک کنندگی آب، مطلق است و اختصاص به جهتی خاص ندارد. قول مقابل مشهور، حصول طهارت از حیث جواز سجده بر آن است نه جهات دیگر از قبیل زدن دست تر بر آن. [۲]

← شرایط پاک کنندگی خورشید

خورشید با شرایط زیر اشیای یاد شده را پاک می‌کند:

1.  خشکی نجاست مستند به تابش خورشید باشد و بین شی‌ء نجس و خورشید مانعی وجود نداشته باشد؛ بنابر این، تابیدن خورشید از پس ابر بر شی‌ء نجس، آن را پاک نمی‌کند، مگر آنکه ابر، نازک باشد و عرفاً مانع محسوب نگردد. همچنین خورشید به تنهایی چیز نجس را خشک کند؛ بنابر این اگر شی‌ء نجس به وسیله خورشید و باد خشک شود، پاک نمی‌گردد، مگر آنکه باد به قدری کم باشد که عرفاً نگویند در خشک کردن چیز نجس تأثیر داشته است. در اینکه خشک شدن چیز نجس با انعکاس نور خورشید از مثل آینه موجب پاک شدن آن است یا نه، اختلاف است.
2.  زوال عین نجاست قبل از تابیدن آفتاب؛ بنابر این، نجاستهایی همچون خون که با خشک شدن، جرم آن باقی می‌ماند مشمول این حکم نیست.
3.  تر بودن شی‌ء نجس. در صورت خشک بودن آن، بنابر مشهور میان متأخران اگر با آب، تر شود و سپس خورشید آن را خشک کند پاک می‌گردد. [۳] [۴] [۵]

← احکام خورشید

خورشید همان گونه که ظاهر زمین را پاک می‌کند باطن آن را نیز که متصل به ظاهر نجس آن است با تابیدن بر آن و خشک کردن پاک می‌گرداند. [۶] [۷] [۸]

تخلی رو به قرص خورشید و ماه در فضای باز در صورتی که حائلی بین عورت و خورشید یا ماه وجود نداشته باشد بنابر مشهور مکروه است. [۹]چنان که آمیزش در برابر خورشید بدون ساتر و مانع مکروه است. [۱۰]

وضو گرفتن با آب ظرف گرم شده با آفتاب بنابر مشهور کراهت دارد. [۱۱]

خورشید گرفتگی سبب وجوب نماز آیات می‌شود.

خواندن نماز مستحب هنگام طلوع یا غروب خورشید کراهت دارد. [۱۲] [۱۳]

وقت نماز ظهر هنگام زوال خورشید است.

در اینکه غروب شرعی با پنهان شدن قرص خورشید از افق محقق می‌شود یا با ناپدید شدن سرخی مشرق اختلاف است. مشهور قول دوم است. [۱۴]

پانویس

1. مستمسک العروة ج۲، ص۷۵-۸۶.
2. جواهر الکلام ج۶، ص۲۵۳-۲۵۸.
3. جواهر الکلام ج۶، ص۲۶۰.
4. جواهر الکلام ج۶، ص۲۶۴-۲۶۶.
5. جواهر الکلام ج۲، ص۸۲-۸۶.
6. جواهر الکلام ج۶، ص۲۶۰.
7. جواهر الکلام ج۶، ص۲۶۴-۲۶۶.
8. جواهر الکلام ج۲، ص۸۲-۸۶.
9. الحدائق الناضرة ج۲، ص۷۳-۷۴.
10. العروة الوثقى ج۵، ص۴۹۰.
11. جواهر الکلام ج۱، ص۳۳۰.
12. جواهر الکلام ج۷، ص۲۸۲.
13. جواهر الکلام ج۷، ص۲۹۹.
14. جواهر الکلام ج۷، ص۱۰۶-۱۰۹.

منبع

فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۵۲۷-۵۲۹.