■ تفسير (5)
11) تفسير علمی. در اين روش تفسيری، مفسر می كوشد بين آيات قرآن و يافته‌های علم تجربی ارتباطی بيابد و به شرح آن بپردازد. از اين روش، با ديدگاه مخالف و موافق، تعاري
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه ، معراج المؤمن نماز، معراج مؤمن است. کشف الاسرار، ج ۲، ص .۶۷۶ سرالصلوه ، ص ۷، اعتقادات مجلسی ، ص ۲۹
-
امام صادق عليه السلام :
فَضلُ الوَقتِ الاوّلِ عَلَی الأخیر کَفَضل الاخرةِ عَلَی الدُّنیا. فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به تأ خیر انداختن آن، مثل فضیلت آخرت بر دنیاست. بحارالأنوار، ج 82، ص 359
-
پيامبر صلى الله عليه وآله :
صَلاةُ اللّيلِ مَرضاةٌ لِلرَّبِّ وَ حُبُّ المَلائِكَةِ وَ سُنَّةُ النبياءِ وَ نورُ المَعرفَةِ وَ اَصلُ اليمانِ وَ راحَةُ البدانِ وَ كَراهيَةٌ لِلشَّيطانِ وَ سِلاحٌ عَلَى العداءِ وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ وَ قَبولُ العمالِ وَ بَرَكَةٌ فِى الرِّزقِ؛ نماز شب، موجب رضايت پروردگار، دوستى فرشتگان، سنت پيامبران، نور معرفت، ريشه ايمان، آسايش بدنها، مايه ناراحتى شيطان، سلاحى بر ضدّ دشمنان، مايه اجابت دعا، قبولى اعمال و بركت در روزى است. ارشاد القلوب، ج 1، ص 191
-
امام على عليه السلام :
لَو يَعلَمُ المُصَلّى ما يَغشاهُ مِنَ الرَّحمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ؛ اگر نمازگزار بداند تا چه حد مشمول رحمت الهى است هرگز سر خود را از سجده بر نخواهد داشت. غررالحكم، ج 5، ص 116، ح 7592
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
موضع الصلوه من الدین کموضع الرأس من الجسد جایگاه نماز در دین ، مانند جایگاه سر در بدن است. کنز العمال ، ج ۷، حدیث ۱۸۹۷۲
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَلصَّلاةُ مِفتاحُ كُلِّ خَيرٍ؛ نماز كليد همه خوبی هاست. الفردوس، ج 2، ص 404، ح 3796
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَوَّلُ الوَقتِ رِضوانُ اللّه وَوَسَطُ الوَقتِ رَحمَةُ اللّه وَآخِرُ الوَقتِ عَفوُ اللّه ؛ نماز در اول وقت خشنودى خداوند، ميان وقت رحمت خداوند و پايان وقت عفو خداوند است. سنن الدار قطنى، ج 1، ص 201، ح 974
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
لا تَزالُ اُمَّتى بِخَيرٍ ما تَحابّوا وَاَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَكاةَ وَقَروا الضَّيفَ... ؛ امّتم همواره در خير و خوبى اند تا وقتى كه يكديگر را دوست بدارند، نماز را برپا دارند، زكات بدهند و ميهمان را گرامى بدارند... امالى طوسى، ص 647، ح 1340
-
امام صادق عليهالسلام :
صَلاةُ اللَّيْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَيِّبُ الرِّيحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّيْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ؛ نماز شب، انسان را خوشسيما، خوشاخلاق و خوشبو مىكند و روزى را زياد و قرض را ادا مىنمايد و غم و اندوه را از بين مىبرد و چشم را نورانى مىكند. ثواب الأعمال، ص 42
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه نور المؤمن نماز نور مؤمن است. شهاب الاخبار، ص .۵۰ نهج الفصاحه ، ص ۳۹۶
■ تفسير (6)
13) پژوهشهای تفسيری در جهان اسلام. تفسير پس از آنكه به‌صورت شرح و توضيح معانی آيات، موردتوجه مفسران قرار گرفت، به عنوان علمی مستقل كه دارای اصول و قو
■ تنزیل
واژه ای قرآنی . تنزیل در لغت به معنای فرو فرستادن ، فرود آوردن ، ترتیب دادن و به ترتیب فرو فرستادن است (جوهری ؛ ابن فارِس ؛ ابن منظور، ذیل «نزل »؛ نیز رجوع کنید به دهخدا، ذیل واژه ) و همچنین به معنای مطلق وحی و قرآن مجید (دهخدا، هما
■ تنوین
حرف ن ساکن و زائدی در عربی که لفظاً پس از مصوتهای کوتاه (ــَ ،ــِ ،ــُ) می آید و با دوبار نوشتن آنها (ــً ، ــ ٍ ، ــُـُ / ــٌ ) نشان داده می شود. در عربی تنوین فتح ، روی تای مربوطه (ة )، الف مقصوره (ی ') و «الف » در آخر کلمه نوشته می
■ توحيد در قرآن (2)
توحيد ربوبيت. يكتايی مدبّر بيش‌از وحدت‌آفريننده، در قرآن مطرح شده و در موارد زيادی با عنايت به بداهت و مقبول بودن وحدت خالق و مورد انكار نبودن توحيد خالقيت
■ توکّل
اصطلاحی دینی و عرفانی و اخلاقی . توکل در لغت به معنای «اظهار عجز در کاری و اعتماد کردن به دیگری » است و در اصطلاح و اختصاصاً وقتی «دیگری » خدا باشد، اطمینان به خدا و یأس از مردم و تسلیم خدا بودن و تنها به او اعتماد کردن
■ تَبَرُّج 1
واژه ای قرآنی به معنای خودنمایی زنان و اینکه زیبایی و زینتشان را آشکار کنند. ریشة این واژه ، برج ، در عربی در دو معنای اصلی به کار می رود: «بروز و ظهور»، و «ملجأ و مکان بلند»؛ تبرّج از معنای نخست گرفته شده است و بروج (بر
■ تَبَرُّج 2
واژه ای قرآنی به معنای خودنمایی زنان و اینکه زیبایی و زینتشان را آشکار کنند. ریشة این واژه ، برج ، در عربی در دو معنای اصلی به کار می رود: «بروز و ظهور»، و «ملجأ و مکان بلند»؛ تبرّج از معنای نخست گرفته شده است و بروج (برجهای ف
■ تِلاوَت
واژه و اصطلاحی قرآنی . تلاوت ، یکی از صورتهای مصدری ریشة ت ـ ل ـ و و به معنای خواندن است (بیهقی ، ج 1، ص 99). به نوشتة ابن فارس (ذیل «تلو») این ریشه یک معنا بیش ندارد و آن در پی آمدن (اِتْباع ، اتّباع ) است و چون در خواندن قرآن آیات در پی
■ تکاثر
سوره ، یکصد و دومین سورة قرآن کریم در ترتیب مصحف . نام این سورة مکی بر گرفته از آیة نخست آن است .
در ترتیب نزول ، چهاردهمین یا پانزدهمین سوره به شمار
می آید و دارای هشت آیه است ( مقدمتان فی علوم القرآن ، ص 9، 11، 14؛ ز
■ تکویر
سوره ، هشتاد و یکمین سورة قرآن کریم در ترتیب مصحف . این سوره ، بنا به اجماع مفسران ، از نخستین سوره های مکی است . در ترتیب نزول مشهور، هفتمین سوره و در برخی دیگر از ترتیب نزولها، ششمین یا هشتمین سوره است (ابن عَطیّه ، ج 16، ص 237؛ مقدمتان فی عل
■ تین
سوره ، نودوپنجمین سورة قرآن کریم در ترتیبِ مصحف . در ترتیب نزولِ مشهور، بیست وهشتمین سوره ، پس از سورة بروج و پیش از سورة قریش ، است ( مقدمتان فی علوم القرآن ، ص 8 ـ9؛ رامیار، ص 688). دیگر ترتیب نزولهای مستند به روایات اسلامی نیز ردیفهای 25 تا
■ ثمود
از اقوام باستانی شمالی غربی شبه جزیرة عربستان که بر اساس آیات قرآن کریم به سبب انکار قیامت و نافرمانی دچار عذاب الاهی شدند.
1) در منابع تاریخی . چون روایت قرآنی در بارة این قوم ما به ازای توراتی ندارد، باستان شناسانی که به روایات ت
■ ثَواب و عِقاب
دو واژة قرآنی و کلامی به معنای پاداش کار نیک و کیفر کار بد. ثواب ، از ریشة ث و ب (در اصل به معنای بازگشتن ) اشتقاق یافته (خلیل بن احمد، ج 8، ص 246، ذیل «ثوب »؛ ازهری ، ج 15، ص 155، ذیل «ثاب »؛ ابن فارِس ؛ راغب اصفهانی ، ذیل &l
