■ حجّ
سوره، بیستودومین سوره قرآن كریم در ترتیب مصحف، و یكصد و سومین سوره در ترتیب نزول. این سوره پس از سوره نور و پیش از سوره منافقون نازل شده است (مقدمتان فى علوم القرآن، ص 12، 15؛ زركشى، ج 1، ص 94؛ رامیار، ص 585) و 78 آیه دارد (براى آراى دیگر
■ حروفِ مُقَطَّعَه
یك یا چند حرف كه در آغاز 29 سوره قرآن كریم، پس از بَسْمَلَه*، قرار دارند و جداجدا و گسسته خوانده میشوند، مانند الم (الف، لام، میم)، یس (یا، سین)، ص (صاد). نامهاى دیگر این حروف عبارتاند از: مُقَطَّعات (رجوع کنید به مجلسى، ج 89، ص 373
■ حشر
سوره، پنجاهونهمین سوره قرآن كریم در ترتیب مصحف و یكصدویكمین سوره در ترتیب نزول. این سوره پس از سوره بینه* و پیش از سوره نصر* نازل شده است (مقدمتان فى علوم القرآن، ص10ـ12؛ زركشى، ج 1، ص 194). داراى 24 آیه است و مفسران درباره مدنى بودن آن ا
■ حفظ قرآن
بحثى قرآنى ـ حدیثى درباره فراگیرى و به خاطر سپردن قرآن. حفظ به معناى نگاهدارى و مراقبت از چیزى و غفلت نورزیدن از آن، و در برابر كلمه فراموشى است (خلیلبن احمد؛ ابنمنظور، ذیل «حفظ»). این واژه به معناى خویشتندارى و قدرت ضبط
■ حمد، سوره
حمد، سوره، نخستين سوره قرآن كريم در ترتيب مصحف. چون در اين سوره خداوند حمد و ثنا شده، اين سوره حمد خوانده شده است (طبرسى، 1408، ج 1، ص 87). اين سوره نامهاى متعددى دارد و اين كثرت نام، نشانه شرافت و فضيلت آن دانسته شده است (رجوع کنید به سيوطى، 1
■ حواريون
حواريون، تعبيرى قرآنى براى معرفى ياران نزديك عيسى عليهالسلام. در اين مقاله، نخست به ريشهشناسى اصطلاح و كاربرد آن در ميان مسيحيان و سپس به كاربرد آن در متون و فرهنگ اسلامى پرداخته مىشود.
1) واژه شناسى. لغويان مشهور عرب مطالب كمابيش
■ حُجُرات
سوره، چهلونهمین سوره قرآن كریم در ترتیب مصحف. در ترتیب نزول یكصدوششمین سوره است و پس از سوره مجادله و پیش از سوره تحریم قرار دارد (مقدمتان فى علوم القرآن، ص10ـ12؛ زركشى، ج 1، ص 194؛ رامیار، ص 587) و داراى هجده آیه است. این سوره به اجماع مفسران
■ حِجْر
سوره، پانزدهمین سوره قرآن كریم در ترتیب مصحف. به روایت مشهور، حجر پنجاه و چهارمین سوره در ترتیب نزول است (رجوع کنید به سیوطى، 1363ش، ج 1، ص 42ـ43؛ رامیار، ص 584؛ براى اقوال دیگر رجوع کنید به مقدمتان فى علوم القرآن، ص 9ـ14؛ رامیار، ص 670). این س
■ حِرز
پارهاى از آیات، اذكار، اوراد و ادعیه مأثورى كه براى حفظ جان و مال از آسیبها میخوانده یا به صورت مكتوب با خود حمل میكردهاند. حِرز (جمع آن اَحْراز) در لغت به جایى میگویند كه چنان محصور و محكم باشد كه اگر كسى بدان وار