■ بارداری و باروری در قرآن
(اعراف : 189 ، رعد: 8، مریم : 22، حج : 2، لقمان : 14، فاطر:11، فصّلت : 47، احقاف : 15، طلاق : 4 و 6) به برخی از مسائل فقهی راجع به بارداری (حَمْل ) و زایمان (وضع حمل )، مانند عدّة زن باردار و وجوبِ نفقه دادن به او پس از طلاق تا هنگام زایمان و ن
■ باطل
در لغت ، قرآن و حدیث ، اسم فاعل از بطلان ، دارای مفهوم تقابلی «ضد حق »، که در قرآن ، حدیث ، علوم بلاغی ، منطق ، فلسفه ، فقه ، اصول فقه ، کلام و عرفان بسیار به کار رفته است . در علوم بلاغی و منطق ، در مبحث صدق و کذبِ کلام ؛ در فقه و
■ برائت
سوره ، نهمین سورة قرآن ، با 129 آیة کوفی و 130 آیة حجازی و بصری . این سوره مدنی است و به نامهای گوناگون خوانده شده است ، از جمله : برائت ، چون با این کلمه شروع شده است (آیة 1)؛ توبه ، به علت تکرار مشتقّات این واژه در سوره (آیات 15، 74، 117، 118)؛ عذا
■ برائت (1)
مصدر از ریشة عربی «ب ر ء» بیشتر به مفهوم عام «رها ساختن ، معاف داشتن » از تکلیف ، اتّهام ، زیان ، مسئولیت . برائت به این معنی در قرآن مکرّر به کار رفته است (از جمله توبه 114، یوسف 53، قصص :63، احزاب :69، ممتحنه :4). مفهوم رهای
■ بقره
نام دومین سورة قرآن بنابر ترتیب «مُصحف امام » ( رجوع کنید به قرآن * ). این سوره ، از نظر ترتیب زمانِ نزول ، هشتاد و ششم یا هشتاد و هفتم و، بنابر نظر بیشتر راویان و محققان ، اولین سورة مدنی است . به ادعای ابن حجر، در این باب اتفاق نظر هست
■ بقیّة اللّه
تعبیر قرآنی و نیز از القاب آخرین امام شیعة اثنی عشری. این تعبیر در آیة هشتادوششم سورة هود، پس از آنکه شعیب پیامبر قوم خود را به پرستش خداوند دعوت و از کم فروشی و تباهکاری نهی می کند، بدین صورت آمده است : «بَقیَّة اللّ'هِ خَیرٌ لکُم اِن کُنت
■ بلد
سوره ، نودمین سورة قرآن کریم . نام آن از آیة نخست سوره اقتباس شده است ، بیست آیه دارد و در ترتیب نزول ، پس از سورة ق ، سی وسه یا سی وچهارمین سوره به شمار می آید (زرکشی ، ج 1، ص 193؛ مقدمتان فی علوم القرآن ، ص 9، 11، 14). در این سورة کوتاه ، خداوند پس
■ بَرَکَت
در اصل به معنای ثبات و دوام یا رشد و فزونی (ابن منظور، ذیل «ب ر ک »؛ فخر رازی ، ج 8، ص 158) و در قرآن به معنای فراوانیِ همراه با میمنت و بالندگی و افزونی خیروخوبی (در برابر شؤم به معنای رشد و فزونی شّر رجوع کنید به طبرسی ، ج 5، جزء 25، ص
■ بَسمَله
گفتن یا نوشتن «بسم اللّه » یا «بسم اللّه الرحمن الرحیم ». این مصدر به روش نَحت (تراشیدن ) از عبارت
«بسم اللّه » ساخته شده است ؛ همانگونه که مصدرهای حَیْعَله ، حَوْلَقه ، هَیْلَله ،
■ بَیّنه
واژه ای قرآنی و اصطلاحی فقهی . این واژه ، مؤنث بَیِّن معنای «آشکار و نمایان »، و صفت مشبّهه است از مادة بانَ ، یبین ، بیاناً به معنای «روشن و آشکار شد». در قرآن واژة بیّنه و مشتقّات آن به هر دو نوعِ وصفی و اسمی به کار رف
■ بَیّنه 1
سوره ، به معنای روشن کننده و دلیل آشکار، نود و هشتمین سورة قرآن کریم در ترتیب مصحف ، پس از سورة قدر و پیش از سورة زلزال . شمار آیات ، کلمات و حروف آن به ترتیب هشت ، نود و چهار، و سیصد و نودونه است (خازن ، ج 6، ص 549؛ ابوالفتوح رازی ، ج 20، ص 358) و د
■ بُخل
واژه ای که در قرآن دوازده بار و در هفت آیه (آل عمران : 180، نساء : 37، توبه : 76، محمّد : 37-38، حدید : 24، لیل : 8) به صورت مصدر، فعل ماضی و فعل مضارع به کار رفته است . کلمة شُحّ و أشِحَّة (جمع شحیح ) نیز پنج بار در چهار آیه آمده است (نساء : 1
