منبع

جامع الأخبار(للشعيري) ؛ ؛ ص74

سند

قال النبي ص‏

بررسی سند

مرسل است

متن

من أعان على تارك الصلاة بلقمة أو كسوة فكأنما قتل سبعين نبيا أولهم آدم و آخرهم محمد

ترجمه

پیامبر ص : هرکس با دادن یک لقمه غذا یا یک لباس به تارک نماز کمک کند گویا هفتاد پیامبر از بین پیامبران صاحب شریعت را اولین آنها حضرت آدم وآخرین آنها محمد ع است کشته است

نکته ها وپیامها

بزرگی گناه کمک به تارک نماز شبیه کشتن پیامبران بزرگ است (قتل سبعین)

توضیحات

چند نکته:

اول: کمک به تارک نماز موضوعيت دارد (لقمه وکسوه نمونه­اند و موضوعیت ندارند) لذا هر نوع کمک و پشتيباني از  تارک نماز انسان را داخل در اين مذمت مي­کند

دوم: بايد توجه داشت کمکي مذموم است که کمک کننده به عنوان اینکه شخص تارک نماز است به او کمک کند (تعلیق حکم  به وصف، مشعر علیت است) به عبارتی شخص در نیتش چنین است: "چون تارک نمازي و من با تو موافقم، با دادن خوراک و پوشاک و... تو را تشويق مي­کنم به ادامه ترک نماز.

سوم به هر نوع اکرامی  معاونت گفته نمی شود؛ زیرا اکرام تارک نماز چند صورت دارد:

الف: شخص کمکی کند و متوجه نباشد که شخص  تارک نماز است چون با يک برخورد که نمي­توان طرف  مقابل را شناخت.

ب: مي­داند طرف مقابل تارک نماز است؛ اما به سبب مساله­ای مهمتر همچون تداوم زندگی زناشویی یا نجات جان  انسان  به او غذایی می دهد و یا لباسی می­دهدکه او را از مرگ حفظ کند اما از ترک نماز و سایر گناهان او کاملا  بيزار است وحفظ جان هر انسان یا حیوانی  در اسلام واجب شمرده شده است چه برسد به مسلمان تارک نماز

ج: می­داند طرف مقابل تارک الصلاة است و از روی معاونت بر گناه و رضایت او از انجام این گناه بزرک به او کمک می کند و رضایت بر این گناه نیزعقوبت آن را مضاعف می­کند به تعبیر امیرمومنان در نهج البلاغه: الراضي‏ بفعل‏ قوم كالداخل فيه معهم و على كل داخل في باطل إثمان إثم العمل به و إثم  الرضى به [1] کسی که علاوه بر انجام یک گناهی به انجام آن نیز راضی باشد گناهش دوبرابر است هم گناه آن عمل برای او نیز ثبت می شود وهم گناه رضایت به انجام آن فعل حرام بنابر این رضایت از تارک نماز همانند ترک نماز که موجب کفر است گناه بزرگی است وتقریبا غیر عاقلانه است نمازگزاری از ترک نماز راضی باشد وخود اهل نماز باشد  چون اگر ترک نماز را دوست داشته باشد به طریق اولی اول خودش ترک می کند  سپس دیگران را توشیق به ترک می کند پس به طریق اولی راضی بر ترک نیز خودتارک است .

چهارم: شیخ صدوق از پیامبر اکرم روایت نموده که حضرت فرمودند: لَنْ يَعْمَلَ ابْنُ آدَمَ عَمَلًا أَعْظَمَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ رَجُلٍ قَتَلَ نَبِيّاً أَوْ هَدَمَ الْكَعْبَةَ الَّتِي جَعَلَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قِبْلَةً لِعِبَادِهِ أَوْ أَفْرَغَ‏ مَاءَهُ‏ فِي امْرَأَةٍ حَرَاماً.[2]. انسان گناهی بزرگتر از کشتن پیامبر و امام یا خراب نمودن کعبه یا زنا انجام نداده است لذا احتمال قوی می رود برای بیان بزرگی وتقبیح برخی گناهان مثل ترک نماز چون بزرگی آن ملموس نیست اهلبیت ترک نماز را با این گناهان که زشتی آنها فاحش است مقایسه وتشبیه نموده اند

پنجم:  از آنجا که دراصول ثابت شده است که عدد مفهوم نداردمگربا وجود قرینه معلوم می شودعدد 70 کنایه از کثرت است و گرنه کشتن عمدي یک مومنی بي­گناه برای انسان خلود در جهنم را دربر دارد  قرآن کریم می فرماید: وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فيها وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذاباً عَظيماً (93)نساء چه  رسد به اينکه پيامبر خدا را آن هم 70  نفر از آنها را انسان بکشد

ششم: درلسان قرآن وروایات عدد  هفتاد کنایه از کثرت است و در روایات ما از این موارد فراوان است مثلا پیامبر فرمود: اگر کسی اعمال  هفتاد پیامبر را انجام داده باشد ولی ولایت من و اهلبیتم را قبول نکند اعمالش مورد قبول خداوند نیست[3] که مسلما این به آن معنا نیست اگر کارهایی که هشتاد پیامبرانجام داه­اند را انجام داده باشد بدون ولایت اهلبیت خدا از او می پذیرد

هفتم:  اينکه ذيل  روايت (اولهم آدم  وآخرهم  محمد ) آمده  براي تاکید است که منظور هر پیامبرتبلیغی نیست بلکه پیامبری که صاحب شریعت باشد همچون حضرت آدم که اولین شریعت را آورد و حضرت محمد که آخرین وکاملترین شریعت را آورد

هشتم :تعبیرفکانما بدان  معنا نیست که ترک نماز درهمه جهات مانند این گناهان باشد مثلاخود قرآن کریم وقتی بزرگی قتل نفس را می خواهد بیان کند تعبیر فکانما قتل الناس جمیعا را بیان می کند درحالیکه مسلم است کشتن یک انسان با کشتن دو انسان مجازات دنیوی واخروی آن متفاوت است (چون اگردر عقاب مساوی باشند عدم عدالت خداوندلازم می آید) چه برسد به کشتن جمیع انسانها پس  تعبیر فکانما برای ملموس شدن زشتی گناه وتساوی درقطع نسل است  نه تساوی دو گناه در عقوبت وعذاب وهمه جهات دیگرباشد

نهم :به غیراز ترک نمازدرباره کمک به شرابخوار یا استفاده بنگ یاکمک به اهل لهوو لعب یا رباخواری و[4]...نیزتعابیر فوق آمده است  که البته چون برخی از آنها صحیح السند است [5] می توان متن آنها را پذیرفت هر چند نیاز به توضیح وتوجیهاتی دارد که درضمن هریک بدان اشاره شده است

نتیجه :

الف) روایات مذکور هر چند همه مرسله هستند ولی متون آن با توضیح وتوجیه بوسیله سایر روایات قابل پذیرش  است وبرداشت از اطلاق آن بدون تقیید صحیح نیست

ب)وقتی شبیه تعابیر مذکور در روایات معتبر برای گناهانی که از ترک نمازبزرگتر نیستند همانند ربا خواری آمده است وجود چنین تعابیری برای ترک نماز جای شگفتی ندارد