منبع

(تفسير العياشي / ج‏2 / 162 )

سند

عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَحَدَهُمَا ع يَقُولُ‏

متن

ِانَّ عَلِيّاً ع أَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ فَقَالَ أَيَّةُ آيَةٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ أَرْجَى عِنْدَكُمْ فَقَالَ بَعْضُهُمْ‏ إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ قَالَ حَسَنَةٌ وَ لَيْسَتْ إِيَّاهَا وَ قَالَ بَعْضُهُمْ‏ وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ‏  الْآيَةَ قَالَ حَسَنَةٌ وَ لَيْسَتْ إِيَّاهَا فَقَالَ بَعْضُهُمْ‏ يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ- لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ‏  قَالَ حَسَنَةٌ وَ لَيْسَتْ إِيَّاهَا وَ قَالَ بَعْضُهُمْ‏ وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ‏ قَالَ حَسَنَةٌ وَ لَيْسَتْ إِيَّاهَا قَالَ ثُمَّ أَحْجَمَ النَّاسُ فَقَالَ مَا لَكُمْ يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ قَالُوا لَا وَ اللَّهِ مَا عِنْدَنَا شَيْ‏ءٌ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ أَرْجَى آيَةٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ- وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ‏  وَ قَرَأَ الْآيَةَ كُلَّهَا وَ قَالَ يَا عَلِيُّ وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ بَشِيراً وَ نَذِيراً إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَقُومُ إِلَى وُضُوئِهِ فَتَسَاقَطُ عَنْ جَوَارِحِهِ الذُّنُوبُ فَإِذَا اسْتَقْبَلَ اللَّهَ بِوَجْهِهِ وَ قَلْبِهِ لَمْ يَنْفَتِلْ عَنْ صَلَاتِهِ وَ عَلَيْهِ مِنْ ذُنُوبِهِ شَيْ‏ءٌ كَمَا وَلَدَتْهُ أُمُّهُ فَإِنْ أَصَابَ شَيْئاً بَيْنَ الصَّلَاتَيْنِ كَانَ لَهُ مِثْلُ ذَلِكَ حَتَّى عَدَّ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسَ ثُمَّ قَالَ يَا عَلِيُّ إِنَّمَا مَنْزِلَةُ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ لِأُمَّتِي كَنَهَرٍ جَارٍ عَلَى بَابِ أَحَدِكُمْ فَمَا ظَنَّ أَحَدُكُمْ لَوْ كَانَ فِي جَسَدِهِ دَرَنٌ ثُمَّ اغْتَسَلَ فِي ذَلِكَ النَّهَرِ خَمْسَ مَرَّاتٍ فِي الْيَوْمِ أَ كَانَ يَبْقَى فِي جَسَدِهِ دَرَنٌ فَكَذَلِكَ وَ اللَّهِ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ لِأُمَّتِي‏

ترجمه

روزی حضرت علی به اصحابش فرمود : به نظر شما امیدوارکننده ترین آیه قرآن کدام است ؟یکی گفت : آیه ای که می فرماید خدواند همه گناهان به غیر از شرک را می بخشد دیگری گفت :آیه ای که می فرماید هر کس گناه کند واستغفار کند خدا می بخشد سومی گفت :آیه ای که می فرماید ای کسانی که در گناه اسراف کردید از رحمت خدا ناامید نباشید خداوند همه گناهان را می بخشد نفرچهارم گفت :آیه ای که می فرماید : کسانی که مرتکب فحشا شوند و استغفار کنند از محسنین هستند حضرت فرمود هیچکدام از موارد فوق نیست پیامبر فرمود امیدوار کننده ترین آیه این است که می فرماید : نماز بگذارید دردو طرف روز و نیمه شب که حسنات گناهان را از بین می برد وانسان وقتی وضو می گیرد گناهانش از بین می رود ووقتی آماده نماز می گزارد مانند روزی که از مادرمتولد شده از گناه پاک می شود وبین  نماز

نماز امیدوار کننده ترین موضوع برای بخشش گناهان است

ها نیز اگرگناهی انجام داد بخشیده می شود ونماز همانند چشمه آبی است که انسان پنج نوبت درآن بدن خود را هر روز شستشو دهد که دیگرکثافتی بربدنش نمی ماند

نکته ها وپیامها

باشستشوی بدن پنج نوبت درروز همه کثافات پاک می شود با پنج نوبت نماز نیز همه گناهان پاک می گردد

توضیحات

درباره اینکه نماز مانند نهر آب است با الفاظ زیر نیز روایت شده است :

 قَالَ  رسول الله ع‏ إِنَّمَا مَثَلُ الصَّلَاةِ فِيكُمْ كَمَثَلِ السَّرِيِّ وَ هُوَ النَّهَرُ عَلَى بَابِ أَحَدِكُمْ يَخْرُجُ إِلَيْهِ فِي الْيَوْمِ وَ اللَّيْلَةِ يَغْتَسِلُ مِنْهُ خَمْسَ مَرَّاتٍ فَلَمْ يَبْقَ الدَّرَنُ مَعَ الْغُسْلِ خَمْسَ مَرَّاتٍ وَ لَمْ تَبْقَ الذُّنُوبُ مَعَ الصَّلَاةِ خَمْسَ مَرَّات‏( من لا يحضره الفقيه ؛ ج‏1 ؛ ص211)

وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ لَوْ كَانَ عَلَى بَابِ دَارِ أَحَدِكُمْ نَهَرٌ فَاغْتَسَلَ فِي كُلِّ يَوْمٍ مِنْهُ خَمْسَ مَرَّاتٍ أَ كَانَ يَبْقَى فِي جَسَدِهِ مِنَ الدَّرَنِ شَيْ‏ءٌ قُلْنَا لَا قَالَ فَإِنَّ مَثَلَ‏ الصَّلَاةِ كَمَثَلِ النَّهَرِ الْجَارِي كُلَّمَا صَلَّى صَلَاةً كَفَّرَتْ مَا بَيْنَهُمَا مِنَ الذُّنُوبِ.( تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج‏2 ؛ ص237) 

درباره اینکه آیا فقط گناهان حق الله توسط نماز بخشیده می شود یا گناهان حق الناس نیز بخشیده می شود با توجه به آیه ان الله لا یغفر ان یشرک به ویغفر ما دون ذلک لمن یشاء می توان گفت : بخشش حق الناس محال عقلی نیست و ودر عین اینکه ممکن است نبخشد ممکن است بخشیده شود وخداوندحق آن شخص را خود جبران نماید مثل آنکه پسری به دوست خود بدهکار است وپدربدهی پسرش را پرداخت کند وچون ظلم به برادران دینی روایت خاص دارد که توسط نماز بخشیده نمی شود باید پذیرفت که نماز هرگناهی را پاک نمی کند مگر اینکه ظلم به برادران دینی را شامل همه حقوق الناس  ندانیم به عنوان نمونه برخی از گناهانی که توسط نماز بخشیده نمی شود عبارتند از :

الف) گناهان عمدی 

از امیر مومنان ع روایت شده است که نماز های پنجگانه گناهانی که بین آنها انجام می شودپاک می کند به شرطی که حتی المقدور از علم وعمد گناه کبیره نکرده باشد

عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ: الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ كَفَّارَةٌ لِمَا بَيْنَهُنَّ مَا اجْتَنَبَ مِنَ الْكَبَائِرِ وَ هِيَ الَّتِي قَالَ اللَّهُ‏ إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ ذلِكَ ذِكْرى‏ لِلذَّاكِرِين( بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج‏79 ؛ ص233(

توضیح : گاهی شخص از اینکه گناه می کند عذاب وجدان می گیرد وگاهی هتاکانه گناه می کند اینکه انگیزه شخص از ابتدا بر ترک گناه باشد و گاهی گناه بکند بسیار متفاوت با اینکه انگیزه بر انجام گناه وهتک حریم الهی باشد لذانماز گناهانی را از بین می برد که علی رغم تلاش برای انجام ندادن گناه شخص انجام داده باشد

• انکار نبوت وامامت

ظلم به برادران دینی

• ترک کردن تقیه

پیامبر: نماز هر گناهی را پاک می کند مگر انکار نبوت وامامت ،ظلم به برادران دینی ،ترک کردن تقیه که با ترک آن به خودش یا برادران دینی ضربه بزند

قالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ مَنْ صَلَّى الْخَمْسَ- كَفَّرَ اللَّهُ عَنْهُ مِنَ الذُّنُوبِ مَا بَيْنَ كُلِّ صَلَاتَيْنِ، وَ كَانَ كَمَنْ عَلَى بَابِهِ نَهَرٌ جَارٍ- يَغْتَسِلُ‏ فِيهِ‏ كُلَّ يَوْمٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ [وَ] لَا يُبْقِي عَلَيْه‏مِنَ الدَّرَنِ‏ شَيْئاً- إِلَّا الْمُوبِقَاتِ الَّتِي هِيَ جَحْدُ النُّبُوَّةِ وَ الْإِمَامَةِ- أَوْ ظُلْمُ إِخْوَانِهِ الْمُؤْمِنِينَ أَوْ تَرْكُ التَّقِيَّةِ- حَتَّى‏  يَضُرَّ بِنَفْسِهِ وَ بِإِخْوَانِهِ الْمُؤْمِنِين‏( التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري عليه السلام ؛ ؛ ص231)

• گناهان خارج کننده شخص از ایمان

امام باقر :نماز کفاره گناهان است مگر گناهی که انسان را از دایره ایمان خارج کند و شخص برآن ثابت بماند وتوبه نکند

مثلا کسی که ولایت اهلبیت را قبول نداشته باشد از دایره ایمان خارج شده است واگر بر این گناه ثابت بماند وتوبه نکند نماز های او باعث آمرزش گناهان دیگرش نخواهد شد

جَابِرٌ قَالَ: سَمِعْتُهُ يَقُولُ: كُلَّمَا صَلَّى صَلَاةً كَانَ كَفَّارَةً لِذُنُوبِهِ إِلَّا ذَنْبٌ أَخْرَجَهُ مِنَ الْإِيمَانِ، مُقِيمٌ عَلَيْه‏( الأصول الستة عشر (ط - دار الحديث) ؛ ؛ ص237)

امید وار کننده ترین آیه قرآن کدام است

الف) ان الحسنات یذهبن السیئات که روایتش درصدرآمده است

ب) ولسوف یعطیک ربک فترضی

حضرت علی ع فرمود که پیلمبر فرمود : آن قدر خداوند دراثر شفاعت من از امت گناهکار من می بخشد که من می گویم خدایا راضی شدم ولی شما اهل عراق می گویید امیدوار کننده ترین آیه قرآن این است که  ای کسانی که درگناه اسراف کرده اید از رحمت خدا ناامید نباشید  ولی نزد ما اهلبیت امیدوارکننده ترین آیه قرآن آیه شفاعت است که ای پیامبر آن قدر به تو می بخشیم تا خودت راضی شوی

حَدَّثَنِي الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الثَّقَفِيُّ [حَدَّثَنَا] الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ حُبَيْشٍ الْمُقْرِئُ‏ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِمْرَانَ بْنِ أَسَدٍ الْمَوْصِلِيُّ [قَالَ:] حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ الْمُرَادِيُ‏ «3» حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَاصِمٍ حَدَّثَنَا حَرْبُ بْنُ شُرَيْحٍ الْبَزَّازُ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ قَالَ: حَدَّثَنِي عَمِّي مُحَمَّدُ بْنُ الْحَنَفِيَّةِ، عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ قَالَ‏ قَالَ: رَسُولُ اللَّهِ ص: أَشْفَعُ لِأُمَّتِي حَتَّى يُنَادِيَ رَبِّي- رَضِيتَ يَا مُحَمَّدُ!!! فَأَقُولُ: رَبِّ رَضِيتُ. ثُمَّ قَالَ: إِنَّكُمْ مَعْشَرَ أَهْلِ الْعِرَاقِ تَقُولُونَ: إِنَّ أَرْجَى‏ آيَةٍ فِي الْقُرْآنِ‏ يا عِبادِيَ الَّذِينَ- أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ‏ قُلْتُ: إِنَّا لَنَقُولُ ذَلِكَ. قَالَ: وَ لَكِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ، نَقُولُ- إِنَّ أَرْجَى‏ آيَةٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ [قَوْلُهُ تَعَالَى‏]: وَ لَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضى‏ وَ هِيَ الشَّفَاعَةُ.

شواهد التنزیل ج 2 ص 447

درروایت امام باقر نیز این آیه به عنوان امید وار کننده ترین آیه نزد اهلبیت ع آمده است :

فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمّدُ بْنُ الْقَاسِمِ بْنِ عُبَيْدٍ مُعَنْعَناًعَنْ حَرْبِ بْنِ شُرَيْحٍ الْبَصْرِيِّ قَالَ‏ قُلْتُ لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ ع أَيُّ آيَةٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ أَرْجَى قَالَ مَا يَقُولُ فِيهَا قَوْمُكَ قَالَ قُلْتُ يَقُولُونَ‏ يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ‏ قَالَ لَكِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ  لَا نَقُولُ ذَلِكَ قَالَ قُلْتُ فَأَيَّ شَيْ‏ءٍ تَقُولُونَ فِيهَا قَالَ نَقُولُ‏ وَ لَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضى‏ الشَّفَاعَةَ وَ اللَّهِ الشَّفَاعَةَ وَ اللَّهِ الشَّفَاعَة

تفسیر فرات کوفی ص 570

پس دربین مسائل عملی نماز امید وار کننده ترین موضوع است وبین مسائل اعتقادی شفاعت امیدوارکننده ترین موضوع است