منبع

علل الشرائع ؛ ج‏2 ؛ ص317

سند

قَالَ الشَّيْخُ الْفَقِيهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مُوسَى بْنِ بَابَوَيْهِ الْقُمِّيُّ مُصَنِّفُ هَذَا الْكِتَابِ حَدَّثَنَا أَبِي وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالا حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ  عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الصَّبَّاحِ السُّدِّيِّ وَ سَدِيرٍ الصَّيْرَفِيِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ مُؤْمِنِ الطَّاقِ وَ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ وَ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ وَ يَعْقُوبُ بْنُ يَزِيدَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنِ الصَّبَّاحِ الْمُزَنِيِّ وَ سَدِيرٍ الصَّيْرَفِيِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ الْأَحْوَلِ وَ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‏

متن

…ثُمَّ قَالَ يَا مُحَمَّدُ اسْتَقْبِلِ الْحَجَرَ الْأَسْوَدَ وَ هُوَ بِحِيَالِي وَ كَبِّرْنِي بِعَدَدِ حُجُبِي فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ صَارَ التَّكْبِيرُ سَبْعاً لِأَنَّ الْحُجُبَ سَبْعَةٌ وَ افْتَتِحِ الْقِرَاءَةَ عِنْدَ انْقِطَاعِ الْحُجُبِ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ صَارَ الِافْتِتَاحُ سُنَّةً وَ الْحُجُبُ مُطَابَقَةً ثَلَاثاً بِعَدَدِ النُّورِ الَّذِي أُنْزِلَ عَلَى مُحَمَّدٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَلِذَلِكَ كَانَ الِافْتِتَاحُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَانَ التَّكْبِيرُ سَبْعاً وَ الِافْتِتَاحُ ثَلَاثاً فَلَمَّا فَرَغَ مِنَ التَّكْبِيرِ وَ الِافْتِتَاحِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْآنَ وَصَلْتَ إِلَيَّ فَسَمِّ بِاسْمِي فَقَالَ‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ جُعِلَ‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- فِي أَوَّلِ كُلِّ سُورَةٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ احْمَدْنِي فَقَالَ‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‏ وَ قَالَ النَّبِيُّ ص فِي نَفْسِهِ شُكْراً فَقَالَ اللَّهُ يَا مُحَمَّدُ قَطَعْتَ حَمْدِي فَسَمِّ بِاسْمِي فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ جُعِلَ فِي الْحَمْدِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ* مَرَّتَيْنِ فَلَمَّا بَلَغَ‏ وَ لَا الضَّالِّينَ‏ قَالَ النَّبِيُّ ص‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‏ شُكْراً فَقَالَ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ قَطَعْتَ ذِكْرِي فَسَمِّ بِاسْمِي فَقَالَ‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ جُعِلَ‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ- بَعْدَ الْحَمْدِ فِي اسْتِقْبَالِ السُّورَةِ الْأُخْرَى فَقَالَ لَهُ اقْرَأْ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ كَمَا أَنْزَلْتُ فَإِنَّهَا نِسْبَتِي وَ نَعْتِي ثُمَّ طَأْطِئْ يَدَيْكَ وَ اجْعَلْهَا عَلَى رُكْبَتَيْكَ فَانْظُرْ إِلَى عَرْشِي قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَنَظَرْتُ إِلَى عَظَمَةٍ ذَهَبَتْ لَهَا نَفْسِي وَ غُشِيَ عَلَيَّ فَأُلْهِمْتُ أَنْ قُلْتُ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ لِعِظَمِ مَا رَأَيْتُ فَلَمَّا قُلْتُ ذَلِكَ تَجَلَّى الْغَشْيُ عَنِّي حَتَّى قُلْتُهَا سَبْعاً أُلْهِمَ ذَلِكَ فَرَجَعْتُ إِلَى نَفْسِي كَمَا كَانَتْ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ صَارَ فِي الرُّكُوعِ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ فَقَال‏  ارْفَعْ رَأْسَكَ فَرَفَعْتُ رَأْسِي فَنَظَرْتُ إِلَى شَيْ‏ءٍ ذَهَبَ مِنْهُ عَقْلِي فَاسْتَقْبَلْتُ الْأَرْضَ بِوَجْهِي وَ يَدَيَّ فَأُلْهِمْتُ أَنْ قُلْتُ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ لِعُلُوِّ مَا رَأَيْتُ فَقُلْتُهَا سَبْعاً فَرَجَعْتُ إِلَى نَفْسِي كُلَّمَا قُلْتُ وَاحِدَةً مِنْهَا تَجَلَّى عَنِّي الْغَشْيُ فَقَعَدْتُ فَصَارَ السُّجُودُ فِيهِ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ وَ صَارَتِ الْقَعْدَةُ بَيْنَ السَّجْدَتَيْنِ اسْتِرَاحَةً مِنَ الْغَشْيِ وَ عُلُوِّ مَا رَأَيْتُ فَأَلْهَمَنِي رَبِّي عَزَّ وَ جَلَّ وَ طَالَبَتْنِي نَفْسِي أَنْ أَرْفَعَ رَأْسِي فَرَفَعْتُ فَنَظَرْتُ إِلَى ذَلِكَ الْعُلُوِّ فَغُشِيَ عَلَيَّ فَخَرَرْتُ لِوَجْهِي وَ اسْتَقْبَلْتُ الْأَرْضَ بِوَجْهِي وَ يَدَيَّ وَ قُلْتُ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ فَقُلْتُهَا سَبْعاً ثُمَّ رَفَعْتُ رَأْسِي فَقَعَدْتُ قَبْلَ الْقِيَامِ لِأَثْنِيَ النَّظَرَ فِي الْعُلُوِّ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ صَارَتْ سَجْدَتَيْنِ وَ رَكْعَةً وَ مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ صَارَ الْقُعُودُ قَبْلَ الْقِيَامِ قَعْدَةً خَفِيفَةً ثُمَّ قُمْتُ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ اقْرَأِ الْحَمْدَ فَقَرَأْتُهَا مِثْلَ مَا قَرَأْتُهَا أَوَّلًا ثُمَّ قَالَ لِي اقْرَأْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فَإِنَّهَا نِسْبَتُكَ وَ نِسْبَةُ أَهْلِ بَيْتِكَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ ثُمَّ رَكَعْتُ فَقُلْتُ فِي الرُّكُوعِ وَ السُّجُودِ مِثْلَ مَا قُلْتُ أَوَّلًا وَ ذَهَبْتُ أَنْ أَقُومَ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ اذْكُرْ مَا أَنْعَمْتُ عَلَيْكَ وَ سَمِّ بِاسْمِي فَأَلْهَمَنِيَ اللَّهُ أَنْ قُلْتُ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى كُلُّهَا لِلَّهِ فَقَالَ لِي يَا مُحَمَّدُ صَلِّ عَلَيْكَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ فَقُلْتُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيَّ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِي وَ قَدْ فَعَلَ ثُمَّ الْتَفَتُّ فَإِذَا أَنَا بِصُفُوفٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ فَقَالَ لِي يَا مُحَمَّدُ سَلِّمْ فَقُلْتُ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهُ بَرَكَاتُهُ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ إِنِّي أَنَا السَّلَامُ وَ التَّحِيَّةُ وَ الرَّحْمَةُ وَ الْبَرَكَاتُ أَنْتَ وَ ذُرِّيَّتُكَ ثُمَّ أَمَرَنِي رَبِّيَ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ أَنْ لَا أَلْتَفِتَ يَسَاراً وَ أَوَّلُ سُورَةٍ سَمِعْتُهَا بَعْدَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَانَ السَّلَامُ مَرَّةً وَاحِدَةً تُجَاهَ الْقِبْلَةِ وَ مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ صَارَ التَّسْبِيحُ فِي السُّجُودِ وَ الرُّكُوعِ شُكْراً وَ قَوْلُهُ سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ لِأَنَّ النَّبِيَّ ص قَالَ سَمِعْتُ ضَجَّةَ الْمَلَائِكَةِ فَقُلْتُ سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ بِالتَّسْبِيحِ وَ التَّهْلِيلِ ...

ترجمه

پیامبر اکرم ص درشب معراج تشریع نماز را اینگونه بیان می کند

-روبروی حجر الاسود بایست وهفت بارتکبیر بگو چون حجاب های من هفت عدد است

- شروع به تکبیر گفتن کن وقتی حجابها کناررفت وچون درسه مرحله حجاب های نورانی کناررفت لذا هفت تکبیردرسه مرحله مستحب شد اول سه تکبیرسپس دعا سپس دو تکبیرسپس دعا سپس دوتکبیرسپس دعا وشروع نماز

- علت اینکه بعد از تکبیرات بسم الله گفته می شود این است که با گفتن هفت تکبیر خداوند به من فرمود الان به من متصل شدی پس نام مرا ببربرای همین دراول هرسوره بسم الله قرارداده شد

- علت حمد این است که خداوند فرمود مرا حمد کن وبگو الحمد لله رب العالمین

علت اینکه دوباره الرحمن الرحیم درسوره حمد تکرار شد این بودکه من بعد از الحمد لله رب العالمین گفتم شکرا لله خداوند فرمود چون حمد مرا قطع کردی دومرتبه نام مرا ببرگفتم الرحمن الرحیم

• علت اینکه بعد از ولا الضالین  باید بسم الله الرحمن الرحیم برای خواندن سوره گفت این بود که بعد از ولا الضالین من برای تشکر گفتم الحمد لله رب العالمین خداوند خطاب کرد چون قرائت قرآن را قطع کردی باز نام مرا ببر
• علت اینکه سوره توحید مستحب شد این بود که خدا فرمود این سوره را بخوان که سوره اس ای است که خصوصیات وصفات مرا بیان می کند
• علت رکوع این است که خداوند بعد از خواندن سوره به من فرمود دستهایت راسر زانو بگذاروبه عرش من نگاه کن ومن دراثر دیدن عظمت عرش خداوند مدهوش شدم وبه من الهام شد که بگویم سبحان ربی العظیم وبحمده  وهفت بارکه تکرارکردم دوباره به هوش آمدم لذا دررکوع این ذکرمستحب شد به خاطر عظمتی که دیدم
• علت سجده این بود که خداوند بعد از رکوع فرمود سر از رکوع بردارو ووقتی سرم را بداشتم چیزی متحیر کننده دیدم لذا به سجده افتادم و دست وصورت  روی خاک گذاشتم وبه من الهام شد که بگو سبحان ربی الاعلی وبحمده وبعد از گفتن هفت مرتبه به حالت طبیعی برگشتم لذا این ذکردرسجده مستحب شد به خاطر بلندی رتبه ای که دیدم
• علت نشستن بین دو سجده استراحت بعد از برگشتن به حالت طبیعی بود
• علت سجده دوم این بود که باز خداوند از من درخواست کرد بلندی رتبه اورا باردیگرببینم لذا با دیدن آن رتبه بلند الهی باز از حالت طبیعی خارج وبه سجده افتادم ودست وصورت برزمین گذاشتم وهفت مرتبه ذکرسجده گفتم وسپس برای بازگشت به حالت طبیعی خیلی کم استراحت کردم
• علت رکعت دوم این بود که بعد از سجده دوم خداوند خطاب کرد بلند شووسوره حمد وقدررا بخوان که سوره قدر ویژگی تو واهلبیتت را تا روز قیامت بیان می کند لذا سوره قدرمستحب شد
• علت اینکه تشهد واجب شد این بود

 که بعد از سجده دوم رکعت دوم که خواست برخیزم خداوند فرمود :نعمت های مرا یاد کن ونام مراببر لذا به من الهام کرد که بگویم بسم الله وبالله ولا اله الا الله واسماء الحسنی کلها لله با نام خدا آغاز می کنم ومعبوی جز اونیست وهمه اسماء نیک برای خداست

علت اینکه صلوات در تشهد واجب شد این بود که خداوند فرمود بر خودت واهل بیتت صلوات بفرست من هم گفتم صلی الله علی وعلی اهل بیتی

-علت اینکه سلام واجب شد این بود که متوجه صفوفی از انبیا وملائکه شدم وخدواند به من فرمود سلام بده من هم گفتم السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته وخداوند فرمود سلام من هستم ورحمت وبرکات تو وذریه تو هستند

- علت اینکه سلام اول به سمت قبله واجب است این است که خداوند فرمود به چپ نگاه نکن

- ذکرسجده ورکوع از باب تشکر از خداوند است

-علت اینکه  بعد از رکوع سمع الله لمن حمده مستحب شد این بود که صدای ضجه ملائکه را هنگام تهلیل وتسبیح شنیدم گفتم خداوند صدای حمد کنند گانش را می شنود

نکته ها وپیامها

نماز درشب معراج دو رکعت تشریع شده است

نماز توسط خداوند مستقیما به پیامبرآموزش داده شده است

هم مستحبات همانند هفت تکبیروسمع الله لمن حمده و بسم الله وبالله وهم واجبات عملی مثل رکوع وسجده وهم اذکارواجب درشب معراج آموزش داده شده است

توضیحات

اینکه پیامبرص در معراج به سمت حجر الاسود ایستاده یعنی دربیت معمور به طرف رکنی ایستاده که زیرآن حجر الاسود بوده است چون بیت  معمور دقیقا محاذی کعبه درآسمان چهارم قراردارد