مدرسه    نرجس(س)‏ - مشهد

استاد داور            بيک خورميزي سکينه

نام طلبه   ام البنين رحيمي نيا

موضوع نماز

استاد راهنما          مرادي مرجانه عذرا

چکیده:

اين پايان نامه تحت عنوان « نقش نماز درتربيت ديني دختران» به بحث پيرامون اصول، روشها و اهداف تربيت و مباحث آثار تربيتي نماز و... مي پردازد.

ضرورت اين تحقيق زماني آشکار مي شود که بدانيم نماز، يکي از واجباتي است که به عنوان ستون دين معرفي شده است، از اين رو اهتمام به آن تاثير زيادي در شخصيت انسانها و قوام دينداري آنها دارد و باتوجه به اينکه نماز، قدرت تحول و تکامل انسانها و برطرف کردن مشکلات روحي آنها رادارد. از اينرو آگاهي بخشي به نقش مهم و تاثيرگذار نماز بر شخصيت و تربيت افراد اهميت فراواني دارد. منابع مورد استفاده در اين نوشتار، جوامع روايي و منابع تربيتي و کتبي که به مباحث نماز پرداخته اند مي باشد.

همچنين دراين تحقيق رسيدن به اهداف خاصي مورد نظر است از جمله: شناساندن نماز به عنوان يکي از عوامل مهم تربيتي دختران ،بررسي فوايد و آثار فردي و اجتماعي دختران، دراين تحقيق از روش کتابخانه اي استفاده شده است. 

     "تربيت" به معناي زياد کردن، نمو دادن، وسيله رشد را فراهم نمودن است !و در اصطلاح علماي اخلاق و دانشمندان اين علم بر گرفته از معناي لغوي و متناسب با آن است و چنين تعريف شده است: اصلاح کردن و مالک و مدبّر ساختن است و با توجه به نفي ربوبيت غير خدا، منظور از تربيت، رساندن انسان به حدي از رشد و تکامل معنوي است که بنده فقط خداي خالق را مالک و مدبّر و صاحب اختيار خود بداند و کاستيهاي خويش را اصلاح کند!

 و اما تربيت ديني به مفهوم فراگير آن به معناي آموزش و پرورش ديني است که مي تواند کليدي ترين نقش را در توسعه معنوي و کمال يک جامعه ديني ايفا نمايد.

 تربيت ديني دختران بايد به عنوان اصلي باشد تا زمينه را براي نيرومندي آنان فراهم آورده. تربيت عامل درست انديشيدن است و جلوي بسياري از بزهکاري ها را مي گيرد و راه هاي لغزش و انحرافها را مي بندد . به اين جهت اگر نخواهيم جامعه انساني، با تفکرسالم و الهي، و در مسير خير و کمال داشته باشيم بايد به امر تربيت توجه کنيم.

 عوامل موثر در تربيت دختران، عواملي اند که در شکل گيري شخصيت و حالت دختران و ساختار تربيتي او تأثيرات مستقيم يا غير مستقيم دارند. كه اين عوامل عبارتند از: وراثت و محيط.

يكي از عوامل محيطي بسيار مهم نقش معنوي مادران مي باشد. مادران آموزنده درس عفت و تقوا، عبادت و خلوص، پاکي و خدا ترسي به فرزندان به ويژه دختران هستند. نقش الگويي آنها براي دختران آنچنان است که آثار نيک رفتار آنان براي مادام العمر در ذهن ها باقي مي ماند.

همچنين براي تربيت صحيح بايد به اصولي توجه كنيم:

مهم ترين اصولي که  در اين زمينه مي توان از متون ديني استخراج کرد عبارتند از: اصل خدا محوري، اصل تعبد مداري، اصل اعتدال، اصل تهذيب ظاهر و باطن ، اصل تسهيل و تيسير و  اصل تدبر.

و از آنجا كه انجام هر كاري با روشهاي خاص خودش امكان پذير است بايد در امر تربيت هم از روشهاي صحيح استفاده كرد. يكي از اين روشها روش الگويي مي باشد. زيرا انسان به فطرت خود كه عشق به كمال مطلق است، الگوطلب و الگو پذير است. در اين روش نمونه اي عيني و قابل تقليد و پيروي در برابر متربي قرار مي گيرد كه در صورت مقبوليت، متربي تلاش مي كند در همه چيز خود را مانند الگويي مطلوب سازد و گام در جاي گام او نهد. 

اين روش به دليل عيني و محسوس بودنش و نيز به سبب ميل و گرايش ذاتي انسان به الگوگيري، روشي بسيار مؤثر و سريع در تربيت است و هر چه نمونه ارائه شده از كمال بيشتر و جاذبه فراگير تري بهره مند باشد اين روش از كارايي بيشتري برخوردار خواهد بود. همچنين روشهاي ديگري براي تربيت كار ساز است از جمله: روش ترغيب و ترهيب كه شيوه هاي آن انذار -  تبشيرو وعده -  وعيد مي باشد. روش موعظه و روش تذكر و روش مراقبه ومحاسبه و روش الگويي و روش محبت و احسان و روش تربيت تدريجي و روش نظارت و مراقبت نيز  از روشهاي صحيح تربيت مي باشد و اما يكي از روشها  در تربيت (بالخصوص تربيت ديني) آشنا كردن دختران به نماز است زيرا با مطالعه آثار نماز مي فهميم كه نماز نقش تربيتي بسيار زيادي دارد.

آثار تربيتي نماز بر دختران از اين قرار است: 1 ـ نماز از اعمال زشت و ناپسند باز مي دارد خداوند سبحان در قرآن کريم يکي از اساسي ترين و بارزترين آثار نماز را قوت بازدارندگي آن از ناپسنديها معرفي مي کند: (( اُتلُ مَا اُوحِيَ اِلَيکَ مِنَ الکِتَابِ وَ اَقِمِ الصَّلَاه إِنَّ الصَّلاَه تَنهَي عَنِ الفَحشَاءِ وَ المُنکَرِ وَ لَذِکر الله أَکبَر وَ اللهُ يَعلَمُ مَا تَصنَعُون ) آنچه از کتاب آسماني بر تو وحي شده تلاوت کن و نماز را برپا دار که نماز انسان را از زشتي ها و گناه باز مي دارد و ياد خدا بزرگتر است و خدا آنچه را که انجام مي دهيدمي داند.

2ـ نماز باعث تمايل به خير خواهي و دوري از تنگ نظري مي شود 3-روحيه قدرداني و احترام را در انسان بالا مي برد 4 - نماز موجب  وقت شناسي و زمان سنجي است 5- باعث تمرين ضبط نفس و تهذيب اخلاق مي شود  6- وسيله شستشوي از گناهان و مغفرت و آمرزش الهي است 7-نزديک کننده انسان به کمال مي باشد 8- دور کننده ي مضرترين دشمنان (شيطان) مي باشد 9- نمازموجب جلب رضايت خداوند ميشود 10- نماز بر طرف كننده ي كبراست.

علل کم توجهي برخي از دختران به نماز

راستي چرا در ميان دختران برخي آنچنان که بايد به نماز اهميت نمي دهند و يا اينکه چرا بعضي از آنان ارتباط چنداني با نماز ندارند و يا عده اي از دختران در حالي که از خانواده مذهبي و مسلمان هستند نماز نمي خوانند؟ اين سوالي است که به دنبال علل و عوامل و پاسخ صحيح آن هستيم. نخست سعي بر اين است که عوامل آن را شناسايي کنيم.

1) ناآگاهي از اهميت مساًله يا عدم آشنايي با فلسفه نماز 2) احساس تحجر و عقب ماندگي 3 ) گناه و بزهکاري و دنيا پرستي 4) بي توجهي والدين

ب) تقويت محبت و عشق به خداوند متعال در دل دختران

انسان از انس اشتقاق يافته و به انس و محبت نيازمند است، زيرا نه تنها نياز طبيعي او تاًمين مي گردد، بلکه مهمترين عامل سلامت روح او نيز به شمار مي آيد و فقدان آن موجب ناهنجاريهاي رواني است. بنابراين تربيت مبتني بر اصل محبت، سازنده و موفق و تاًثير گذار خواهد بود. يکي از راههاي جذب انسانها به يکديگر علاقه و محبتي است که بين آنها ايجاد مي شود. حال اگر بخواهيم دختران به نماز روي آورند بايد اين محبت و عشق را نسبت به خداوند در آنها ايجاد كنيم.

ج ) تبيين آثار نکبت بار فردي، خانوادگي و اجتماعي تضييع و ترک نماز

بي نمازي آثار سوء و نکبت باري دارد که دامن گير بي نماز و اطرافيان وجامعه مي گردد.

د) تبيين آثار فردي، خانوادگي و اجتماعي اقامه  نماز

نماز سبب مي شود که در روابط خود با ديگران ، اساس کار را بر رحمت قرار دهيم و خشم و غضب را براي موارد استثنايي بگذاريم.