■ انواع حضور قلب
انواع حضور قلب در نماز
معنی حضور قلب در نماز
مهم‌ترين ادب از آداب نماز، حضور قلب نمازگزار است. حضورقلب يعني نمازگزار در تمام حالات نماز با دل و جان به خداوند توجه کند و به هيچ چيز غير خدا نينديشد.
نقطه مقابل حضور قلب
نقطه مقابل حضورقلب، اين است كه در همه يا بخشي از نماز، گرفتار افكار روز مرّه يا شيطاني شود و در نتيجه، از ياد خدا غافل گردد و تنها با زبانش واژگاني بگويد؛ ولي دلش در غير نماز و با غير خدا باشد. معلوم است كه اين حالت با فلسفه نماز و نمازخواني سازگاري ندارد؛ زيرا خداوند متعال در قرآن مي‌فرمايد: "وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي" : يعني و نماز را به پادار براي اينكه مرا يادكني؛ يعني روح نماز و حقيقت آن ياد خداست و اگر نمازگزار تنها صورت و اعضاي ظاهري را به سمت قبله گرداند وحمد و سوره بخواند و ركوع و سجود كند، ولي روي دل به سوي خدا نكند، از حقيقت نماز دور مانده است و از نمازش بهره چنداني نمي‌برد. نماز بدون حضورقلب، تكليف را از انسان برمي‌دارد، ولي براي آدمي رشد و تعالي نمي‌آورد؛ چون روح نماز، يادخداست و همان است كه سبب رشد و نزديكي به خدا مي‌گردد.
انواع حضور قلب
1. گاهي قلب انسان متوجّه وجهي از وجوه نماز مي‌شود؛ مثل اينكه نمازگزار توجه مي‌يابد كه در حضور خدا ايستاده است و همين احساس حضور در برابر ذات ذوالجلال، او را از حضور نزد هر فعل و قولي از افعال و اقوال نماز باز مي‌دارد.
2. گاه مي‌شود كه انسان، مقيّد و مشغول به تصحيح أداي حروف از مخرج آن يا أداي واژگان به لحن عربي است و تا آخر نماز در همين انديشه است.
3. زماني مواظب اين است كه صورت افعال و اعمال نماز را صحيح به‌جا آورد.
4. گاهي فكر او متوجه معناي يكي از اعمال يا اذكار نماز مي‌شود؛ مثل اينكه در معناي تكبير، قيام، ركوع … به فكر فرو مي‌رود و ممكن است اشتغال به اين فكر تا پايان نماز برايش باقي بماند.
کامل‌ترین نوع حضور قلب
بهترين و كامل‌ترين نوع حضور قلب اين است كه قلب نمازگزار هنگام انجام هر عملي از اعمال نماز يا گفتن هر قولي، متوجه همان عمل و قول باشد و مراعات حضور پروردگارش را بنمايد و متوجه باشد كه اين اعمال را در حضور او أدا مي‌كند و تأمّل و تفكّر درباره جزئي از نماز، او را از توجه به آن جزء كه مشغول انجام آن است، بازندارد. هنگام انجام هر عمل يا أداي هر ذكري، به فكرآن عمل يا ذكر باشد و بداند در آن لحظه، انجام آن جزء از نماز و أداي آن ذكر از او خواسته شده و از خدا بخواهد او را كمك كند تا آن جزء را همان¬گونه كه از او خواسته، انجام دهد. [1]
پی نوشت ها
[1]. اسرار الصلاه ، ص186 و 187.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
