نماز جمعه 

در مراسم هفتگى اجتماعى مسلمين ، نماز جمعه جايگاه والايى دارد و نه تنها يك عبادت ، بلكه مظهر وحدت مسلمين و شكوه و عظمت اسلام است و آگاهى پيروان قرآن را بالا مى برد و نماز عبادى ، سياسى محسوب مى گردد.
قرآن كريم ، درباره نماز جمعه ، مى فرمايد: يََّاءَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوَّاْ إِذَا نُودِىَ لِلصَّلَوةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْاْ إِلَى ذِكْرِ اللّهِ وَذَرُواْ الْبَيْعَ(1)
اى ايمان آوردگان ! وقتى به نماز روز جمعه ندا داده مى شود، به سوى ياد خدا بشتابيد و داد و ستد را راها كنيد.

كيفيّت نماز جمعه 

نماز جمعه در عصر غيبت ، واجب تخييرى است و انسان مى تواند نماز جمعه بخواند يا نماز ظهر.
نماز جمعه دو ركعت است و حتماً بايد بصورت جماعت خوانده شود. پيش از نماز، دو خطبه واجب است كه خطيب ، در آنها علاوه بر دعوت به تقوا، مسائل اجتماعى سياسى مسلمانان را هم بايد مطرح كند.
وقت آن ، از آغاز ظهر تا حدود يك ساعت پس از اذان است و از آن ديرتر روا نمى باشد.
حداقل افرادى كه با حضور آنان نماز جمعه تشكيل مى شود، پنج نفر است . فاصله دو نماز جمعه ، نبايد كمتر از يك فرسخ باشد.
گوش دادن به خطبه هاى نماز جمعه واجب است . شركت نكردن بدون عذر، در نماز جمعه ، نشانه نفاق است .
بهتر است كه امام جمعه ، در ركعت اوّل ، پس از حمد، سوره جمعه را بخواند و در ركعت دوم ، سوره منافقين را.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرموده است : خداوند با سوره جمعه ، مؤ منان را گرامى داشته است ، از اين رو، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به عنوان بشارت آنان ، جمعه را سنّت كرده و بعنوان توبيخ منافقان ، سوره منافقين را لازم ساخته است .(2)

اهميّت نماز جمعه 

در اين زمينه ، احاديث بسيارى نقل شده كه در اينجا مجال پرداختن به آنهانيست .(3)
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نماز جمعه را حج مساكين دانسته (4) و آنرا موجب آمرزش گناهان شمرده است .(5)
نماز جمعه ، نمايش وحدت و قدرت مسلمانان و ميعاد نمازگزاران مؤ من است .
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در آغاز هجرت ، وقتى به مدينه رسيد، اوّلين نماز جمعه را براى مردم بپا داشت و اين اجتماع شكوهمند و سازنده را پايه گذارى كرد.
اين نماز، بعد سياسى و حكومتى دارد. خطيب و امام جمعه ، يا حاكم مسلمين است ، يا كسى كه از طرف رهبرى ، به اين سمت منصوب شده است . بركات و آثار سازنده تربيتى و اجتماعى اين عبادت سياسى بسيار است ، كه به چند نمونه اشاره مى شود:

1- تقويت روحيّه اخوت و برادرى 
چرا كه همه ، از هر جا، در يك مجمع و مصلاّ گرد مى آيند و با رنگ ها و نژادهاى مختلف كنار هم مى نشينند. آنچه در نماز جماعت بود، به مراتب بيشتر و قوى تر در نماز جمعه ، اين تجمّع هفتگى مسلمانان وجود دارد.

2- تشكّل نيروهاى اسلام 
اين عبادت ، به نوعى مسلمانان را بر محور عبادت و نماز، تكشّل و يكپارچگى مى بخشد و مايه ارعاب دشمنان اسلام و خنثى شدن توطئه هاى تفرقه افكنانه و شايعه هاى آنان است .

3- رشد فكرى سياسى مسلمان 
به مقتضاى مطالب آگاهى بخشى كه در خطبه هاى جمعه بيان مى شود، مردم از مسائل سياسى كشور خود و جهان با خبر مى شوند و با آشنايى به وظايف اجتماعى خويش ، در صحنه اجتماع حضور بيشتر مى يابند.

4- تقويت روحيه جمعى 
اين نيز از آثار نماز جمعه است كه قطره هاى پراكنده افراد انسانى را در يك اقيانوس ، گرد مى آورد و همه با ارتباط متقابل و شناسايى هم ، روحيه اجتماعى پيدا مى كنند و انزوا و فردگرايى از بين مى رود.

5- مركزيّت بسيج مردم 
سنگر نماز جمعه ، بهترين جاى دعوت مردم به بسيج شدن براى جهاد و دفاع و حلّ مشكلات اجتماعى و يارى رسانى به ديگران است . اين قدرت عظيم مردمى كه در نماز جمعه متجلّى مى شود، همواره مورد توجّه بوده و در صدر اسلام نيز، رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و اميرالمؤ منين عليه السلام از مساجد و پس از خطبه ها، افراد را بسيج كرده و به جبهه هاى جهاد، مى فرستادند.
و بسيارى آثار ديگر...(6)

سيره اولياء دين 

روش رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و پيشوايان معصوم درباره نماز جمعه ، بيانگر اهميّت آن و ضرورت اهتمام به اين فريضه است .
در روايت است كه على عليه السلام فرمود: روز پنجشنبه ، دوا(هاى ضعيف كننده ) نخوريد، پرسيدند: چرا؟ فرمود: براى آنكه شمارا از حضور در نماز جمعه باز ندارد.(7)
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: وَ كانَ اَصحابُ النّبىِ يَتَجَهّزُونَ لِلْجُمْعةِ يومَ الخَميسِ، لِضيقِ الْوَقتِ(8) ياران پيامبر، آن روز پنجشنبه براى جمعه آماده مى شدند، چرا كه جمعه (بخاطر كارهايى كه دارد) وقت تنگ است .
اميرالمؤ منين عليه السلام زندانيان و متّهمان پرونده هاى بدهكارى ، تهمت و... را براى نماز جمعه بيرون مى آورد، تا در نماز جمعه حضور داشته باشند، و اولياء آنان ضمانت مى كردند كه برگردند. فاسقان زندانى را هم براى شركت در نماز جمعه ، بيرون مى فرستاد، با كنترل و مراقبت .(9)
على عليه السلام به عنوان بزرگداشت نماز جمعه و تعظيم اين شعائر، پابرهنه براى نماز جمعه حاضر مى شد و كفشها را در دست چپ مى گرفت و مى فرمود: اين نماز، جايگاه خاصّ الهى است ، و اين كار را از روى تواضع در برابر خداوند انجام مى داد.(10)
با اين حساب ، اهميّت اين فريضه آشكار مى شود و مسلمانان متعهّد نبايد از حضور در اين صحنه سياسى عبادى غفلت ورزند.
امام امّت فرموده است :
نمازجمعه ، كه نمايشى از قدرت سياسى واجتماعى اسلام است ، بايد هر چه با شكوهتر و پر محتواتر اقامه شود... ملّت عظيم و عزيز، با شركت خود، بايد اين سنگر اسلامى را هر چه عظيمتر و بلند پايه تر، حفظ نمايد، تا به بركت آن ، توطئه هاى خائنان و دسيسه هاى مفسدان خنثى شود.(11)

پی نوشت ها

1- جمعه ، آيه 9.
2- ميزان الحكمه ، ج 5، ص 426.
3- به منابع زير مراجعه كنيد: بحارالانوار، ج 89، ص 122. وسائل الشيعه ، ج 5، ص 1. من لايحضر، ج 1، ص 409، كنزالعمال ، ج 7، ص 707 و ج 8، ص 368.
4- الجمعة حجّ المساكين ، بحارالانوار، ج 89، ص 199.
5- وسائل الشيعه ، ج 5، ص 3.
6- درباره نماز جمعه ، جزوه نماز شكوهمند جمعه ... از انتشارات در راه حق ، براى مطالعه مفيد است .
7- وسائل الشيعه ، ج 5، ص 47.
8- وسائل الشيعه ، ج 5، ص 28.
9- مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 27.
10- بحارالانوار، ج 86، ص 255.
11- صحيفه نور، سخنان مورخه 21/6/58.

منبع: کتاب پرتوى از اسرار نماز، حجة الاسلام و المسلمين حاج شيخ محسن قرائتی

این مطلب را به اشتراک بگذارید :