چكيده

نماز از آن جا كه عالي‌ترين روش نزديكي و قرب به سوي معبود مي باشد، داراي اثرات مختلفي مي‌باشد كه نياز به كنكاش و پژوهش‌هاي فراوان جهت شناخت اين اثرات مي‌باشد. يكي از اثرات نماز در انسان، افزايش آرامش و اطمينان خاطر اوست. آرامش رواني را به عبارتي مي‌توان به عنوان مهمترين شاخص بهزيستي رواني به حساب آورد. چون يكي از اهداف انسان در زندگي رسيدن به رفاه شخصي و آرامش خاطر است. از آن جا كه نماز ذكر اكبر مي باشد و سبب مي‌شود كه بشر به آرامش خاطر برسد آن را به عنوان يكي از فاكتورها موثر در بهزيستي رواني مورد بحث و كنكاش قرار مي دهيم.

مقدمه

از زمان‌هاي قديم تا كنون بشر همواره به دنبال سعادت، خوشبختي و بهزيستي مي‌باشد. بهزيستي از دو كلمه به (خوب، نيك)[1] و زيست (زندگي حيات)[2] تشكيل شده است و روان به معناي روح، نفس ناطقه[3] مي باشد. براي شروع بحث ابتدا به بررسي واژه "بهزيستي رواني" مي پردازيم و شاخص‌هاي آن را بطور مختصر مرور مي‌كنيم.

افراد بهزيست يا خوشبخت چه مؤلفه‌هايي دارند:

1-احساس مثبت بر احساسات منفي غلبه دارد.

2-افراد بهزيست به ديگران اعتماد مي كنند و از تكامل اجتماعي خوبي برخوردارند.

3-اين افراد از زندگي خود رضايت و نسبت به خود نگرش مثبت دارند و مي توانند بر اساس معيارها و عقايد خويش عمل نمايند.

4- در زندگي داراي هدف و معنا مي باشند.

در اين گفتار به بررسي نقش نماز در افزايش آرامش و بهزيستي روان مي‌پردازيم.

نماز و بهزيستي رواني

خداوند انسان را به عنوان اشرف مخلوقات، آفريد و حس خداجويي و خداپرستي در فطرت انسان به وديعه نهاد. وجود اين فطرت الهي و اين حس خداجويي باعث گرديده كه بشر در طول تاريخ به دنبال خدا بگردد، گاهي خورشيد، گاهي ماه، گاهي ستاره، گاهي زمين، گاهي بت را به اشتباه، خداي خود بپندارد و به عبادت و درخواست از او رو آورد. خداي بزرگ با توجه به نياز انسانها، پيامبران را برگزيد تا راه اصلي سعادت بشر را به او نشان دهد و مردم با پرستش خداي يگانه از سردرگمي در تعيين خداي قادر متعال بي‌نياز گرداند. يعني همواره سعادت و كمال انساني در ارتباط با پرستش خداي يگانه مي‌باشد و اوج و كمال اين ارتباط با خداي واحد، در نماز متبلور است. همچنان كه رسول خدا (ص) فرمود: "الصلاة معراج المؤمن"[4] نماز معراج مؤمن است يا "الصلاة نور المؤمن"[5] نماز نور مؤمن است. انسان با خواندن و اقامة نماز به سوي رب العرش مجيد عروج مي‌كند و سر به آستان مقدس دوست مي‌گذارد و با رب الارباب خويش به مناجات و گفتگو مي‌پردازد و با خداي يگانه عشق بازي مي‌كند. و چه لذتي در اين دنيا شيرين‌تر و گواراتر از لذت مناجات و عشق‌بازي به درگاه رازق بي‌نياز يافت مي‌شود. رسول خدا(ص) مي‌فرمايد: "الصلاة قربان المؤمن"[6] همانا نماز خواندن وسيله نزديكي مؤمن به خدا است.

نوع بشر در زندگي همواره به دنبال هدف‌هاي گوناگون در زندگي مي‌گردد. با رسيدن به هدف اول به دنبال هدف و مسير دوم مي رود و همچنان اين هدف ها انسان را مشغول مي كند تا اين كه پي مي برد كه هدف و مسيري پايدار و باعث رستگاري و سعادت واقعي خويش است كه در راه تقرب و نزديكي به خداي يگانه باشد چرا كه ما از اوييم و به سوي او برمي گرديم "إنّا لله وإنّا إليهِ رَاجعُون". پس بايد هدفي در زندگي انتخاب كنيم كه ما را به اين كمال برساند.

اگر ما به توفيق الهي، هدف خود را در زندگي كسب رضا و تقرب و نزديكي به خداي مهربان قرار دهيم، آنگاه به فرموده پيامبر و ائمه اطهار (ص) نماز بهترين وسيله براي نزديكي به ذات مقدس باريتعالي مي باشد و به همين خاطر است كه رسول مهرباني (ص) مي فرمايد: "قرة عيني في الصلاة"[7] روشني چشم من از نماز است. چرا كه شيرين‌ترين و با حلاوت‌ترين اذكار در نماز است. نماز وسيله قرب الهي است. انسان را به پرواز وامي‌دارد. عارفان با نماز به سوي دوست حركت مي‌كنند. ذاكران با نماز سر به آستان مقدس الهي مي‌سايند. هيچ كس بهتر از پيامبر اعظم (ص) آن آخرين فرستاده الهي نمي تواند نماز را توصيف كند آنگاه كه مي‌فرمايد: "بالصلاة يبلغ العبد الی الدرجة العلياء لان الصلاة تسبيح و تهليل و تحميد و تکبير و تمجيد و تقديس و قول و دعوة"[8] «به وسيله نماز بنده به درجه عالي و مقام والا مي‌رسد زيرا نماز تسبيح و تهليل و تمحيد و تكبير و تمجيد و تقديس الهي است. نماز قول حق و دعوت به سوي حق مي‌باشد.»

انسان وقتي با اقامه نماز به قرب الهي مي رسد و لذت مناجات را درك مي كند به بالاترين و بهترين آرامش رواني دست مي يابد. چرا كه شخصي كه لذيذترين، لذت غيرقابل وصف كه همان نوشيدني جرعه‌اي از لقاء حضرت دوست مي باشد، را درك نمايد. بهترين و والاترين آرامش و اعتماد به نفس را تجربه مي‌نمايد. آية شريفة "أَلا بِذِكرِ اللَّهِ تَطمَئِنُّ القُلُوبُ" حكايت از آن دارد كه با ياد خدا دلها آرامش مي‌گيرد و اوج بالاترين ذكر، همانا اقامه و خواندن نماز است. دل پايگاه نفس آدمي است و آن گاه كه دل آرام گيرد، نفس انسان نيز اطمينان مي يابد. پس براي داشتن دلي آرام و قلبي مطمئن بايد به ذكر خداي صمد پرداخت. ذكر والاي اكبر خدا نيز نماز است و قرآن مي‌فرمايد و لذكر الله‌اكبر . . . تيجه آن كه چون گويندگان ذكر الهي كه دل‌هايي آرام و نفوسي مطمئن دارند. گرد هم آيند و خانواده‌اي را شكل بخشند. آن خانواده از آرامش برخورد است و در خانة آرام، صفا و صميمت موج مي‌زند و مالامال از نور خداست. اقامه نماز و انجام عبادت، براي نمازگزار آرامش رواني پديد مي آورد و دل مؤمن را امنيت مي‌بخشد، آنهايي كه توفيق بيشتري در برگزاري نماز داشته اند به آرامش بيش تري نيز دست يافته اند. يعني كساني كه علاوه به انجام فرايض، سعي در خواندن نوافل مثل نماز شب، نماز غفيله، نماز شب هاي رجب، نماز شبهاي ماه ذي‌الحجه و . . . نموده اند بررسي ها نشان مي دهد كه آرامش بيشتري دارند.

برخيز كه عاشقان به شب راز كنند                                  گرد در بام دوست پرواز كنند ياالله

هر جا كه دري بود به شب بر بندند                         الا در دوست را كه شب باز كنند ياالله

نماز شب، اوج عروج انسان به درگاه معبود بي همتاست. انسان با خواندن نماز شب رو به درگاه دوست كرده مي‌گويد: اي غمخوار، اي سخاوتمند، اي مهربان، اي بخشنده، اي توانا، اي پيروز، اي آمرزنده، اي عيب‌پوش، به رحمت خود عيب مرا بپوش و مرا از غم دنيوي برهان و در آن هنگام كه نيكان از بدان جدا شوند و حال ما دگرگون شود و وحشت ما آشكار گردد، مرا از عذاب و رسوايي نجات ده. آنان حلاوت عبادت خالص در شب و رازگويي با يگانه جمال بي همتا را دريافته‌اند. آن گاه كه مي گويند: "اي كسي كه هر بنده‌اي از تو درخواست كند عطايش كني و هر گاه آن چه نزد توست آرزو كند، به آرزويش برساني، و هر گاه به تو رو كند، مقرب و نزديك درگاهت گرداني و هر گاه كه آشكارا نافرمانيت كند بر گناهش پرده كشيده و آن را بپوشاني. و هر گاه بر تو توكل كند او را به حساب آوري و كفايت كني. اي معبود من، كيست كه با درخواست ميهمان نوازي به درگاهت آيد و تو او را نپذيري و كيست كه به اميد بخششت به درگاهت فرو آيد و احسانش نكني؟"[9] پس برگزاري نماز، به طور مداوم و محافظت بر آن، رمز دست يافتن به بهزيستي و آرامش رواني است.

در اين جا به برخي از نقش‌هايي كه نماز در بهزيستي رواني دارد اشاره مي‌كنيم:

1-نماز و افزايش اعتماد به نفس

اقامه نماز موجبات افزايش اعتماد به نفس را فراهم مي‌آورد. زيرا وقتي انسان با خدا صحبت مي كند، او را حمد و سپاس مي نمايد (الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِين) و از او طلب راه مستقيم مي‌كند (اِهْدِنَاالصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ) توان بيشتري را در خود احساس مي كند كه ناشي از اتكا به ذات مقدس باريتعالي مي باشد و داشتن چنين نقطه اتكايي باعث افزايش اعتماد به نفس در فرد مي گردد. چرا كه خداوند كريم مي‌فرمايد: "وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا"[10] هر كس كه به خدا اعتماد و توكل كند خدا او را كفايت مي كند."

در محيط خانواده‌اي كه اعضاي آن نماز را برپا مي دارند فضاي آرامي حاكم است و اعضاء اعتماد به نفس يكديگر را تقويت مي نمايند. در اين جا توجه شما را به جمله اي از پروفسور سميعي بزرگترين جراح مغز و اعصاب در جهان كه بي‌ارتباط با بحث ما نيست مي‌نمايم. ايشان مي گويند: "تأثيري كه دعا كردن بر سلامت مغز دارد، با هيچ چيز قابل مقايسه نيست." در اتاق پروفسور سميعي به فارسي و آلماني نوشته شده: "در طول روز دعا كنيد، حتي اگر شده براي ده دقيقه" اين جمله نشان مي دهد كه آيين اسلام مطابق با علم است. لذا گسترش و شكوفايي علم نشان مي‌دهد كه دستورات اسلامي مثل خواندن نماز و دعا علاوه بر خاصيت هاي فراوان معنوي باعث سلامتي جسمي انسان نيز مي شود.

بنده خود با مطالعه موردي كه بر روي رانندگان اتوبوس بين شهري نمودم مشاهده نمودم كه رانندگاني كه بر امر نماز اهميت مي دادند مثلاً پخش اذان در اتوبوس و اهل خواندن نماز بودند بسيار آرام‌تر،‌ متين‌تر و در برخورد با مسافران ملايم و مهربان و دلسوزتر از ساير رانندگان ديگر بودند. در احاديث گهربار از ائمه اطهار و رسول خدا (ص) چشمانم به حديث متبرك رسول خدا (ص) منور شد "نَوِّرُوا مَنَازِلَكُمْ بِالصَّلاةِ وَقِرَاءَةِ الْقُرْآنِ"[11] به خانه هايتان با خواندن نماز و قرائت قرآن نورانيت ببخشيد. و چه نورانيتي بالاتر از آرامش و اطمينان خاطر تمامي اعضاء يك خانواده، قابل وصف است كه با برپايي نماز و الزام تكاليف شرعيه و اعتماد و توكل بر خدا به آن دست يافت.

2- نماز و عدم احساس گناه يا كاهش عذاب وجدان

انسان وقتي گناه و كار اشتباهي مي‌كند، فطرت يا وجدان او اذيت مي شود يا به قولي دچار عذاب وجدان مي‌گردد. شخصي كه دچار عذاب وجدان است از آرامش و بهزيستي روان او كاسته مي گردد و اين كاملاً امر بديهي و قابل مشاهده است. خواندن نماز و دعا و انجام فرائض ديني باعث مي شود كه انسان به درگاه غفور مهربان راه يافته، با او صحبت كند. از او طلب عفو و گذشت نمايدو به تبع ان به آرامش برسد . در اين  حالت  انسان رو به سوي خدا نموده و بگويد: "اي معبود من گناهان لباس خواري بر تنم كرده و دوري از تو لباس بيچارگي بر من پوشانده و گناهان بزرگم، دلم را ميرانده، پس با پذيرش توبه ام آن را زنده كن. اي آرزو و مطلوب قلبي من"[12]

3- نماز و شادكامي

از ديگر عوامل بهزيستي رواني، شادكامي است. نماز از جمله عوامل افزايش دهنده شادكامي انسان مي‌باشد. انساني كه نماز را با حضور قلب مي خواند، محبت خداوند را حس و تجربه مي كند و اين محبت باعث افزايش شادكامي دروني انسان مي شود. از اين رو امام صادق (ع) مي فرمايند: "ليس من مؤمن يقبل بقلبه في صلوه الي الله الا قبل الله بوجهه و اقبل بقلوب المؤمنين اليه بالمحبته له بعد حب الله عز و جل .اياه"[13] "مؤمن نيست كه در نمازش با حضور قلب به خداوند توجه كند،‌ مگر اين كه خداوند به او رو مي كند، و بعد از محبت خداوند عز و جل در دل قلوب مؤمنين را به سوي او متوجه مي كند". با توجه و حضور قلب خواندن نماز باعث پاكي درون انسان مي شود. و انساني كه درونش پاك شود سراسر وجودش را شادي و شعف فرا مي گيرد. و اين شعف و شادي همراه با لذات و آرامش رواني است.

و هيچ شعف و شادي براي انسان بهتر و والاتر از اين نيست كه ببيند خداي بزرگ به او توجه كرده و او را دوست دارد و او را آمرزيده و مانند روز اول تولد پاك و مطهر شده است. رسول خدا (ص) مي فرمايد: "اذا قام العبد الي الصلوه فكان هواه و قلبه الي الله تعالي انصرف كيوم ولد تدامه"[14] هنگامي كه انسان براي نماز مي‌ايستد، اگر همه توجه اش و قلبش به سوي خدا باشد در حالي نمازش تمام مي‌شود كه مثل روزي است كه به دنيا آمده است".

4- نماز و افزايش صبر و بردباري

زندگي روزمره دنيوي سرشار از شكست و سختي ها مي باشد. انسان در مواجهه با سختي و مشكلات دو نگاه مي‌تواند داشته باشد:  1-نگاه اميدوارانه  2- نگاه تأسف بار و غم انگيز

نگاه اميدوارانه باعث افزايش تلاش انسان در جهت رفع مشكل و رسيدن به پيروزي و موفقيت مي شود و نماز انسان را شخصي صبور، اميدوار و پرتلاش مي‌كند چرا كه در نماز با گفتن "اياك نعبد و اياك نستعين" نقطه اتكاء و اعتماد انسان به اقيانوس بيكران الهي مي گردد و وقتي انسان در روز بارها نماز مي خواند و با خدا صحبت مي‌كند، تحمل بزرگترين مشكلات براي او آسان و تلاش براي رسيدن به موفقيت در او بيشتر مي‌گردد. حتي در احاديث ما شيعيان از تمسك به نماز براي رفع مشكل، فراوان ياد شده است. در اينجا توجه شما را به دو حديث گرانبها از امام به حق ناطق، صادق آل محمد (ص) جلب مي نمايم: كان علي ع اذا اماله امر فزع قام الي الصلاه ثم تلا هذه الايه «واستعينوا بالصبر و الصلاه» [15] شيوه حضرت امام علي (ع) چنان بود كه چون مشكل مهمي براي او پيش مي‌آمد به نماز مي‌ايستاد و اين آيه را مي‌خواند: استعينو بالصبر و الصلوه

2- ما يمنَعُ اَحَدَكُم اِذا دَخَل عَلَيهِ غَمٌّ مِن غُمُومِ الدُّنيا اَن يتَوَضَّاَ ثُمَّ يدخُلَ مَسجِدَهُ وَ يركَعَ رَكعَتَينِ فَيدعُوَ اللّه فيهِما. أمّا سمعت‏اللَّه تعالى يقول: و استعينوا بالصّبر والصّلوة؟! چه مانعي دارد كه چون يكي از شما غم و اندوهي از غم‌هاي دنيا بر او درآمد، وضو بگيرد و به مسجد رفته و دو ركتعت نماز بخواند و براي رفع اندوه خود، خدا را بخواندآيا نشنيده‏ايد كه خدا فرمود: «از شكيبايى و نماز يارى بجوييد»[16].

5- نماز و خوش بيني

در زندگي روزمره افرادي موفق هستند كه عاقلانه خوش بين باشند. اين افراد در برخورد با كارها و امورات مهم زندگي با ديدي خوش بينانه پس از مشورت و تفكر، تصميم‌گيري مي كنند و اغلب موفق نيز مي شوند. نماز باعث افزايش حس خوش بيني فرد مي‌شود، قنوت نماز از جمله اموري است كه باعث افزايش حس خوش‌بيني مؤمن مي شود. فرد مؤمن در قنوت نمازش رو به درگاه الهي نموده مي گويد: خداوندا! به رسم آن پرستوهاي باران خورده تا بيكراني در كوچ مرا هم مست باران كن. مرا هم روشنايي بخش . . . مرا بي تاب خود گردان . . . الهي چون باران كه مي شويد پر مرغان عاشق را بشوي از دل . . . بشوي از ديده، از پندار، از گفتار، از كردار . . . تمام آن چه نازيباست

انسان وقتي در قنوت نمازش با خداي خويش صحبت نموده و كارها و امورات خود را با او در ميان مي‌گذارد با عزم راسخ با توكل به ذات مقدس باريتعالي بسيار خوش بينانه به زندگي نگاه مي‌كند و خوش بيني در او تقويت مي شود چون نقطه اتكاء او آن قادر بي‌همتاست.       صادق آل محمد (ص) نشانه هاي شيعه بودن را چه زيبا بيان نموده است: "شيعتنا اهل الورع و الاجتهاد و اهل الوفاء والامانه و اهل الزهد و العباده و اصاحب الاحدي و خمسين ركعت في اليوم و الليله" شيعيان ما اهل تقوي و پاكدامين و كوشش و جديت‌اند و مردمي با وفا و امين اندو اهل زهد و عبادتند. و كساني هستند كه در شبانه روز پنجاه و يك ركعت نماز مي خوانند[17].

6- نماز و اميدواري

اميد براي زندگي آن قدر اهميت دارد كه بال براي پرندگان (اين جمله نشان دهندة‌ اهميت و تأثير اميدواري در زندگي بشر است). قرآن كريم در باره ميزان اهميت اميد و پرهيز از يأس و نااميدي مي‌فرمايد: "ولاتيئسوا من روح الله انه لاييأسّ من روح‌الله الاالقوم الكافرين"[18] و از رحمت خدا مأيوس نشويد زيرا تنها كافران از رحمت خدا مأيوس مي شوند.  اين آيه بيان كننده تأثير زياد اميدواري در زندگي بشر است. يك از اموري كه باعث افزايش اميدواري در سطح زندگي مي شود اقامه و برپايي نماز است. حضرت امام صادق(ع) در بارة پرهيز از يأس و طلب چند به وسيله نماز مي فرمايند: " من توضا فاحسن الوضو ثم صلي ركعتين فاتم ركوعها وسجودها ثم جلس فاثني علي الله و صلي علي رسول الله –صلي الله عليه وآله – ثم سال الله حاجته  فقد طلب الخير ومن طلب الخير من مظانه لم يخب "[19] «هر كس وضوي خوب بگيرد و دو ركعت نماز با ركوع و سجود كامل بجاي آورد و با خداي خود خلوت كند و بر رسول خدا (ص) درود فرستد، سپس حاجت خود را از خدا درخواست نمايد، به تحقيق كه در زمان مناسبش درخواست كرده، و هر كس چنين نمايد هرگز نا اميد و ناموفق نخواهد بود.»

در اين حديث  مشاهده مي‌شود كه نماز و بالا رفتن كيفيت برپايي آن توسط فرد باعث اعتماد و توكل به محبوب بي‌همتا در نتيجه افزايش روحيه اميدواري براي انسان مؤمن مي‌گردد.

7- نماز، وحدت شخصيت و انسجام خانوادگي

خواندن نماز موجب دست يافتن به وحدت شخصيت مي شود. امام صادق (ع) در باب طهارت ظاهر و باطن فرد با نماز مي فرمايد:"طهر قلبك باالتقوي و اليقين عند طهاره جوارحك بالماء"[20] "در وقت پاكيزه نمودن اعضاء خود با آب براي وضو، دل خويش را به پرهيزگاري و يقين پاك گردان". به فرموده صادق آل محمد(ص) دل وقتي پرهيزگار شد و به مقام يقين رسيد به هنگام نماز، سخن از خداي واحد و يگانه به ميان مي‌آورد او را الله خطاب مي كند و رب العالمين مي نامد و روزانه چندين بار مي‌گويد: "قل هوالله احد،‌الله الصمد . . ." و همين باور داشتن به خداي يگانه، پيام آور وحدتي دروني براي آدمي است. آن چه كه باعث تشتت و تفرقه مي شود، ايمان داشتن به رب هاي گوناگون است. اعضاء خانواده نيز اگر همه با يكديگر به اقامه نماز بپردازند، همه به وحدت دروني دست مي يابند، در بيرون نيز با يكديگر همگوني و هماهنگي خواهند داشت و اين موجبات آرامش رواني را براي آنان فراهم خواهد كرد، زيرا با يكديگر تضادي ندارند. و از پي اين آرامش رواني، اعضاء خانواده داراي انسجام مي شوند.

8- نماز عامل بالا رفتن عزت نفس

پيامبر اكرم (ص) نماز را معراج انسان مي داند و مي فرمايد: "الصلوه معراج المؤمن"[21] نماز معراج مؤمن است. انساني كه عروج يافته و اوج گرفته است از عزت نفس برخوردار است عزت نيز با رفتن به پيشگاه معبود حاصل مي شود.          به تعبير سعدي:

عزيزي كه از درش سر نيافت           به هر در كه شد هيچ عزت نيافت[22]

حضرت علي (ع) مي فرمايند: "من كرمت عليه نفسه هانت عليه شهواته"[23] هر كس كه نفسش در پيشگاه او ارزشمند باشد شهوات در نزد او خوار است و بي مقدار. انساني كه از عزت نفس بالاتري برخوردار است كمتر تن به انجام فحشا و منكر مي دهد. معمولاً افراد دزد و اوباش كساني هستند كه از عزت نفس پاييني برخوردار مي باشند.

نماز كه آدمي به هنگام اداي آن سر به آستان معبود مي سايد و پيشاني خويش را به رسم تواضع و بندگي به خاك مي گذارد، باعث بالا رفتن عزت نفس انسان مي شود. چرا كه با نماز انسان احساس مي‌كند به رستگاري رسيده قَد أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ[24]  و در خانه اي كه همه در برابر معبود متواضع هستند و حرمت يكديگر را نمي شكنند همه از عزت نفس برخوردارند و ضمن برخورداري از آرامش رواني تن به جرائم نيز نمي دهند.

9- نماز عامل تقويت "معناي زندگي"

انسان زماني در زندگي خويش رنگ و بوي آرامش را حس مي كند كه زندگي او داراي معنا و انگيزه باشد. به عبارتي هدف و انگيزه موتور حركت افراد در زندگي مي باشد. در مقدمه يكي از مؤلفه هاي بهزيستي رواني را معنادار بودن زندگي بيان كرديم. عشق به عنوان قدرتمندترين موتور حركت براي زندگي انسان مي باشد و عشق به پروردگار عالي‌ترين مراتب وجودي عشق است كه مي تواند باعث بالا رفتن انگيزه فرد در زندگي، عالي‌تر شدن اهداف او و به تبع آن معنادار شدن زندگي انسان مؤمن ونماز خوان گردد. بالاترين درجه عشق، عشق انسان به خدا است كه اوج تبلور آن در سجده نماز مي باشد. در اينجاست كه مي توان به يكي از رازهاي طولاني بودن سجده‌هاي حضرت امام سجاد (ع) پي برد. نماز كه برترين جلوه هاي عشق را به نمايش مي گذارد. مي تواند در خانواده، زوجين را به يكديگر علاقمند و عطوف نمايد. آنان كه عاشق خدايند جلوه هاي ديگر خالق را نيز دوست مي دارند و به همسر و فرزندان خويش به عنوان نشانه هاي خالق مي نگرند و در ميان آنها عشق و علاقه فراوان ايجاد مي شود.

نتيجه گيري و پيشنهاد

با ياد خدا دل‌ها آرامش مي‌يابد و به دنبال آن نفس انسان اطمينان مي‌يابد. براي داشتن دلي آرام و قلبي مطمئن (بالاترين بهزيستي رواني انسان) بايد به ذكر قادر يكتا پرداخت و ذكر الله‌اكبر همانا نماز است. وقتي افراد با دل آرام گرد هم مي‌آيند و تشكيل خانواده و جامعه مي دهند در آن خانه و جامعه نيز در پي آن صفا و صميمت موج مي زند. موارد زير را مي توان از جمله نقش نماز در ايجاد و تقويت بهزيستي رواني برشمرد:

افزايش اعتماد به نفس

عدم احساس گناه يا كاهش عذاب وجدان

افزايش شادكامي

افزايش صبر و بردباري

تقويت حس خوش بيني

افزايش اميدواري

تقويت وحدت شخصيت و انسجام خانوادگي

عامل بالا رفتن عزت نفس

عامل تقويت معناي زندگي

در پايان پيشنهاد مي شود كه فرهنگ نمازخواني را در جامعه گسترش داد. هر كس در هر سطحي است، دست او را گرفت و بالا آورد مثلاً شخصي كه نماز نمي خواند او را كم‌كم آشنا به نماز نمود. اول از خوبي‌هاي نماز و پاداش و حسنات آن براي او گفت و سپس آداب نماز را بيان نماييم تا فرد مشتاقانه رو به نماز آورد. در مورد افراد نماز خوان عادي نيز با تقويت معنا و مفاهيم نماز براي آنها به تدريج فرهنگ والا و اثرات فراوان نماز را در جامعه گسترش دهيم.

منابـع و مأخذ

1-قرآن كريم. خط عثمان طه (ص 13). ترجمه: محمد مهدي فولادوند. تهران. انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.

2- نهج‌البلاغه. ترجمه محمد دشتي. (1386). قم. انتشارات مؤسسه تحقيقاتي اميرالمؤمنين.

3- تفسير الميزان علامه طباطبايي. قم. (1337). انتشارات دارالعلم.

4- مفاتيح نوين. ناصر مكارم شيراز. (1384). قم. انتشارات امام علي بن ابيطالب.

5- اصول كافي. شيخ كليني رازي. مترجم سيدجواد مصطفوي. تهران (1344). انتشارات كتابفروشي علميه اسلاميه.

6- بحاالانوار علامه مجلسي. مترجم محمدحسن بن محمد ولي. اروميه. دارالمكتب اسلاميه.

7- جامع‌الاحاديث شيعه. سيدحسين طباطبايي بروجرودي (1383). قم. انتشارات المطيعه العليمه.

8- مستدرك الوسايل حاج ميرزا حسين نوري (محدث نور). قم (1408 ه. ق). انتشارات مؤسسه آل بيت لاحياء التراث.

9- نهج‌الفصاحه ابوالقاسم پاينده. (1362). انتشارات جاويدان.

10- كشف‌الاسرار. روح‌اله خميني. تهران 1393.

11- بوستان سعدي. مصلح بن عبداله. 691 ق. م.. تهران. (1371). انتشارات اميركبير.

12- وسائل الشيعه. شيخ حر عاملي. قم. (1409 ه. ق.). انتشارات آل البيت

این مطلب را به اشتراک بگذارید :