بسم الله الرحمن الرحیم

 

یکی از ملاک‌های اهمیتی که در مورد نماز وجود دارد و درباره آن ان شاء الله بحث می‎‏کنیم این است که هر عبادتی که خداوند آن عبادت را به عنوان محور همه کارها قرار داده است معلوم می‏شود که آن عبادت اهمیت خاصی دارد.

 

 

در سوره جمعه آیه نهم و دهم می‎‏خوانیم که: «إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى‏ ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ» وقتی که ندا برای نماز جمعه داده شد، بروید به طرف نماز و بیع را رها بکنید!

 

در آیه بعد دارد که: «فَإِذا قُضِيَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّه‏»، وقتی که نماز تمام شد باز دنبال کسب و کارتان بروید! معلوم می‏شود که باید کارها را بر محور نماز بسنجیم. اگر می‏خواهیم اداره برویم، اگر کسب و کار داریم، اگر جلسه می‏خواهیم بگذاریم، کلاس می‏خواهیم بگذاریم همه چیز بر محور نماز باید باشد.

 

اگر من خواستم مهاجرت کنم، اگر خواستم مسافرت کنم چکار باید بکنم؟ باید یکی از اهدافم اهداف نمازی باشد. در سوره ابراهیم آیه 37، حضرت ابراهیم بعد از اینکه 1200 کیلومتر از بیت المقدس به سمت مکه می‎‌آیند یک جمله‌‎ای دارند که: «رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتي‏ بِوادٍ غَيْرِ ذي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِيُقيمُوا الصَّلاةَ»، خدایا من دست زن و بچه‎‌ام را گرفتم و آوردم در این بیابانی که غیرذی زرع است، نه غیر مزروع! نه اینکه کاشته نشده، اصلاً قابل کشت نیست! خوب برای چی من دست زن و بچه‎ام را گرفتم و آوردم اینجا؟ برای اینکه روزه بگیرند؟ برای اینکه حج بروند؟ حضرت ابراهیم نماز را مطرح می ‏کنند.

 

«رَبَّنا لِيُقيمُوا الصَّلاةَ»، ما این همه مسافرت می‎رویم به خاطر کسب و کارمان، این همه مسافرت می‏رویم به خاطر شغل‌مان، به خاطر درآمد؛ خداوند تبارک و تعالی دارد به ما خط دهی می‏کند که گاهی اوقات هم باید برای نماز خودمان و بچه‎هایمان باید هجرت بکنیم، باید محلّه را عوض کرد، باید مدرسه را عوض کرد، گاهی اوقات باید شهر را عوض کرد. «رَبَّنا لِيُقيمُوا الصَّلاةَ»، نماز هدف و محور است.

 

انسان آیات قرآن را نگاه می‏کند می‎بیند، علاوه بر مسائل اقتصادی و بحث هجرت، در مسائل سیاسی هم خداوند نماز را محور قرار داده است، در سوره مائده آیه 57 و 58 بعد از اینکه خداوند به صورت کلی می‏‌فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الَّذينَ اتَّخَذُوا دينَكُمْ هُزُواً وَ لَعِباً مِنَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ الْكُفَّارَ أَوْلِياءَ»، بعدش در آیه بعدش در آیه 58 می‎فرماید، می‎دانید با چه کسانی نباید دوستی کنید؟ کسانی که: «وَ إِذا نادَيْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ اتَّخَذُوها هُزُواً وَ لَعِباً»، وقتی که شما ندا می‎دهید برای نماز، یعنی اذان می‎‏گویید این اذان گفتن شما را مسخره می‏کنند، این ندای برای نماز به عنوان یک نماد است، یعنی کسی که ارزش‎های شما را مسخره می‏کند با او حق دوستی کردن ندارید!

 

خوب اینجا از بین همه نمادهایی که ما داریم خداوند بحث نماز را مطرح کرده است، کسی که نماز تو را مسخره می‏کند، ارزش‏ها را مسخره می‏کند این را به عنوان دوست خودت انتخاب نکن! پس محور است در مسائل سیاسی و ارتباط با کشورهای دیگر.

 

در سوره نور آیه 58 خداوند تبارک و تعالی می‏فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا»، باید بچه‎های شما در سه موقع وقتی که وارد اتاق پدر و مادر می‏شوند باید اجازه بگیرند، دو تا از این زمان‎ها را خداوند بر محور نماز قرار داده است «ٍ مِنْ قَبْلِ صَلاةِ الْفَجْر»، یکی این است و یکی هم «وَ مِنْ بَعْدِ صَلاةِ الْعِشاء»، یعنی قبل از نماز صبح و بعد از نماز عشاء! خدا چرا این را مطرح می‏کند؟ گویا خداوند می‏خواهد بفرماید که حتی مسائل زناشویی این مسائل به نماز نباید ضربه بزند! انسان باید تنظیم بکند یا قبل از نماز صبح که ضربه به نماز نزند یا بعد از نماز عشاء که باز ضربه به نماز عشاء نخورد. یعنی حتی مسائل خانوادگی را خداوند تبارک و تعالی بر محور نماز می‎آید برای ما چینش دارد.

 

آیات قرآن می‏گوید وقتی که می‏‎خواهید بر علیه کسی یا به نفع کسی شهادت بدهید، خداوند تبارک و تعالی می‏فرماید، بگذارید بعد از نماز قسم‌شان بدهید، سوره مائده آیه 106 است که خداوند متعال می‎فرماید: «تَحْبِسُونَهُما مِنْ بَعْدِ الصَّلاةِ فَيُقْسِمانِ بِاللَّه‏»، اینها را نگه دارید و موقع نماز که شد، بعد نماز که رفته با خدا حرف زده با خدا درد و دل کرده بعد نماز که زمان خاصی است و خدا نماز را به عنوان محور قرار داده است می‏گوید بعد از نماز آنها را قسم بدهید.

 

یکی دیگر هم اشاره کنیم، خداوند گویا در مسائل اعتقادی اول و آخر نماز را مطرح می‏کند، البته منظور از مسائل اعتقادی ایمان است که می‏دانید ایمان وقتی که: «يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقيمُونَ الصَّلاة»، با هم میاد، ایمان بحث اعتقادات است و اقامه صلاة بحث رفتار است ولی وقتی خداوند به تنهایی می‎‌فرماید: «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون‏»، یعنی مؤمن را به تنهایی می‌آورد این مؤمن شامل اعتقاد و رفتار می‎شود، منظور ما از این بحث همین قسمت است که خداوند وقتی می‎خواهد مؤمن را تعریف بکند بر محور نماز تعریف می‏کند. اولین ویژگی مؤمنون را در سوره مؤمنون «الَّذينَ هُمْ في‏ صَلاتِهِمْ خاشِعُون‏»، هفت تا ویژگی بیان می‏کند که ویژگی هفتم آن هم «وَ الَّذينَ هُمْ عَلى‏ صَلَواتِهِمْ يُحافِظُون»، قرار می‌دهد.

 

آیه اول که به کیفیّت نماز که خشوع باشد اشاره می‏ کند و آیه آخر به کمیّت نماز که «صَلَواتِهِمْ يُحافِظُون‏» باشد اشاره می‎ کند ولی اصلش این است که شما اگر می‏خواهید مؤمن را بشناسید بر محور نماز بشناسید.

 

از آیات قرآن بر میاد که اگر یکی از ملاک‎‏های اهمیت این است که ببینیم کدام عبادت بر محورِ همه کارها قرار دارد. آیات را که می‏‎سنجیم می‎بینیم که خداوند نماز را محورِ همه کارها قرار داده است معلوم می‌شود که نماز محور همه کارهاست.

 

 

نکته بعدی که باید اشاره بکنیم این است که بحث اولین‎ها در نماز است. ما وقتی نگاه می‏کنیم می‎بینیم خداوند تبارک و تعالی خیلی وقت‎ها اولین‎‏ها را در جاهای مختلفی برای نماز قرار داده است، یکی دو مورد آن را ما اشاره می‏کنیم شاید پنج الی شش مورد هم اگر فرصت بشود ان ‎‏شاء الله اشاره می ‏کنیم:

 

آنچه که خداوند متعال به عنوان اولین چیز مطرح می‏کند آن معلوم می‏شود که مهم است. مثلاً انسان‏های خوب را خداوند تبارک و تعالی در آیات متعددی آنها را معرفی می‏کند، مثلاً چه کسانی؟ مثلاً مؤمنین، متقین، محسنین، اینها را خداوند ویژگی‎‏هایشان را می‏گوید، جالب این است که در همه این موارد اولین ویژگی رفتاری انسان‎‏های مختلف را، نماز قرار داده است. مثلاً در سوره مؤمنون که اشاره کردیم: «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون‏»، خدا وقتی می‏خواهد هفت ویژگی را بیاورد اولین ویژگی مؤمنون را نماز قرار داده است. در سوره بقره آیه 2 و 3 که متقین را می‏خواهد خداوند معرفی بکند اولین ویژگی رفتاری متقین را باز نماز قرار می‏دهد و می‌فرماید: «هُدىً لِلْمُتَّقِين الَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ» متقین عنوان ماست! «الَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ»، تعریف متقین است. «يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ» ویژگی اول است و اعتقادی است. در رفتار که رفته، اولین ویژگی رفتاری را اقامه نماز قرار داده است.

 

ما دو تا اشاره کردیم، مؤمنین و متقین؛ ولی افراد دیگر هم هستند. محسنین هم هستند که در سوره نمل و یا لقمان خداوند به آن اشاره می‏کند و موارد دیگری هم هست که ما به عنوان نمونه به دو مورد آن اشاره کردیم. پس اولین ویژگی رفتاری انسان‏ها نماز است.

 

دوم: اولین وظیفه حکومت اسلامی نماز است. در سوره حج آیه 41 خداوند تبارک و تعالی ویژگی حکومت صالحان را که مصداق بارزش حکومت امام زمان است را وقتی مطرح می‏کند، می‎فرماید می‏دانید اینها چه کسانی هستند؟ «الَّذينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ»، همین که ما مُکنتی به آنها می‏دهیم و آنها را وارد زمین می‏کنیم، اولین کاری که می‏کنند، اینها چهار تا وظیفه دارند: اقامه صلاة، دادن زکات، امر به معروف و نهی از منکر؛ ولی جالب است که اولین وظیفه حکومت صالحان را اقامه صلاة قرار می‎دهد و می‎فرماید: «إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ»، اول: «أَقامُوا الصَّلاةَ»، بعدش: «وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ»، پس اولین ویژگی حکومت صالحان هم اقامه نماز است که دلالت بر اهمیت نماز می‏کند.

 

سوم: خداوند اولین علت جهنمی شدن هم را ترک نماز قرار داده است. در سوره مدّثر وقتی خداوند بیان می‏کند که بهشتی‎ها پیش جهنّمی‎‌ها می‎آیند و از جهنّمی‎‏ها سؤال می‏کنند که: «مَا سَلَكَكُمْ في‏ سَقَر»، چی شد که شما اهل سقر شدید؟ در این دَرکی از درک‎های جهنّم قرار گرفتید؟

جهنّمی‎ها چهار تا علت برای جهنّمی شدن خودشان بیان می‏کنند، وقتی به آنها گفته می‏شود که: «مَا سَلَكَكُمْ في‏ سَقَر» آنها جواب می‏دهند که: «قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ وَ كُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخائِضِينَ وَ كُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ»، در سوره مدّثر این آیات قرار دارد، از آیه 42 و 43 هست که این چند تا علت را خداوند بیان می‏کند ولی اولین علت جهنّمی شدن را ترک نماز قرار می‏دهد؛ ما اهل نماز نبودیم و نماز را ترک کردیم و به فکر فقرا نبودیم، اهل لهو و لعب بودیم و تکذیب قیامت کردیم.

 

اولین علت را در اینجا هم ترک نماز قرار داده است.

 

از آیات قرآن بر میاد که اولین راه گمراه کردن شیطان هم، شیطان وقتی که می‏خواهد انسان را گمراه بکند اول سراغ نمازش می‎آید. در سوره مریم آیه 59: «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا»، آنهایی که گمراه شدند چی می‏شود؟ اولین کاری که کردند، ضایع کردن نماز است و دوم تبعیّت از شهوات است. معلوم می‎شود شیطان برای اینکه انسان را گمراه بکند اول سراغ نمازش می‌آید و اگر نمازش را خراب کرد او را به تبعیّت از شهوات می‏کشاند. در یک روایت قشنگی از پیامبر گرامی اسلام است که: «لا يَزَالُ الشَّيْطَانُ يَرْعَبُ مِنْ بَنِي آدَمَ مَا حَافَظَ عَلَى الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ»، همیشه شیطان از این بنی آدم می‎ترسد تا موقعی که محافظت بر نمازهایش دارد، ولی «فَإِذَا ضَيَّعَهُنَّ» همین که نماز را ضایع کرد «يَجْتَرِئُ عَلَيْهِ»، نماز را که ضایع کرد شیطان بر او جرأت پیدا می‎کند، همین که جرأت پیدا کرد «وَ أَوْقَعَهُ فِي الْعَظَائِمِ» او را به گناهان کبیره می‏کشاند. پس اولین کاری که می‎کند بحث نماز است، نماز انسان را که خراب کرد می‏گوید حالا این انسان که نمازش را خراب کرده دیگر کاری ندارد که من را به تبعیّت از شهوات او را باز دارم، کاری ندارد که دیگر به او بگویم حالا حجابت را رعایت نکردی چه اشکالی دارد! اگر یک فیلم بدی هم دیدی، اگر یک صدای بدی هم شنیدی، نماز را که خراب کرده بقیه چیزها را هم به تبع آن خراب می‎‏کند.

 

پس اولین راه گمراه کردن شیطان هم است، اولین راه هدایت کردن خداوند هم است. در سوره انعام آیه 162 می‏خوانیم: «قُلْ إِنَّ صَلاتي‏ وَ نُسُكي‏ وَ مَحْيايَ وَ مَماتي‏ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمين‏»، آخر آیه «رَبُّ العالمین» دارد، اگر کسی می‏خواهد تحت ربوبیّت ربُّ العالمین قرار بگیرد و یا کسی بخواهد تمرین اخلاص داشته باشد اولین راه شروع کردن آن نماز است، از نماز شروع بکنید کم کم عبادت‏های دیگر هم میاد و کم کم زندگی‎ات الهی می‎‌شود و مرگت هم الهی قرار می‎گیرد. پس اگر کسی آمد سؤال کرد که من می‎خواهم با خدا آشتی کنم از کجا شروع کنم؟ «قُلْ إِنَّ صَلاتي‏ وَ نُسُكي‏ وَ مَحْيايَ وَ مَماتي‏‏»، می‏گوید بیا با نماز شروع کن اگر نمازت را درست کردی «إن قبُلَت قُبِلَ مَا سِوَاهَا» تو را به جلو می‎برد ولی اگر نماز خراب باشد دیگر جلو نمی‎روی.

 

این هم یکی و آخرین موردی که به آن اشاره می‎کنم و بحثمان تمام است. اولین بنای عبادی هم در دنیا این هم برای نماز است که همان مسجد باشد. در سوره آل عمران آیه 96 می‏خوانیم: «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً»، اولین خانه‎ای که ساخته شد برای عبادت و بندگی خدا بود که این آیه شریفه به آن اشاره می‏کند؛

 

پس یکی از ملاک‌های اهمیت هم این است که هر عبادتی که خداوند به عنوان اولین‎ها ذکر کرده است معلوم می‎شود که از اهمیت خاصی برخوردار است، خداوند همه ما را جزء اقامه کنندگان نماز قرار بدهد.

 

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.