■ فلسفه اينكه در پايان نماز سه بار الله اكبر مي گوييم و دستها را به بالا مي آوريم و سر را تكان داده به اطراف نگاه كرده و آرام بر روی ران می زنند چيست؟آيا اين عمل برگرفته از معصومين عليهم السلام است؟
پاسخ: هرچند بسياري از نمازگزاران پس از سلام نماز، سه مرتبه با حرکت سر و يا احيانا تکان دادن مختصر دست و يا كشيدن دست بر روي ران و... نماز را خاتمه مي بخشند، اما چنين کيفيتي در روايات و منابع فقه شیعه توصيه نشد (البته حرام هم نيست!) و در مقابل آنچه مورد توصيه روايات و در نتيجه فتواي مراجع محترم تقليد است، اين مي باشد:«مستحب است نمازگزار پس از اتمام نماز، سه مرتبه دست ها را بالا آورده و در همين حالات سه مرتبه الله اکبر هم بگويد؛ هم چنين به هنگام سلام بدون روي گرداندن از قبله به جانب راست توجه كند و اگر در سمت چپ او نيز كسي هست به سمت چپ نيز اشاره و سلام را تكرار كند و اگر نماز جماعت است يك سلام نيز به سمت جلو به سمت امام ادا نمايد.»
در خصوص علت استحباب اين عمل نيز يکي از شاگردان حضرت امام صادق، عليه السلام مي گويد: از حضرت امام صادق عليه السلام پرسيدم به چه علت نمازگزار پس از سلام نماز سه مرتبه تکبير گفته و با هر تکبير دستها را بلند مي کند؟ ايشان پاسخ فرمودند: بدين علت که وقتي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم، مکه را فتح نمود، نماز جماعت ظهر را با اصحابش در کنار حجر الاسود اقامه کرد و آنگاه که سلام نماز را داد دستها را بلند کرد و سه مرتبه تکبير گفت و اين دعا را خواند«لا اله الا الله وحده وحده انجز وعده و نصر عبده و اعز جنده و غلب الاحزاب وحده فله الملک و له الحمد يحيي و يميت و هو علي کل شيء قدير»؛ پس رو به يارانش فرموده و خطاب کردند: اين تکبير و اين دعا را پس از هر نماز واجب بخوانيد و ترک نکنيد، که هر کس چنين عملي را پس از سلام نماز انجام دهد شکر واجبي را ادا کرده شکر الهي بابت تقويت اسلام و مسلمانان بر کفر و الحاد است.»
برخي براي تکبیر اخر نماز اسراری را نیز مطرح نموده اند:
1. هر تکبير اذعان يک مرحله از سه نوع توحيد الهي است: توحيد در خالقيت (توحيد افعالي، توحيد ذات خدا، توحيد در اسماء و صفات) و نمازگزار با هر تکبير زبان به اعتراف مي گشايد.
2. اين بلند کردن دستها و نزديک ساختن به گوش، اشاره به طرد و فرا افکندن تعلق خاطر خود به نماز است تا مبادا عجب و خود بيني در قلب او راه يابد.
3. اظهار ذلت، عجز، قصور و تقصير خويش در محضر مقدس حضرت باري تعالي است.
■ كسى كه مىتواند نماز را ايستاده بخواند ولى نمىتواند به سجده رود، ركوع و سجده را چگونه انجام دهد؟
بايد به هر مقدار كه مى تواند ولو با تكيه دادن به ديوار و امثال آن بايستد سپس به مقدارى كه مىتواند ركوع رود و در صورتى كه نمىتواند از حال ايستاده به ركوع رود، روى صندلى و مانند آن بنشيند و به ركوع رود پس از ركوع اگر مىتواند با وضع شش موضع ديگر سجده ...
■ اگر نماز عصر را شخصی غیر از امام جمعه بخواند، آیا اقتدا به او در نماز عصر جایز است؟
اقتدا در نماز عصر روز جمعه به غیر امام جمعه اشکال ندارد، ولی هرگاه بخواهد با مراعات احتیاط در خواندن نماز ظهر پس از خواندن نماز جمعه نماز عصر را به جماعت بخواند، احتیاط کامل این است که به کسی اقتدا نماید که نماز ظهر را احتیاطاً بعد از نماز جمعه خواند ...