■ آیا دعا کردن در رکوع مستحب است؟
پاسخ: در مورد ذکر رکوع باید گفت انسان هر ذکری در رکوع بگوید کافی است و احتیاطاً[1] آن ذکر به اندازه ی سه مرتبه «سبحان الله» یا یک مرتبه «سبحان ربی العظیم و بحمده» باشد.[2]
در باره اذکاری که می توان در رکوع گفت روایاتی به ما رسیده است:
در روایتی از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که فرمودند : من از قرائت در رکوع و سجود نهی شده ام . پس در رکوع خداوند را بزرگ بدارید ودر سجده زیاد دعا کنید که سزاوار است مستجاب شود. [3]
امام صادق (ع) از پدر بزرگوارشان و او از امیرالمؤمنین(ع) روایت کرده: «قرائتی در رکوع و سجود نیست. در رکوع و سجود تنها مدح خدای عزوجل است و بعد از آن درخواست و دعا پس قبل از دعا با مدح و ثنای خدای عزوجل شروع کنید سپس دعا کنید».[4]
بنابراین از دعا کردن در رکوع نهی نشده است و می توان گفت هر دعایی در رکوع مطلوب است. علامه مجلسی ذیل این حدیث فرموده اند: این حدیث دلالت بر استحباب ذکر و دعا در رکوع دارد.[5] و گفتن ذکر صلوات نیز در رکوع مستحب است بعد از ذکر یا قبل از آن[6] و این هم خود نوعی دعاست.
همچنین خواندن این دعا نیز در حدیثی از امام باقر(ع) آمده است که : إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَرْکَعَ فَقُلْ وَ أَنْتَ مُنْتَصِبٌ اللَّهُ أَکْبَرُ ثُمَّ ارْکَعْ وَ قُلِ اللَّهُمَّ لَکَ رَکَعْتُ وَ لَکَ أَسْلَمْتُ وَ بِکَ آمَنْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ وَ أَنْتَ رَبِّی خَشَعَ لَکَ قَلْبِی وَ سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ شَعْرِی وَ بَشَرِی وَ لَحْمِی وَ دَمِی وَ مُخِّی وَ عِظَامِی وَ عَصَبِی وَ مَا أَقَلَّتْهُ قَدَمَایَ غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَ لَا مُسْتَکْبِرٍ وَ لَا مُسْتَحْسِرٍ سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.....[7]
سخن آخر این که؛ اگر می دانیم عارف یا عالمی در نماز خود عملی را با استناد به روایات صحیح انجام می دهد و رعایت کرده است که از نظر فتوای مراجع تقلید در رساله های عملیه منعی نداشته باشد اشکالی ندارد و گر نه نمی توان به آن استناد و بر طبق آن عمل کرد.
[1] این احتیاط از دیدگاه امام خمینی ره احتیاط واجب است.
[2] توضیح المسائل مراجع، ج 1، ص 562.
[3] وسائلالشیعة ج : 6 ص : 309-- وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ الزَّنْجَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ أَبِی عُبَیْدٍ الْقَاسِمِ بْنِ سَلَّامٍ بِأَسَانِیدَ مُتَّصِلَةٍ إِلَى النَّبِیِّ ص قَالَ إِنِّی قَدْ نَهَیْتُ عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ فَأَمَّا الرُّکُوعُ فَعَظِّمُوا اللَّهَ فِیهِ وَ أَمَّا السُّجُودُ فَأَکْثِرُوا فِیهِ الدُّعَاءَ فَإِنَّهُ قَمِنٌ أَنْ یُسْتَجَابَ لَکُمْ أَیْ جَدِیرٌ وَ حَرِیٌّ أَنْ یُسْتَجَابَ لَکُمْ.
[4] عبدالله بن جعفر حمیری قمی، قرب الاسناد، ص 66. وسائلالشیعة ج : 6 ص : 309- 8046عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنِ السِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی الْبَخْتَرِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ عَلِیّاً ع کَانَ یَقُولُ لَا قِرَاءَةَ فِی رُکُوعٍ وَ لَا سُجُودٍ إِنَّمَا فِیهِمَا الْمِدْحَةُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ الْمَسْأَلَةُ فَابْتَدِءُوا قَبْلَ الْمَسْأَلَةِ بِالْمِدْحَةِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ اسْأَلُوا بَعْدَهُ .
[5] علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 82، ص 105.
[6] سید یزدی، العروة الوثقی، ج 2، ص 553.
[7] محمد ین یعقوب کلینی، الکافی، ج 3، ص 319.
■ اینکه نماز قضاى پدر، بر پسر بزرگتر، واجب است؛ چرا بايد تكليف پدر را پسر بزرگ بر دوش بكشد؟
1.در ابتدا توجه شما را به حکم شرعی در این باره جلب می کنیم:
همه مراجع: نماز قضاى پدر تنها بر عهده پسر بزرگ خانواده (بعد از فوت پدر) است. امّا اگر كس ديگرى هم به جا آورد، اشكال ندارد و رفع تكليف از پسر مىشود. پسر بزرگ نيز مىتواند كسى را براى خواندن ...
■ آیا کنجکاوی و پرسش درباره « فلسفه احکام » درست است ؟
از منظر دین هیچگونه مانعی در خصوص کنجکاوی و پرسش از فلسفه احکام وجود ندارد. چرا که
اولا : صدها آیه و حدیث ، مردم را به تفکر و تعقل فرا می خواند. و هیچ مکتبی به اندازه اسلام ، به اندیشیدن دعوت نکرده است. (1 )
ثانیا : یکی از انتقادهای شدید قرآن ...
■ اگر رفتن به نماز جمعه که اجباري نيست پس چرا حديثي را ديده ام که اگر كسي بيش از سه هفته بي دليل به نماز جمعه نرود مهر نفاق و... بر دلش مي خورد؟
از امام باقر(ع) روايت شده است که:« صَلَاةُ الْجُمُعَةِ فَرِيضَةٌ وَ الِاجْتِمَاعُ إِلَيْهَا فَرِيضَةٌ مَعَ الْإِمَامِ فَإِنْ تَرَكَ رَجُلٌ مِنْ غَيْرِ عِلَّةٍ ثَلَاثَ جُمَعٍ فَقَدْ تَرَكَ ثَلَاثَ فَرَائِضَ وَ لَا يَدَعُ ثَلَاثَ فَرَائِضَ مِنْ غَيْرِ ...