راهکارهای انس با نماز (1)

هيچ وسيله­ای مستحكم­تر و دائمى­تر از نماز براى ارتباط ميان انسان با خدا نيست. مبتدى­ترین انسانها رابطه­ی خود را با خدا به وسيله نماز آغاز مى كنند و برجسته­ترين اولياى خدا نيز بهشت خلوت انس خود با محبوب را در نماز مى جويند.[1]

جایگاه و اهمیت نماز، شرایط، آثار و کارکردهای مثبت آن بر همگان واضح است و هر کس بنا بر اعتقادات و باورهای خود به گونه ای با نماز ارتباط برقرار می سازد و این واجب الهی را اقامه می کند. اما اینکه چگونه می توان با نماز انس گرفت و با اشتیاق و علاقه وافر آن را اقامه نمود، پرسشی است که برای بسیاری از نمازگزاران نیز لاینحل مانده است؛ زیرا علی رغم جایگاه والا و توصیف های بلندی که پیرامون نماز در آموزه­های دینی ارائه شده است، اقامه این فریضه چه بسا به صورت تکراری و کلیشه ای درآمده و آنگونه که بایسته و شایسته مقام آن است، به قداست و اهمیت آن توجه نمی شود.

به فضل الهی بر آنیم تا در چند شماره، برخی از راهکاری انس با نماز را مرور نماییم تا با عیب یابی دقیق خود بتوانیم دیوارهای فاصله بین خود و خدا را از میان برداشته، با شور و شوق وصف ناپذیری به اقامه آن نماز بپردازیم.

 1- تقویت خداباوری و دلدادگی

همه ما آفریده خدا هستیم و بنده او. خدایی که تار و پود وجود ما را با لطف و عنایت خود به هم پیوند زده و بند بند وجودمان را با کرَم خویش آراسته است. خدایی که برای زندگی بهتر بندگان خود عجایب و شگفتی­های فراوانی در زمین و آسمان تعبیه نموده که با مرور زمان، یافته­های دانشمندان، عظمت خالق و عجز و کوچکی انسان را بیش­ از پیش نمایان می سازد.

نیز شگفتی­هایی که در بدن و خلقت خاکی انسان تعبیه شده که اگر بشر دوپا بخواهد نسخه­ای مشابه آن بسازد، نیازمند تجهیزات و فضایی گسترده و با صرف هزینه­های هنگفتی است که به فرض موفقیت، قطعاً بسیاری از کارکردها و مؤلفه­های آن نسخه اصلی را نیز دارا نخواهد بود. شگفتی­هایی که در زمین و آسمان و دریا و خشکی حیرت و تعجب همگان را برانگیخته است.[2]

وقتی انسان به این عظمتها بنگرد، به حقارت و ناچیزی خود بیشتر واقف شده، از اینکه خدای بزرگ با تمام عظمت و قدرت و شوکت خود، به او فرصت زندگی و انتخاب و شناخت داده است، جَبهه شکر می ساید و محبت و دوستی او را به دل خواهد گرفت و عاشق او خواهد شد.

 این دلدادگی و عشق و محبت، زمانی بیشتر رخ خواهد نمود که بداند خدای قادر متعال با تمام بزرگی و عظمتش، بیشتر از هر کس و هر چیزی به انسان نزدیک بوده و به او عشق می ورزد و منتظر مراجعه انسان و مشتاق شنیدن صدای اوست.[3]  چه افتخاری از این بالاتر که خدای مهربان، از میان تمام مخلوقات خود، انسان را برای همنشینی و هم سخنی با خود بر گزیده است[4] و فرصت و رخصت خلوت نمودن و خواندن او را در هر زمان و مکانی را به او داده است.

خالق با عظمتی که منتظر انسان است و مشتاق شنیدن صدای مناجات او.  مگر نه این است که هر عاشقی از خلوت با معشوق و سخن گفتن با او لذت می برد؟ پس ما چگونه عاشقی هستیم که حتی لحظات و دقایقی را برای معشوقش صرف نمی کند و در پیشگاهش به نماز نمی ایستد؟

نمازی که محکم ترین رشته­ی الفت بین بندگان و خداست و تجلي بخش محبت وانس به خداي كريم و لحظه­های عاشقی با معبود و محبوبی که همنشینی و قرابت با او با هیچ لذتی همسان نیست. به همین سبب است که سید ساجدان و زینت عابدان، می فرمایند: حق نماز اين است كه بدانى نماز، در آمدن به پيشگاه معبود يگانه است و تو در نماز پيش روى وى ايستاده اى، پس آنگاه كه بر اين حقيقت آگاه گرديدى، سزاوار آنى كه در نماز ايستى، ايستادن كسى كه خواهنده و ترسنده، بيمناك و اميدوار و مستمند و زارى كننده است و خداى را بزرگ مى دارد.[5]

و چه دردناک و تلخ است وقتی خدایی با آن همه عظمت به سوی ما می آید و مشتاق دیدار و حضور ما بوده، ولی ما از او فاصله می گیریم. چه زیبا می فرماید امام سجاد(ع): یَا رَبِّ إِنَّکَ تَدْعُونِی فَأُوَلِّی عَنْکَ وَ تَتَحَبَّبُ إِلَیَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَیْکَ وَ تَتَوَدَّدُ إِلَیَّ فَلا أَقْبَلُ مِنْکَ کَأَنَّ لِیَ التَّطَوُّلَ عَلَیْکَ...؛ ای پروردگارم تو مرا می خوانی ولی من از تو رو می­گردانم و تو با من دوستی می کنی ولی من با تو دشمنی می کنم و تو به من محبت کنی و من نمی پذیرم، گویا من منتی بر تو دارم.

بنابراین یکی از بهترین راهکارهای انس با نماز، شناخت خالق و آشنایی با الطاف و مراحم کریمانه اوست که هر لحظه به سوی انسان روان می سازد و زندگی انسان را در سایه مهر و محبت خود هدایت می­نماید.

ادامه دارد....

[1] . مجموعه مقالات همان اجلاسيه در مهرماه 1370، تحت عنوان: نماز، نشانه حكومت صالحان.

[2] . براي درك عظمت هستي، همين بس كه بدانیم تاكنون برآورد دانشمندان از تعداد كهكشان­هايي كه وجود دارد به عددي حدود 120 بيليون مي­رسد كه كوچك­ترين كهكشان­ها، عرضي برابر با چند صد سال نوري دارند كه طبق نظر دانشمندان، هر كدام از اين كهكشان­هاي كوچك داراي 10 ميليون ستاره هستند و بزرگ­ترين كهكشان­ها كه سه ميليون سال نوري عرض دارند، هر كدامشان تا هزار ميليارد ستاره دارند. ( به بزرگي اعداد و ارقام توجه كنيد).

 عظمت جهان بيكران آسمان چنان است که تنها يكي از كهكشان­هاي آن، كهكشان راه شيري است كه منظومه شمسی و زمين در آن قرار دارد و خانه­ی ما در یکی از این كهكشان­هاي مارپيچي به نام راه شیری قرار گرفته است که تنها در این كهكشان راه شيري، حدود 500 ميليارد ستاره وجود دارد که تمام ستارگانی که در آسمان شب دیده می­شوند، همگی از اعضای این کهکشان هستند.

[3] . خودش فرمود: لَوْ يَعْلَمُ الْمُدْبِروُنَ عَنِّي كيفَ اِنْتِظَارِي لَهُمْ وَ رِفْقِي بِهِمْ وَ شَوْقِي اِلي تَرْكِ مَعَاصِيهِم لَمَاتُوا شَوْقَاً اِلَيَّ؛ اگر كساني كه از من روي گردانده اند، مي دانستند كه من چقدر منتظر بازگشت آنها هستم و چه اندازه با آنها را مدارا مي كنم و چقدر دوست دارم كه دنبال گناه و معصيت نروند، از شدت خوشحالي و محبّت نسبت به من خواهند مُرد. ری شهری، میزان الحکمه، ج 4، ح 2797.

[4] . «خَلَقتُ الاَشیَاءَ لِأجلِکَ وَ خَلَقتُکَ لِأجلِی؛ ای انسان، من همه چیز را به خاطر تو آفریدم، ولی تو را برای خودم آفریدم» جواهر السنیه، ص710.

[5] . تحف العقول،ص258.