شرکت در جشنواره ی سراسری نماز سال 1395
نقش نماز در کاهش آسیب های اجتماعی/ گفتار سوم/ نتیجه گیری
نویسنده: سید رضا شفیع اف - ۱۳٩٥/٧/٢٤
گفتار سوم
نتیجه گیری پایانی
1 – اینکه همه چیز در قرآن است و آن شرحی کامل برای هر موضوعی است[1] و متاثر از تاثیرات اعجاز آمیز آن حتا اگر با توجیهات علمی نخواند[2]. و لذا تنها باید به این کتاب ایمان آورد و پیروی آن را به عنوان احسن الحدیث پیرامون هر موضوعی در هر زمان و مکانی نمود و نه کتابی جز آن را: « الله نزل احسن الحدیث کتابا متشابها مثانی تقشعر منه جلود الذین یخشون ربهم ثم تلین جلودهم و قلوبهم الی ذکرالله ج ذالک هدی الله یهدی به من یشاء ج و من یظلل الله فما له من هاد.[3](23 زمر با توجه به آیات 22-28) ». از سوی دیگر باید از لهو الحدیث هم پرهیز نمود: « و من الناس من یشتری لهو الحدیث لیضل عن سبیل الله بغیر علم و یتخذها هزوا ج اولائک لهم عذاب مهین. و اذا تتلی علیه آیاتنا ولی مستکبرا کان لم یسمعها کأن هی اذنیه وقرا ص فبشره بعذاب الیم.[4](6-7 لقمان با توجه به آیات 1-9) ».
و به طور کلی اینکه شرط گرویدن به این کتاب هم یکی این است که به آخرت ایمان آورده شود و دوم اینکه بر نماز نگاهبانی شود. ( 92 انعام ) . و این یعنی اهمیت اصل معاد پس از توحید و نبوت و نیز اهمیت فرع نماز در کنار و پس از اصل معاد در اینکه کسی بخواهد از نور و هدایت و ... قرآن بهره مند گردد. و حال هر کس که به راستی این دو را یعنی معاد و نماز را مد نظر داشته باشد و به این مر یقین داشته باشد که آخرت و سرای دیگر ، جای رسیدگی به اعمال و دیدن نتیجه ی آنها به وسیله ی مالک یوم الدین است؛ از بسیاری از کارهایی که در زمره ی فحشا و منکرات و بدی هاست دوری خواهد نمود و نه تنها خود که جامعه را نیز به تدریج به آسیب های اخلاقی و اجتماعی و دینی دچار نخواهد کرد و در سرای دیگر نیز از آنچه که نزد خداست و برای نیکان است به لطف حضرتش برخوردار خواهد شد: « ... لکن الذین اتقوا ربهم لهم جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها نزلا من عند الله ق[5]و ما عندالله خیر للابرار. (198 آل عمران با توجه به آیات189- 200) ». پس باید در آیات خدا اعم از فعلی یعنی آفرینش او و قولی یعنی آنچه که در قرآن کریم فرو فرستاده شده بر پیامبر مکرم اسلام است اندیشه نمود و دانش پیدا کرد و خرد ورزید و ایمان آورد و سپاسگزار او بود، که این از صفات بندگان خدای بخشنده است که کر و کور روی آیاتش هنگامی که بدان تذکر داده می شوند نمی افتند : « والذین اذا ذکروا بآیات ربهم لم یخروا علیها صما و عمیانا. (73 فرقان) » . که همانا او هر گروهی را اینگونه متذکر شده است:
الف ) برای نمونه در جاهایی مردم را اینگونه خطاب قرار داده است: « یا ایها الناس قد جاءکم الرسول بالحق من ربکم فآمنوا خیرا لکم ج و ان تکفروا فإن لله ما فی السماوات و الارض ج و کان الله علیما حکیما. (170 نساء) »[6] . // یا ایها الناس قد جاءتکم موعظة من ربکم و شفاء لما فی الصدور و هدی و رحمة للمؤمنین. [7](57 یونس) ». // « قل یا ایها الناس قد جاءکم الحق من ربکم ص فمن اهتدی فانما یهتدی لنفسه ص و من ضل فانما یضل علیها ص و ما انا علیکم بوکیل.[8] (108 یونس با توجه به آیه ی 109) ». // « یا ایها الناس اتقوا ربکم واخشوا یوما لا یجزی والد عن ولده و لا مولود هو جاز عن والده شیئا ج ان وعدالله حق ص فلا تغرنکم الحیاة الدنیا و لا یغرنکم بالله الغرور. (33 لقمان) [9]».
ب ) و برای نمونه اهل کتاب را اینگونه مخاطب قرار داده است: « یا اهل الکتاب لا تغلوا فی دینکم و لا تقولوا علی الله الا الحق ج انما المسیح عیسی ابن مریم رسول الله و کلماته القاها الی مریم و روح منه ص فآمنوا بالله و رسله و لا تقولوا ثلاثة ج انتهوا خیرا لکم ج انما الله اله واحد ص سبحانه ان یکون له ولد له ما فی السماوات و ما فی الارض ق و کفی بالله وکیلا. (171 نساء با توجه به آیه ی 172)[10] » . // « یا اهل الکتاب قد جاءکم رسولنا یبین لکم کثیرا مما کنتم تخفون من الکتاب و یعفوا عن کثیر ج قد جاءکم من الله نور و کتاب مبین. یهدی به الله من اتبع رضوانه سبل السلام و یخرجهم من الظلمات الی النور بإذنه و یهدیهم الی صراط مستقیم. (15-16 مائده با توجه به آیه ی17) »[11].
پ ) و بندگان خود از اسراف کاران را اینگونه طرف خطاب خود قرار داده است که از رحمت الاهی برای آمرزششان نا امید نباشند که این نوعی اتمام حجت به آنان است: « قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ج ان الله یغفر الذنوب جمیعا ج انه هو الغفور الرحیم. و انیبوا الی ربکم و اسلموا له من قبل ان یأتیکم العذاب ثم لا تنصرون. واتبعوا احسن ما انزل الیکم من ربکم من قبل ان یأتیکم العذاب بغتة و انتم لا تشعرون. ان تقول نفس یا حسرتی علی ما فرطت فی جنب الله و ان کنت لمن الساخرین. او تقول لو ان الله هدانی لکنت من المتقین. او تقول حین تری العذاب لو ان لی کرة فأکون من المحسنین. بلی قد جاءتک آیاتی فکذبت بها و استکبرت و کنت من الکافرین. و یوم القیامة تری الذین کذبوا علی الله وجوههم مسودة ج ألیس فی جهنم مثوی للمتکبرین. و ینجی الله الذین اتقوا بمفازاتهم لا یمسهم السوء و لا هم یحزنون. (53-61 زمر با توجه به آیات 62-67) »[12].
ت ) و برای نمونه مومنین را اینگونه مخاطب قرار داده است: « یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا الکافرین اولیاء من دون المؤمنین ج أتریدون ان تجعلوا لله علیکم سلطانا مبینا. (144 نساء) [13]». // « یا ایهاالذین آمنوا اتقوالله و آمنوا برسوله یؤتکم کفلین من رحمته و یجعل لکم نورا تمشون به و یغفر لکم ج والله غفور رحیم. (28 حدید) [14]». // اینکه به فکر فردای خود یعنی قیامت باشند: « یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و لتنظر نفس ما قدمت لغد ص واتقوا الله ج ان الله خبیر بما تعملون. ولا تکونوا کالذین نسوا الله فانساهم انفسهم ج اولائک هم الفاسقون. (18-19 حشر)[15] ». چه آنکه کسی از فردای این دنیایی و زندگانی خود خبری ندارد و دانش قیامت نزد خداست: « ان الله عنده علم الساعة و ینزل الغیث و یعلم ما فی الارحام ص و ما تدری نفس ما ذا تکسب غدا ص و ما تدری نفس بأی ارض تموت ج ان الله علیم خبیر. (34 لقمان) »[16]. // « یا ایها الذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم ص فان تنازعتم فی شیء فردوه الی الله و الرسول ان کنتم تؤمنون بالله و الیوم الاخر ج ذالک خیر و احسن تأویلا. (59 نساء) [17]». که خدا رسولانش را برای اطاعت مردم از آنان به اذن خودش فرستاده است: « و ما ارسلنا من رسول الا لیطاع بإذن الله ج و لو انهم اذ ظلموا انفسهم جاءوک فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول لوجدوا الله توابا رحیما. (64 نساء) [18]». چه آنکه اطاعت رسول خدا همان اطاعت از خدای یگانه است و سرپیچی از آن عواقب خود را دارد: « من یطع الرسول فقد اطاع الله ص و من تولی فما ارسلناک علیهم حفیظا. (80 نساء) ». که همانا از نتایج و آثار اطاعت از خدا و رسولش در ضمن خشیت و تقوای الاهی این است که چنین مومنی به کامروایی می رسد: « و من یطع الله و رسوله و یخش الله و یتقه فاولائک هم الفائزون. (52 نور با توجه به آیات 51-56) ». و اینکه باز همانا مورد رحم و مهربانی خدای یکتا قرار گرفتن مشروط به اطاعت از رسول او پس از به پا داشتن نماز و دادن زکات می باشد. و این است اهمیت اطاعت از خدا و رسول او که آیاتش به وی وحی شده است: « و اقیموا الصلاة و آتوا الزکاة و اطیعوا الرسول لعلکم ترحمون. (56 نور) ». // پس؛ مومنین باید از قساوت قلب و سخت دلی که با گذشت زمان به دست می آید به دور باشند : « ألم یأن للذین آمنوا ان تخشع قلوبهم لذکرالله و ما نزل من الحق و لا یکونوا کالذین اوتوا الکتاب من قبل فطال علیهم الامد فقست قلوبهم ص و کثیر منهم فاسقون. اعلموا ان الله یحی الارض بعد موتها ج قد بیّنّا لکم الآیات لعلکم تعقلون. (16-17 حدید) ».[19] و از مهجور کردن قرآن پرهیز نمایند: « و قال الرسول یا رب ان قومی اتخذو هذا القرآن مهجورا. (30 فرقان) » .[20] که همانا شرط از مصلحین و شایسته کاران بودن، در تمسک به قرآن و بر پا داشتن نماز است . (170 آل عمران) ؛ ضمن اینکه برخورداری از تجارت بی زیان در خواندن قرآن و نماز و نیز انفاق کردن است: « ان الذین یتلون کتاب الله و اقاموا الصلاة و انفقوا مما رزقناهم سرا و علانیة یرجون تجارة لن تبور. لیوفیهم اجورهم و یزیدهم من فضله ج انه غفور شکور. (29-30 فاطر) ».
به هر جهت اگر مومنین می خواهند که نقشی در گسترش دین اسلام در بین تمام مردم جهان داشته باشند؛ لازم است که اولن تنها کتاب قرآن را نصب العین خود و مراتب زندگی نظری و عملی شان قرار دهند و دوم اینکه تنها آیات کتاب قرآن را برای دیگران اعم از مردم و مومنین بخوانند چه آنکه قرآن برای همه ی جهانیان است[21] و سوم اینکه اگر می خواهند که توفیق این را بیایند که از کسانی باشند که خدا اجازه ی بالا بردن و یاد کردن نام مقدسش در خانه هایشان را به آنان بدهد پس لازم است که یکی از ویژگی هایشان این باشد که نماز بر پا می دارند[22] . و چهارم اینکه اگر می خواهند از نیکوکاران باشند که نیکی می کنند و پاداش نیکو از سوی خدا می گیرند و در واقع از راستگویان و پرهیزگارانند؛ پس باز باید از کسانی باشند که یکی از صفاتشان این است که از نمازگزارانند[23] و پنجم اگر می خواهند که از رستگاران باشند؛ یعنی کسانی که جایگاهشان بهشت و نعمت های آن است؛ پس لازم است که بر فروتنی در نماز و نگاهبانی از آن در کنار خصوصیاتی دیگر بکوشند[24] و ششم اینکه بر اساس دین حنیف یعنی اسلام که فطرت آدمی بر آن سرشته شده است با توجه به آیات قرآن به پیش بروند و ضمن بازگشت به سوی خدا و پرهیزگاری، نماز نیز به پا دارند که همانا یکی از حکمت های نماز این است که از شرک باز می دارد: « فأقم وجهک للدین حنیفا ج فطرت الله التی فطر الناس علیها ج لا تبدیل لخلق الله ج ذالک الدین القیم و لکن اکثر الناس لا یعلمون[25]. منیبین الیه و اتقوه و اقیموا الصلاة و لا تکونوا من المشرکین. من الذین فرقوا دینهم و کانوا شیعا ص کل حزب بما لدیهم فرحون. (30-32 روم) ».
2- و باید دانست و پذیرفت که این تنها ایمان و عمل صالح و تقوای الاهی است که فرد را هدایت و رستگار می کند و نه جز آن اعم از شرک و کفر و تکذیب آیات خدا و انجام کارهای بد و ... که همانا سرانجام اینها این است که فرد را به پایین ترین درجات یعنی اسفل السافلین سوق می دهد و لذا برای دچار نشدن به چنین درجه ای باید ایمان داشت و کارهای شایسته کرد: « لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم. ثم رددناه اسفل السافلین. الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات فلهم اجر غیر ممنون. (4-6 تین با توجه به آیات 1-8) ». و بدینگونه است در این رابطه آیات 7-8 بینه با توجه به آیات 1-6 .
3 – اینکه کلام خدای یکتا همه حق است و هر چه جز این باشد باطل می باشد و بنابراین او بر اساس کلام و کلماتش است که حق را ثابت و متحقق و باطل را محو و نابود می گرداند. و کلمات خداوند یعنی آنچه که در قرآن کریم و بر حضرت محمد ص فرو فرستاده شده است و بنابراین به عنوان حق؛ مومنین باید تنها پیروی این کلمات را برای راهنمایی شدن و رستگاری بنمایند که همانا نور و رحمت و نوید و ... در کلمات الاهی نهفته است و نه جز آن: « و یحق الله الحق بکلماته و لو کره المجرمون. (82 یونس) ». / « ... ام یقولون افتری علی الله کذبا ص فإن یشإالله یختم علی قلبک ق و یمح الله الباطل و یحق الحق بکلماته ج انه علیم بذات الصدور. (24 شورا) ». / « ... و یرید الله ان یحق الحق بکلماته و یقطع دابر الکافرین. لیحق الحق و یبطل الباطل و لو کره المجرمون. (7-8 انفال) ».
باری؛ خدای یکتا با زدن و آوردن مثال آب و کف، یعنی آنچه که می بینیم و از اولی استفاده های گوناگون می کنیم اما دومی پس از اندک زمانی از بین می رود؛ حق و باطل را اینگونه بیان فرموده است باشد که مورد اندیشه و باور مردم و مومنین به این کلمات و متمسکین به خدا و آیاتش قرار گیرد: « انزل من السماء ماء فسالت اودیة بقدرها فاحتمل السیل زبداً رابیاً ص و مما یوقدون علیه فی النار ابتغاء حلیة او متاع زبدٌ مثله ج کذالک یضرب الله الحق و الباطل ج فاما الزبد فیذهب جفاء ص و اما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض ج کذالک یضرب الله الامثال. (17 رعد) ».
4 – اینکه در پایان این گفتار باید اذعان کرد که؛ اما، سخنان خدای یکتا را پایانی برایش نیست هر چند که همه ی شرایط مادی آن به طور بسیار گسترده فراهم باشد: « قل لو کان البحر مداد لکلمات ربی لنفد البحر قبل ان تنفد کلمات ربی و لو جئنا بمثله مددا. (109 کهف) » .
پس هر کس باید بر اساس توان خود و البته با ایمان و کارهای شایسته به پیش برود تا نتیجه ی خویش را هم از ناحیه ی خدا ببیند که او هر کسی را تا اندازه ای تکلیف کرده است: « والذین آمنوا و عملوا الصالحات لا نکلف نفسا الا وسعها اولائک اصحاب الجنة ص هم فیها خالدون. (42 اعراف) » . زیرا که دروغ شمرندگان آیات الاهی و آنهایی که در قبال این آیات دچار خود بزرگ بینی شده اند و می شوند، نتیجه ی کارشان به عنوان مجرمین و گناهکاران نه تنها این است که درهای آسمان به رویشان باز نمی شود و وارد بهشت نیز نمی شوند؛ بلکه جایگاهشان تنها دوزخ است از آن جهت که به خود ستم می کردند: « ان الذین کذبوا بآیاتنا و استکبروا عنها لا تفتح لهم ابواب السماء و لا یدخلون الجنة حتی یلج الجمل فی سم الخیاط ج و کذالک نجزی المجرمین. لهم من جهنم مهاد و من فوقهم غواش ج و کذالک نجزی الظالمین. (40-41 اعراف) ». چه آنکه در سرای دیگر هر کس بر اساس کتابش و نامه ی اعمالش به حسابش رسیدگی خواهد شد و نتیجه اش را بدون کمترین ستمی خواهد دید: « و لا نکلف نفسا الا وسعها ج و لدینا کتاب ینطق بالحق ص و هم لا یظلمون. (62 مومنون با توجه به آیات 57-74) ».
به هر جهت باید روی خود را متوجه دین قیم و پایدار نماییم و در جهت ایمان و انجام کارهای شایسته بکوشیم تا از پاداش آن هم از سوی خدای یکتا بهره مند شویم که همانا کفر به آیات الاهی تبعات خود را دارد: « فاقم وجهک للدین القیم من قبل ان یأتی یوم لا مرد له من الله ص یومئذ یصدعون. من کفر فعلیه کفره ص و من عمل صالحا فلانفسهم یمهدون. لیجزی الذین آمنوا و عملوا الصالحات من فضله ج انه لا یحب الکافرین. (43-45 روم) ». زیرا که خدای یکتا در قرآن کریم از هر موضوعی نمونه ای آورده است. فقط باید در پی دانش اندوزی در این زمینه با پیروی از سخنان پاک خدای یگانه مبنی بر تحقق وعده های تخلف ناپذیرش بود: « و لقد ضربنا للناس فی هذا القرآن من کل مثل ج و لئن جئتهم بآیة لیقولن الذین کفروا ان انتم الا مبطلون. کذالک یطبع الله علی قلوب الذین لا یعلمون. فاصبر ان وعدالله حق ص و لا یستخفنک الذین لا یوقنون. (58-60 روم) »[26]. که همانا یکی از موضوعات مرتبط با این دین یعنی دین قیم (اسلام) برپا داشتن نماز است که در همه ی شرایع دین[27] جریان داشته است: « و ما تفرق الذین اوتوا الکتاب الا من بعد ما جاءتهم البینه. و ما امروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین حنفاء و یقیموا الصلاة و یؤتوا الزکاة ج و ذالک دین القیمه. (4-5 بینه با توجه به آیات کل سوره) ».
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
21/مهر/1395 مطابق با عاشورای حسینی.
با سپاس و ستایش بیکران خداوند یگانه که توفیق نوشتن این موارد و مطالب را مرتبط با نقش نماز در پیشگیری و باز داشتن از فحشا و منکر و نیز کاهش آسیب های اجتماعی عطا فرمود و نیز تشکر از پدر و مادرم به خاطر دعاهای خیرشان و نیز تشکر از همسر گرامی و فرزندان دلبندم که با کمال شکیبایی مرا در این راه همراهی کردند. امید آنکه موثر اثر واقع شود. آمین یا رب العالمین.
[1] - ... و نزلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شیء و هدی و رحمة و بشری للمسلمین. / 89 نحل .
[2] - « و لو ان قرآنا سیرت به الجبال او قطعت به الارض او کلم به الموتی ق بل لله الامر جمیعا ق أفلم یایئس الذین آمنوا ان لو یشاء الله لهدی الناس جمیعا ق و لا یزال الذین کفروا تصبیهم بما صنعوا قارعة او تحل قریبا من دارهم حتی یأتی وعدالله ج ان الله لا یخلف المیعاد. (31رعد) ». و اگر کتابی با اعجاز بیان، کوه ها را به رفتار آرد و زمین را از هم بشکافد و مردگان را به سخن وا دارد؛ همین قرآن با عظمت است. آری فرمان همه ی عالم با خداست. آیا مومنان هنوز ندانسته اند که خدا اگر بخواهد همه ی مردم را هر آینه هدایت می کند؟ این نه مصلحت است زیرا کافران باید پیوسته از کردار زشتشان به کیفر و سرکوبی رسند یا مصیبتی بر دیار آنها زود فرود آید تا آنگاه که در محشر هم وعده ی خدا فرا رسد که همانا خدا خلاف وعده نخواهد کرد.
[3] - برگردان فارسی: خدا قرآن را فرو فرستاد که بهترین حدیث و سخن است، کتابی است که آیاتش همه با هم متشابه است، مکرر می شود که از تلاوت آن خداترسان را لرزه بر اندام افتد و باز به آنها آرامش و سکوت بخشد و دل هایشان را به ذکر خدا مشغول سازد. این همان هدایت خداست که هر که را خواهد به آن راهنمایی کند و هر کس را که خدا گمراه کند دیگر هیچ راهنمایی نخواهد داشت.
[4] - برگردان فارسی : و از مردمان کسی است که گفتار و سخن بیهوده و لغو و باطل را به هر وسیله تهیه می کند تا خلق را بدون دانش از راه خدا گمراه سازد و قرآن را به تمسخر و استهزا می گیرد. این مردمان گروهی اند که برایشان عذاب خوار است. و هر گاه بر او آیات ما تلاوت شود چنان با خودخواهی پشت می گرداند که گویی آن آیات را هیچ نشنیده است. پنداری که از هر دو گوش کر و گوشهایش سنگین است. پس (ای پیامبر) این کس را به عذاب دردناک نوید بده.
[5] - برگردان فارسی : لیکن آنان که خدا ترس و با تقوا شدند، منزل گاهشان بهشت هایی است که در زیر درختانش جویبار ها جاری است و بهشت منزل جاودانی آنهاست در حالتی که خداوند بر آنها خوان احسان خود بگسترده و آنچه که نزد خداست برای نیکان البته بهتر است.
[6] - برگردان فارسی : ای مردم همانا آن پیغمبر حق برای هدایت شما از جانب پروردگارتان آمد، چنانچه ایمان آورید برای شما بهتر است و اگر کافر شوید پس هر چه در آسمان و زمین است همه برای خداست و خدا دانای درستکردار می باشد.
[7] - برگردان فارسی: ای مردم ، کتابی که همه پند و شفای دلهای شما و مایه ی هدایت و رحمت بر مومنان است از جانب پروردگارتان برای سعادت و رهایی شما آمد.
[8] - برگردان فارسی: بگو ای مردم؛ حق از سوی پروردگارتان آمد، پس کسی که هدایت یابد جز این نیست که برای خودش هدایت یافته است و کسی که گمراه شد جز این نیست که علیه خودش گمراه شده است و تو ای رسول وکیل بر آنان نیستی.
[9] - برگردان فارسی: « ای مردم از خدا بپرهیزید و بترسید از آن روزی که نه هیچ پدری را به جای فرزند و نه هیچ فرزندی را به جای پدر پاداش داده یا کیفر کنند. البته وعده ی خدا حق است. پس زنهار شما را زندگانی دنیا فرین ندهد و شیطان به عقو و کرم خداوند مغرورتان نکند» . پس به نوعی می توان گفت که با نظر داشت این روز است که از بسیاری از فحشا و منکرات و بدی ها پیشگیری می شود تا آن حد که در اجتماعات مختلف مقوله ای تحت عنوان آسیب های اجتماعی وجود نداشته باشد چه رسد به اینکه بخواهد برای آن برنامه ها و اعتبارات کلان گذاشته شود تا از سطح کمی آن کاسته شود. چه آنکه اگر نیک بنگریم می بینیم که در این آیه مخاطب مردم هستند. یعنی همه ی بنی بشر به عنوان یک امر عام. در حالی که مومن بودن یک امر خاص است. و لذا این آیه همه را شامل می شود که باید بدان توجه و باور داشته باشند و ...
[10] - برگردان فارسی: ای اهل کتاب در دین خود اندازه نگه دارید و در باره ی خدا جز به راستی سخن مگویید. در حق مسیح عیسی پسر مریم جز این شایسته نیست گفته شود که او فرستاده ی خداست و کلمه ی الاهی و روحی از عالم الوهیت است که به مریم فرستاده. پس به خدا و همه ی فرستادگانش ایمان آورید و به سه گانه پرستی قائل نشوید. از این گفتار شرک باز ایستید که برای شما بهتر است که جز این نیست که خدای یکتا ، یگانه است. او منزه و برتر از آن است که فرزندی برایش باشد. هر چه در آسمانها و هر چه در زمین است همه برای اوست، و خدا برای نگاهبانی همه ی آنها بسنده می کند.
[11] - برگردان فارسی: ای اهل کتاب رسول ما آمد تا حقایق و احکام بسیاری از آنچه از کتاب آسمانی (تورات و انجیل) را که پنهان می دارید را برای شما بیان کند و از سر بسیاری از شما در گذرد. همانا از سوی خدای یکتا برای شما نور و کتابی روشن آمد. خدا به واسطه ی آن کتاب هر کسی را که از پی خشنودی او راه سلامت پوید هدایت کند و او را از تاریکی ها به سوی روشنایی به اذنش بیرون ببرد و به سوی راه راست هدایتش کند.
[12] - برگردان فارسی: (ای رسول) به آن بندگانم که اسراف بر خود کردند بگو هر گز از رحمت خدا نا امید بناشید البته خدا همه ی گناهان را می آمرزد که او بسیار آمرزنده ی مهربان است. و به درگاه خدای خود به توبه باز گردید و تسلیم امر او شوید پیش از آنکه عذاب خدا فرا رسد و هیچ آن زمان یاری نمی شوید. و از بهترین دستور کتابی که بر شما از جانب پروردگارتان نازل شده پیروی کنید پیش از آنکه عذاب خدا به کیفر گناهانتان ناگهان فرود آید و شما آگاه نباشید. آنگاه هر نفسی به خود آید و فریاد وا افسوسا بر آرد و گوید ای وای بر من که جانب امر خدا را فرو گذاشتم و در حق خود ستم کردم و وعده های خدا را به استهزا گرفتم. یا آنکه از شدت پشیمانی گوید افسوس اگر خدا مرا به لطف خاص هدایت فرمودی من نیز از اهل تقوا بودم. یا آنکه چون عذاب خدا را به چشم مشاهده کند گوید ای فریاد، کاش بار دیگر به دنیا باز می گشتم تا از نیکوکاران می شدم. آری همانا آیات من برای تو آمد پس آنها را دروغ شمردی و خودخواهی پیشه کردی و از ناسپاسان گردیدی. و روز رستاخیز کسانی که بر خدا دروغ بستند بنگری که همه رویشان سیاه شده است. آری خودخواهان را نه منزل در دوزخ است. و خدا اهل تقوا را به اعمال صالح از عذاب نجات خواهد داد که هیچ رنجی به آنها نرسد و هر گز هم اندوهگین نشوند.
[13] - برگردان فارسی: ای اهل ایمان مبادا کافران را به دوستی گرفته و مومنین را راها کنید؛ آیا می خواهید خدا را بر خود و این کارتان حجتی آشکار گردانید؟ .
[14] - برگردان فارسی: ای اهل ایمان تقوای الاهی پیشه کنید و به فرستاده اش ایمان بیاورید تا خدا شما را از رحمتش دو بهره دهد و نوری از پرتو ایمان به قرآن شما را عطا کند که بدان نور راه پیمایید و از گناه شما در گذرد که خدا بسیار آمرزنده ی مهربان است.
[15] - برگردان فارسی: ای اهل ایمان از خدا بپرهیزید و هر نفسی بیاد بنگرد تا چه توشه ای برای فردای (قیامت) خود پیش می فرستد و از خدا بترسید که او به آنچه که انجام می دهید آگاه است. و شما مومنان مانند آنان نباشید که به کلی خدا را فراموش کردند خدا هم آنها را از یادشان برد. این گروه به حقیقت تباهکارانند.
[16] - برگردان فارسی: همانا علم قیامت نزد خداست و او باران را فرو بارد و او آنچه از نر و ماده و زشت و زیبا که در رحمهاست می داند و هیچ کس نمی داند که فردا چه خواهد کرد و هیچ کس نمی داند که به کدام سرزمین مرگش فرا می رسد. بدرستی که تنها خدای یکتاست که به تمام امور دانا و آگاه است.
[17] - برگردان فارسی: ای اهل ایمان؛ فرمان خدا و فرمان فرستاده اش و والیان امر از خودتان را ببرید و چون در چیزی کارتان به نزاع کشید پس به حکم خدا و رسول باز گردید اگر کسانی هستید که به خدا و روز دیگر ایمان دارید که همانا این برای شما بهتر و خوش فرجام تر خواهد بود.
[18] - برگردان فارسی: و ما رسولی را نفرستادیم مگر بر این منظور که خلق به امر خدا اطاعت او کنند و اگر هنگامی که گروه منافق بر خود به گناه ستم کردند از کردار خود به خدا توبه نموده و به تو رجوع می کردند که بر آنها آمرزش کنی و و از خدا آمرزش خواهی؛ البته هر لحظه خدا را بسیار توبه پذیر مهربان خواهند یافت.
[19] - برگردان فارسی: آیا وقت آن نرسیده که گروندگان، دلهایشان به یاد خدا فروتن گردد و به آنچه از حق فرو فرستاده شد توجه کنند و مانند کسانی که پیش از این برایشان کتاب آمد نباشید که دوره ی طولانی بر آنها گذشت و دلهایشان رنگ قساوت گرفت و بسیاری از آنان تباهکار شدند. بدانید که خدای یگانه است که زمین را پس از مردنش زنده می گرداند. همانا آیات خود را برای شما بیان می کنیم باشد که خرد بورزید.
[20] - برگردان فارسی: در آن روز رسول به شکوه از امت در پیشگاه خدا عرض کند پروردگارا، امت من این قرآن بزرگ، کتاب تو را به کلی متروک و رها کردند. ( با توجه به آیات 21-34) .
[21] - و ما هو الا ذکر للعالمین. / 52 قلم .
[22] - فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو والاصال. رجال لا تلهیهم تجارة و لا بیع عن ذکرالله و اقام الصلاة و ایتاء الزکاة یخافون یوما تتقلب فیه القلوب و الابصار. لیجزیهم الله احسن ما عملوا و یزیدهم من فضله ق والله یرزق من یشاء بغیر حساب. (36-38 نور با توجه به آیات 39-40) .
[23] - لیس البر ان تولوا وجوهکم قبل المشرق و المغرب و لکن البر من آمن بالله و الیوم الاخر والملائکة و الکتاب و النبیین و آتی المال علی حبه ذوی القربی و الیتامی و المسکین و ابن السبیل و السائلین و فی الرقاب و اقام الصلاة و آتی الزکاة و الموفون بعهدهم اذا عاهدوا ص والصابرین فی الباساء و الضراء و حین البأس ق اولائک الذین صدقوا ص و اولائک هم المتقون. (177 بقره) . پس روشن می شود که نیکوکاری در به کار بستن بسیاری مال در امر مستحبات و یا بی تفاوتی در عهد و پیمانها و ... نمی باشد بلکه در آنچه است که برای نمونه خدای یکتا در این آیه بیان فرموده است.
[24] - بسم الله الرحمن الرحیم. قد افلح المؤمنون. الذین هم فی صلاتهم خاشعون. والذین هم عن اللغو معرضون. والذین هم للزکاة فاعلون. والذین هم لفروجهم حافظون. الا علی ازواجهم او ما ملکت ایمانهم فانهم غیر ملومین. فمن ابتغی وراء ذالک فاولائک هم العادون. والذین هم لاماناتهم و عهدهم راعون. والذین هم علی صلواتهم یحافظون. اولائک هم الوارثون. الذین یرثون الفردوس هم فیها خالدون. (1-11 مومنون). پس روشن می شود که کسانی از مومنین که مراعات کننده ی امانات و عهدهای خود نباشند و یا خدای ناکرده به دنبال امر فحشای زنا بروند و ... از رستگاران نمی باشند و بهشت را به ارث نمی برند.
[25] - و این یعنی نفی این موضوع که متداول است که برخی مواقع از مقوله ای به نام ادیان الاهی یاد می شود. پس دین یکی است آن هم اسلام است که نزد خدا نیز اسلام، دین می باشد و نه جز آن. و هر چه هست شرایع دین اسلام است که به پیامبران اولوا العزم از حضرت نوح ع تا حضرت محمد ص بر می گردد و در اینجاست که با خاتم النبین ص دین یعنی اسلام تکمیل و نعمت تمام می شود و ...چه اینکه برای نمونه ، خدای یکتا اگر گشایشی برای سینه ای بخواهد آنرا برای اسلام می گشاید و نه دینی جز آن که دلهایش بر پایه ی قساوت و سختی است و ذکر خدای یگانه نمی گوید: « أفمن شرح الله صدره للاسلام فهو علی نور من ربه ج فویلل للقاسیة قلوبهم من ذکر الله ج اولائک فی ضلال مبین. (22 زمر) . و اینکه اگر کسی دینی غیر از اسلام را اختیار کند جز این نیست که نه تنها از او باورش پذیرفته نمی شود بلکه در سرای دیگر از زیانکاران خواهد بود: « و من یبتغ غیر الاسلام دینا فلن یقبل منه و هو فی الاخرة من الخاسرین. (85 آل عمران با توجه به آیات 84-91) ». و دلیل آن هم این است که همه چیز در آسمانها و زمین خواه و ناخواه تسلیم امر خدای یکتایند و در پایان هم به سوی او باز میگردند که این یعنی نفی هر گونه رجعت به دنیا پس از مرگ کسی. پس کسی نباید در پی یافتن و یا برگزیدن دینی غیر از اسلام که همان تسلیم شدن برای خداست باشد: « أفغیر دین الله یبغون و له اسلم من فی السماوات و الارض طوعا و کرها و الیه یرجعون. (83 آل عمران) ».
[26] - برگردان فارسی: ما در این قرآن برای هدایت مردم هرگونه مثل زدیم و حقایق را به مثال روشن کردیم و اگر تو بر این مردم هرگونه معجزه و نشانه ای بیاوری باز محققا کفار از روی عناد خواهند گفت که شما مسلمین به باطل می خوانید. این چنین خدا بر دلهای اهل جهل مهر نهد که هیچ سخن حق را نپذیرند. پس ای رسول صبر پیشه کن و از انکار کفار غمگین مباش که وعده ی خدا البته حق و حتمی است و مراقب باش که مردم بی یقین مقام و قدرت تو را به سبکی نکشانند.
[27] - شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا والذی اوحینا الیک و ما وصینا به ابراهیم و موسی و عیسی ص ان اقیموا الدین و لا تتفرقوا فیه ج کبر علی المشرکین ما تدعوهم الیه ج الله یجتبی الیه من یشاء و یهدی الیه من ینیب. (13 شورا با توجه به آیات 14-16) ». پس دین اسلام دارای شریعت هایی است که مرتبط با رسالت انبیای الوا العزم الهی می باشد.
نقش نماز در کاهش آسیب های اجتماعی/ گفتار سوم/ نتیجه گیری
نویسنده: سید رضا شفیع اف - ۱۳٩٥/٧/٢٤
گفتار سوم
نتیجه گیری پایانی
1 – اینکه همه چیز در قرآن است و آن شرحی کامل برای هر موضوعی است[1] و متاثر از تاثیرات اعجاز آمیز آن حتا اگر با توجیهات علمی نخواند[2]. و لذا تنها باید به این کتاب ایمان آورد و پیروی آن را به عنوان احسن الحدیث پیرامون هر موضوعی در هر زمان و مکانی نمود و نه کتابی جز آن را: « الله نزل احسن الحدیث کتابا متشابها مثانی تقشعر منه جلود الذین یخشون ربهم ثم تلین جلودهم و قلوبهم الی ذکرالله ج ذالک هدی الله یهدی به من یشاء ج و من یظلل الله فما له من هاد.[3](23 زمر با توجه به آیات 22-28) ». از سوی دیگر باید از لهو الحدیث هم پرهیز نمود: « و من الناس من یشتری لهو الحدیث لیضل عن سبیل الله بغیر علم و یتخذها هزوا ج اولائک لهم عذاب مهین. و اذا تتلی علیه آیاتنا ولی مستکبرا کان لم یسمعها کأن هی اذنیه وقرا ص فبشره بعذاب الیم.[4](6-7 لقمان با توجه به آیات 1-9) ».
و به طور کلی اینکه شرط گرویدن به این کتاب هم یکی این است که به آخرت ایمان آورده شود و دوم اینکه بر نماز نگاهبانی شود. ( 92 انعام ) . و این یعنی اهمیت اصل معاد پس از توحید و نبوت و نیز اهمیت فرع نماز در کنار و پس از اصل معاد در اینکه کسی بخواهد از نور و هدایت و ... قرآن بهره مند گردد. و حال هر کس که به راستی این دو را یعنی معاد و نماز را مد نظر داشته باشد و به این مر یقین داشته باشد که آخرت و سرای دیگر ، جای رسیدگی به اعمال و دیدن نتیجه ی آنها به وسیله ی مالک یوم الدین است؛ از بسیاری از کارهایی که در زمره ی فحشا و منکرات و بدی هاست دوری خواهد نمود و نه تنها خود که جامعه را نیز به تدریج به آسیب های اخلاقی و اجتماعی و دینی دچار نخواهد کرد و در سرای دیگر نیز از آنچه که نزد خداست و برای نیکان است به لطف حضرتش برخوردار خواهد شد: « ... لکن الذین اتقوا ربهم لهم جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها نزلا من عند الله ق[5]و ما عندالله خیر للابرار. (198 آل عمران با توجه به آیات189- 200) ». پس باید در آیات خدا اعم از فعلی یعنی آفرینش او و قولی یعنی آنچه که در قرآن کریم فرو فرستاده شده بر پیامبر مکرم اسلام است اندیشه نمود و دانش پیدا کرد و خرد ورزید و ایمان آورد و سپاسگزار او بود، که این از صفات بندگان خدای بخشنده است که کر و کور روی آیاتش هنگامی که بدان تذکر داده می شوند نمی افتند : « والذین اذا ذکروا بآیات ربهم لم یخروا علیها صما و عمیانا. (73 فرقان) » . که همانا او هر گروهی را اینگونه متذکر شده است:
الف ) برای نمونه در جاهایی مردم را اینگونه خطاب قرار داده است: « یا ایها الناس قد جاءکم الرسول بالحق من ربکم فآمنوا خیرا لکم ج و ان تکفروا فإن لله ما فی السماوات و الارض ج و کان الله علیما حکیما. (170 نساء) »[6] . // یا ایها الناس قد جاءتکم موعظة من ربکم و شفاء لما فی الصدور و هدی و رحمة للمؤمنین. [7](57 یونس) ». // « قل یا ایها الناس قد جاءکم الحق من ربکم ص فمن اهتدی فانما یهتدی لنفسه ص و من ضل فانما یضل علیها ص و ما انا علیکم بوکیل.[8] (108 یونس با توجه به آیه ی 109) ». // « یا ایها الناس اتقوا ربکم واخشوا یوما لا یجزی والد عن ولده و لا مولود هو جاز عن والده شیئا ج ان وعدالله حق ص فلا تغرنکم الحیاة الدنیا و لا یغرنکم بالله الغرور. (33 لقمان) [9]».
ب ) و برای نمونه اهل کتاب را اینگونه مخاطب قرار داده است: « یا اهل الکتاب لا تغلوا فی دینکم و لا تقولوا علی الله الا الحق ج انما المسیح عیسی ابن مریم رسول الله و کلماته القاها الی مریم و روح منه ص فآمنوا بالله و رسله و لا تقولوا ثلاثة ج انتهوا خیرا لکم ج انما الله اله واحد ص سبحانه ان یکون له ولد له ما فی السماوات و ما فی الارض ق و کفی بالله وکیلا. (171 نساء با توجه به آیه ی 172)[10] » . // « یا اهل الکتاب قد جاءکم رسولنا یبین لکم کثیرا مما کنتم تخفون من الکتاب و یعفوا عن کثیر ج قد جاءکم من الله نور و کتاب مبین. یهدی به الله من اتبع رضوانه سبل السلام و یخرجهم من الظلمات الی النور بإذنه و یهدیهم الی صراط مستقیم. (15-16 مائده با توجه به آیه ی17) »[11].
پ ) و بندگان خود از اسراف کاران را اینگونه طرف خطاب خود قرار داده است که از رحمت الاهی برای آمرزششان نا امید نباشند که این نوعی اتمام حجت به آنان است: « قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ج ان الله یغفر الذنوب جمیعا ج انه هو الغفور الرحیم. و انیبوا الی ربکم و اسلموا له من قبل ان یأتیکم العذاب ثم لا تنصرون. واتبعوا احسن ما انزل الیکم من ربکم من قبل ان یأتیکم العذاب بغتة و انتم لا تشعرون. ان تقول نفس یا حسرتی علی ما فرطت فی جنب الله و ان کنت لمن الساخرین. او تقول لو ان الله هدانی لکنت من المتقین. او تقول حین تری العذاب لو ان لی کرة فأکون من المحسنین. بلی قد جاءتک آیاتی فکذبت بها و استکبرت و کنت من الکافرین. و یوم القیامة تری الذین کذبوا علی الله وجوههم مسودة ج ألیس فی جهنم مثوی للمتکبرین. و ینجی الله الذین اتقوا بمفازاتهم لا یمسهم السوء و لا هم یحزنون. (53-61 زمر با توجه به آیات 62-67) »[12].
ت ) و برای نمونه مومنین را اینگونه مخاطب قرار داده است: « یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا الکافرین اولیاء من دون المؤمنین ج أتریدون ان تجعلوا لله علیکم سلطانا مبینا. (144 نساء) [13]». // « یا ایهاالذین آمنوا اتقوالله و آمنوا برسوله یؤتکم کفلین من رحمته و یجعل لکم نورا تمشون به و یغفر لکم ج والله غفور رحیم. (28 حدید) [14]». // اینکه به فکر فردای خود یعنی قیامت باشند: « یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و لتنظر نفس ما قدمت لغد ص واتقوا الله ج ان الله خبیر بما تعملون. ولا تکونوا کالذین نسوا الله فانساهم انفسهم ج اولائک هم الفاسقون. (18-19 حشر)[15] ». چه آنکه کسی از فردای این دنیایی و زندگانی خود خبری ندارد و دانش قیامت نزد خداست: « ان الله عنده علم الساعة و ینزل الغیث و یعلم ما فی الارحام ص و ما تدری نفس ما ذا تکسب غدا ص و ما تدری نفس بأی ارض تموت ج ان الله علیم خبیر. (34 لقمان) »[16]. // « یا ایها الذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم ص فان تنازعتم فی شیء فردوه الی الله و الرسول ان کنتم تؤمنون بالله و الیوم الاخر ج ذالک خیر و احسن تأویلا. (59 نساء) [17]». که خدا رسولانش را برای اطاعت مردم از آنان به اذن خودش فرستاده است: « و ما ارسلنا من رسول الا لیطاع بإذن الله ج و لو انهم اذ ظلموا انفسهم جاءوک فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول لوجدوا الله توابا رحیما. (64 نساء) [18]». چه آنکه اطاعت رسول خدا همان اطاعت از خدای یگانه است و سرپیچی از آن عواقب خود را دارد: « من یطع الرسول فقد اطاع الله ص و من تولی فما ارسلناک علیهم حفیظا. (80 نساء) ». که همانا از نتایج و آثار اطاعت از خدا و رسولش در ضمن خشیت و تقوای الاهی این است که چنین مومنی به کامروایی می رسد: « و من یطع الله و رسوله و یخش الله و یتقه فاولائک هم الفائزون. (52 نور با توجه به آیات 51-56) ». و اینکه باز همانا مورد رحم و مهربانی خدای یکتا قرار گرفتن مشروط به اطاعت از رسول او پس از به پا داشتن نماز و دادن زکات می باشد. و این است اهمیت اطاعت از خدا و رسول او که آیاتش به وی وحی شده است: « و اقیموا الصلاة و آتوا الزکاة و اطیعوا الرسول لعلکم ترحمون. (56 نور) ». // پس؛ مومنین باید از قساوت قلب و سخت دلی که با گذشت زمان به دست می آید به دور باشند : « ألم یأن للذین آمنوا ان تخشع قلوبهم لذکرالله و ما نزل من الحق و لا یکونوا کالذین اوتوا الکتاب من قبل فطال علیهم الامد فقست قلوبهم ص و کثیر منهم فاسقون. اعلموا ان الله یحی الارض بعد موتها ج قد بیّنّا لکم الآیات لعلکم تعقلون. (16-17 حدید) ».[19] و از مهجور کردن قرآن پرهیز نمایند: « و قال الرسول یا رب ان قومی اتخذو هذا القرآن مهجورا. (30 فرقان) » .[20] که همانا شرط از مصلحین و شایسته کاران بودن، در تمسک به قرآن و بر پا داشتن نماز است . (170 آل عمران) ؛ ضمن اینکه برخورداری از تجارت بی زیان در خواندن قرآن و نماز و نیز انفاق کردن است: « ان الذین یتلون کتاب الله و اقاموا الصلاة و انفقوا مما رزقناهم سرا و علانیة یرجون تجارة لن تبور. لیوفیهم اجورهم و یزیدهم من فضله ج انه غفور شکور. (29-30 فاطر) ».
به هر جهت اگر مومنین می خواهند که نقشی در گسترش دین اسلام در بین تمام مردم جهان داشته باشند؛ لازم است که اولن تنها کتاب قرآن را نصب العین خود و مراتب زندگی نظری و عملی شان قرار دهند و دوم اینکه تنها آیات کتاب قرآن را برای دیگران اعم از مردم و مومنین بخوانند چه آنکه قرآن برای همه ی جهانیان است[21] و سوم اینکه اگر می خواهند که توفیق این را بیایند که از کسانی باشند که خدا اجازه ی بالا بردن و یاد کردن نام مقدسش در خانه هایشان را به آنان بدهد پس لازم است که یکی از ویژگی هایشان این باشد که نماز بر پا می دارند[22] . و چهارم اینکه اگر می خواهند از نیکوکاران باشند که نیکی می کنند و پاداش نیکو از سوی خدا می گیرند و در واقع از راستگویان و پرهیزگارانند؛ پس باز باید از کسانی باشند که یکی از صفاتشان این است که از نمازگزارانند[23] و پنجم اگر می خواهند که از رستگاران باشند؛ یعنی کسانی که جایگاهشان بهشت و نعمت های آن است؛ پس لازم است که بر فروتنی در نماز و نگاهبانی از آن در کنار خصوصیاتی دیگر بکوشند[24] و ششم اینکه بر اساس دین حنیف یعنی اسلام که فطرت آدمی بر آن سرشته شده است با توجه به آیات قرآن به پیش بروند و ضمن بازگشت به سوی خدا و پرهیزگاری، نماز نیز به پا دارند که همانا یکی از حکمت های نماز این است که از شرک باز می دارد: « فأقم وجهک للدین حنیفا ج فطرت الله التی فطر الناس علیها ج لا تبدیل لخلق الله ج ذالک الدین القیم و لکن اکثر الناس لا یعلمون[25]. منیبین الیه و اتقوه و اقیموا الصلاة و لا تکونوا من المشرکین. من الذین فرقوا دینهم و کانوا شیعا ص کل حزب بما لدیهم فرحون. (30-32 روم) ».
2- و باید دانست و پذیرفت که این تنها ایمان و عمل صالح و تقوای الاهی است که فرد را هدایت و رستگار می کند و نه جز آن اعم از شرک و کفر و تکذیب آیات خدا و انجام کارهای بد و ... که همانا سرانجام اینها این است که فرد را به پایین ترین درجات یعنی اسفل السافلین سوق می دهد و لذا برای دچار نشدن به چنین درجه ای باید ایمان داشت و کارهای شایسته کرد: « لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم. ثم رددناه اسفل السافلین. الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات فلهم اجر غیر ممنون. (4-6 تین با توجه به آیات 1-8) ». و بدینگونه است در این رابطه آیات 7-8 بینه با توجه به آیات 1-6 .
3 – اینکه کلام خدای یکتا همه حق است و هر چه جز این باشد باطل می باشد و بنابراین او بر اساس کلام و کلماتش است که حق را ثابت و متحقق و باطل را محو و نابود می گرداند. و کلمات خداوند یعنی آنچه که در قرآن کریم و بر حضرت محمد ص فرو فرستاده شده است و بنابراین به عنوان حق؛ مومنین باید تنها پیروی این کلمات را برای راهنمایی شدن و رستگاری بنمایند که همانا نور و رحمت و نوید و ... در کلمات الاهی نهفته است و نه جز آن: « و یحق الله الحق بکلماته و لو کره المجرمون. (82 یونس) ». / « ... ام یقولون افتری علی الله کذبا ص فإن یشإالله یختم علی قلبک ق و یمح الله الباطل و یحق الحق بکلماته ج انه علیم بذات الصدور. (24 شورا) ». / « ... و یرید الله ان یحق الحق بکلماته و یقطع دابر الکافرین. لیحق الحق و یبطل الباطل و لو کره المجرمون. (7-8 انفال) ».
باری؛ خدای یکتا با زدن و آوردن مثال آب و کف، یعنی آنچه که می بینیم و از اولی استفاده های گوناگون می کنیم اما دومی پس از اندک زمانی از بین می رود؛ حق و باطل را اینگونه بیان فرموده است باشد که مورد اندیشه و باور مردم و مومنین به این کلمات و متمسکین به خدا و آیاتش قرار گیرد: « انزل من السماء ماء فسالت اودیة بقدرها فاحتمل السیل زبداً رابیاً ص و مما یوقدون علیه فی النار ابتغاء حلیة او متاع زبدٌ مثله ج کذالک یضرب الله الحق و الباطل ج فاما الزبد فیذهب جفاء ص و اما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض ج کذالک یضرب الله الامثال. (17 رعد) ».
4 – اینکه در پایان این گفتار باید اذعان کرد که؛ اما، سخنان خدای یکتا را پایانی برایش نیست هر چند که همه ی شرایط مادی آن به طور بسیار گسترده فراهم باشد: « قل لو کان البحر مداد لکلمات ربی لنفد البحر قبل ان تنفد کلمات ربی و لو جئنا بمثله مددا. (109 کهف) » .
پس هر کس باید بر اساس توان خود و البته با ایمان و کارهای شایسته به پیش برود تا نتیجه ی خویش را هم از ناحیه ی خدا ببیند که او هر کسی را تا اندازه ای تکلیف کرده است: « والذین آمنوا و عملوا الصالحات لا نکلف نفسا الا وسعها اولائک اصحاب الجنة ص هم فیها خالدون. (42 اعراف) » . زیرا که دروغ شمرندگان آیات الاهی و آنهایی که در قبال این آیات دچار خود بزرگ بینی شده اند و می شوند، نتیجه ی کارشان به عنوان مجرمین و گناهکاران نه تنها این است که درهای آسمان به رویشان باز نمی شود و وارد بهشت نیز نمی شوند؛ بلکه جایگاهشان تنها دوزخ است از آن جهت که به خود ستم می کردند: « ان الذین کذبوا بآیاتنا و استکبروا عنها لا تفتح لهم ابواب السماء و لا یدخلون الجنة حتی یلج الجمل فی سم الخیاط ج و کذالک نجزی المجرمین. لهم من جهنم مهاد و من فوقهم غواش ج و کذالک نجزی الظالمین. (40-41 اعراف) ». چه آنکه در سرای دیگر هر کس بر اساس کتابش و نامه ی اعمالش به حسابش رسیدگی خواهد شد و نتیجه اش را بدون کمترین ستمی خواهد دید: « و لا نکلف نفسا الا وسعها ج و لدینا کتاب ینطق بالحق ص و هم لا یظلمون. (62 مومنون با توجه به آیات 57-74) ».
به هر جهت باید روی خود را متوجه دین قیم و پایدار نماییم و در جهت ایمان و انجام کارهای شایسته بکوشیم تا از پاداش آن هم از سوی خدای یکتا بهره مند شویم که همانا کفر به آیات الاهی تبعات خود را دارد: « فاقم وجهک للدین القیم من قبل ان یأتی یوم لا مرد له من الله ص یومئذ یصدعون. من کفر فعلیه کفره ص و من عمل صالحا فلانفسهم یمهدون. لیجزی الذین آمنوا و عملوا الصالحات من فضله ج انه لا یحب الکافرین. (43-45 روم) ». زیرا که خدای یکتا در قرآن کریم از هر موضوعی نمونه ای آورده است. فقط باید در پی دانش اندوزی در این زمینه با پیروی از سخنان پاک خدای یگانه مبنی بر تحقق وعده های تخلف ناپذیرش بود: « و لقد ضربنا للناس فی هذا القرآن من کل مثل ج و لئن جئتهم بآیة لیقولن الذین کفروا ان انتم الا مبطلون. کذالک یطبع الله علی قلوب الذین لا یعلمون. فاصبر ان وعدالله حق ص و لا یستخفنک الذین لا یوقنون. (58-60 روم) »[26]. که همانا یکی از موضوعات مرتبط با این دین یعنی دین قیم (اسلام) برپا داشتن نماز است که در همه ی شرایع دین[27] جریان داشته است: « و ما تفرق الذین اوتوا الکتاب الا من بعد ما جاءتهم البینه. و ما امروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین حنفاء و یقیموا الصلاة و یؤتوا الزکاة ج و ذالک دین القیمه. (4-5 بینه با توجه به آیات کل سوره) ».
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
21/مهر/1395 مطابق با عاشورای حسینی.
با سپاس و ستایش بیکران خداوند یگانه که توفیق نوشتن این موارد و مطالب را مرتبط با نقش نماز در پیشگیری و باز داشتن از فحشا و منکر و نیز کاهش آسیب های اجتماعی عطا فرمود و نیز تشکر از پدر و مادرم به خاطر دعاهای خیرشان و نیز تشکر از همسر گرامی و فرزندان دلبندم که با کمال شکیبایی مرا در این راه همراهی کردند. امید آنکه موثر اثر واقع شود. آمین یا رب العالمین.
[1] - ... و نزلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شیء و هدی و رحمة و بشری للمسلمین. / 89 نحل .
[2] - « و لو ان قرآنا سیرت به الجبال او قطعت به الارض او کلم به الموتی ق بل لله الامر جمیعا ق أفلم یایئس الذین آمنوا ان لو یشاء الله لهدی الناس جمیعا ق و لا یزال الذین کفروا تصبیهم بما صنعوا قارعة او تحل قریبا من دارهم حتی یأتی وعدالله ج ان الله لا یخلف المیعاد. (31رعد) ». و اگر کتابی با اعجاز بیان، کوه ها را به رفتار آرد و زمین را از هم بشکافد و مردگان را به سخن وا دارد؛ همین قرآن با عظمت است. آری فرمان همه ی عالم با خداست. آیا مومنان هنوز ندانسته اند که خدا اگر بخواهد همه ی مردم را هر آینه هدایت می کند؟ این نه مصلحت است زیرا کافران باید پیوسته از کردار زشتشان به کیفر و سرکوبی رسند یا مصیبتی بر دیار آنها زود فرود آید تا آنگاه که در محشر هم وعده ی خدا فرا رسد که همانا خدا خلاف وعده نخواهد کرد.
[3] - برگردان فارسی: خدا قرآن را فرو فرستاد که بهترین حدیث و سخن است، کتابی است که آیاتش همه با هم متشابه است، مکرر می شود که از تلاوت آن خداترسان را لرزه بر اندام افتد و باز به آنها آرامش و سکوت بخشد و دل هایشان را به ذکر خدا مشغول سازد. این همان هدایت خداست که هر که را خواهد به آن راهنمایی کند و هر کس را که خدا گمراه کند دیگر هیچ راهنمایی نخواهد داشت.
[4] - برگردان فارسی : و از مردمان کسی است که گفتار و سخن بیهوده و لغو و باطل را به هر وسیله تهیه می کند تا خلق را بدون دانش از راه خدا گمراه سازد و قرآن را به تمسخر و استهزا می گیرد. این مردمان گروهی اند که برایشان عذاب خوار است. و هر گاه بر او آیات ما تلاوت شود چنان با خودخواهی پشت می گرداند که گویی آن آیات را هیچ نشنیده است. پنداری که از هر دو گوش کر و گوشهایش سنگین است. پس (ای پیامبر) این کس را به عذاب دردناک نوید بده.
[5] - برگردان فارسی : لیکن آنان که خدا ترس و با تقوا شدند، منزل گاهشان بهشت هایی است که در زیر درختانش جویبار ها جاری است و بهشت منزل جاودانی آنهاست در حالتی که خداوند بر آنها خوان احسان خود بگسترده و آنچه که نزد خداست برای نیکان البته بهتر است.
[6] - برگردان فارسی : ای مردم همانا آن پیغمبر حق برای هدایت شما از جانب پروردگارتان آمد، چنانچه ایمان آورید برای شما بهتر است و اگر کافر شوید پس هر چه در آسمان و زمین است همه برای خداست و خدا دانای درستکردار می باشد.
[7] - برگردان فارسی: ای مردم ، کتابی که همه پند و شفای دلهای شما و مایه ی هدایت و رحمت بر مومنان است از جانب پروردگارتان برای سعادت و رهایی شما آمد.
[8] - برگردان فارسی: بگو ای مردم؛ حق از سوی پروردگارتان آمد، پس کسی که هدایت یابد جز این نیست که برای خودش هدایت یافته است و کسی که گمراه شد جز این نیست که علیه خودش گمراه شده است و تو ای رسول وکیل بر آنان نیستی.
[9] - برگردان فارسی: « ای مردم از خدا بپرهیزید و بترسید از آن روزی که نه هیچ پدری را به جای فرزند و نه هیچ فرزندی را به جای پدر پاداش داده یا کیفر کنند. البته وعده ی خدا حق است. پس زنهار شما را زندگانی دنیا فرین ندهد و شیطان به عقو و کرم خداوند مغرورتان نکند» . پس به نوعی می توان گفت که با نظر داشت این روز است که از بسیاری از فحشا و منکرات و بدی ها پیشگیری می شود تا آن حد که در اجتماعات مختلف مقوله ای تحت عنوان آسیب های اجتماعی وجود نداشته باشد چه رسد به اینکه بخواهد برای آن برنامه ها و اعتبارات کلان گذاشته شود تا از سطح کمی آن کاسته شود. چه آنکه اگر نیک بنگریم می بینیم که در این آیه مخاطب مردم هستند. یعنی همه ی بنی بشر به عنوان یک امر عام. در حالی که مومن بودن یک امر خاص است. و لذا این آیه همه را شامل می شود که باید بدان توجه و باور داشته باشند و ...
[10] - برگردان فارسی: ای اهل کتاب در دین خود اندازه نگه دارید و در باره ی خدا جز به راستی سخن مگویید. در حق مسیح عیسی پسر مریم جز این شایسته نیست گفته شود که او فرستاده ی خداست و کلمه ی الاهی و روحی از عالم الوهیت است که به مریم فرستاده. پس به خدا و همه ی فرستادگانش ایمان آورید و به سه گانه پرستی قائل نشوید. از این گفتار شرک باز ایستید که برای شما بهتر است که جز این نیست که خدای یکتا ، یگانه است. او منزه و برتر از آن است که فرزندی برایش باشد. هر چه در آسمانها و هر چه در زمین است همه برای اوست، و خدا برای نگاهبانی همه ی آنها بسنده می کند.
[11] - برگردان فارسی: ای اهل کتاب رسول ما آمد تا حقایق و احکام بسیاری از آنچه از کتاب آسمانی (تورات و انجیل) را که پنهان می دارید را برای شما بیان کند و از سر بسیاری از شما در گذرد. همانا از سوی خدای یکتا برای شما نور و کتابی روشن آمد. خدا به واسطه ی آن کتاب هر کسی را که از پی خشنودی او راه سلامت پوید هدایت کند و او را از تاریکی ها به سوی روشنایی به اذنش بیرون ببرد و به سوی راه راست هدایتش کند.
[12] - برگردان فارسی: (ای رسول) به آن بندگانم که اسراف بر خود کردند بگو هر گز از رحمت خدا نا امید بناشید البته خدا همه ی گناهان را می آمرزد که او بسیار آمرزنده ی مهربان است. و به درگاه خدای خود به توبه باز گردید و تسلیم امر او شوید پیش از آنکه عذاب خدا فرا رسد و هیچ آن زمان یاری نمی شوید. و از بهترین دستور کتابی که بر شما از جانب پروردگارتان نازل شده پیروی کنید پیش از آنکه عذاب خدا به کیفر گناهانتان ناگهان فرود آید و شما آگاه نباشید. آنگاه هر نفسی به خود آید و فریاد وا افسوسا بر آرد و گوید ای وای بر من که جانب امر خدا را فرو گذاشتم و در حق خود ستم کردم و وعده های خدا را به استهزا گرفتم. یا آنکه از شدت پشیمانی گوید افسوس اگر خدا مرا به لطف خاص هدایت فرمودی من نیز از اهل تقوا بودم. یا آنکه چون عذاب خدا را به چشم مشاهده کند گوید ای فریاد، کاش بار دیگر به دنیا باز می گشتم تا از نیکوکاران می شدم. آری همانا آیات من برای تو آمد پس آنها را دروغ شمردی و خودخواهی پیشه کردی و از ناسپاسان گردیدی. و روز رستاخیز کسانی که بر خدا دروغ بستند بنگری که همه رویشان سیاه شده است. آری خودخواهان را نه منزل در دوزخ است. و خدا اهل تقوا را به اعمال صالح از عذاب نجات خواهد داد که هیچ رنجی به آنها نرسد و هر گز هم اندوهگین نشوند.
[13] - برگردان فارسی: ای اهل ایمان مبادا کافران را به دوستی گرفته و مومنین را راها کنید؛ آیا می خواهید خدا را بر خود و این کارتان حجتی آشکار گردانید؟ .
[14] - برگردان فارسی: ای اهل ایمان تقوای الاهی پیشه کنید و به فرستاده اش ایمان بیاورید تا خدا شما را از رحمتش دو بهره دهد و نوری از پرتو ایمان به قرآن شما را عطا کند که بدان نور راه پیمایید و از گناه شما در گذرد که خدا بسیار آمرزنده ی مهربان است.
[15] - برگردان فارسی: ای اهل ایمان از خدا بپرهیزید و هر نفسی بیاد بنگرد تا چه توشه ای برای فردای (قیامت) خود پیش می فرستد و از خدا بترسید که او به آنچه که انجام می دهید آگاه است. و شما مومنان مانند آنان نباشید که به کلی خدا را فراموش کردند خدا هم آنها را از یادشان برد. این گروه به حقیقت تباهکارانند.
[16] - برگردان فارسی: همانا علم قیامت نزد خداست و او باران را فرو بارد و او آنچه از نر و ماده و زشت و زیبا که در رحمهاست می داند و هیچ کس نمی داند که فردا چه خواهد کرد و هیچ کس نمی داند که به کدام سرزمین مرگش فرا می رسد. بدرستی که تنها خدای یکتاست که به تمام امور دانا و آگاه است.
[17] - برگردان فارسی: ای اهل ایمان؛ فرمان خدا و فرمان فرستاده اش و والیان امر از خودتان را ببرید و چون در چیزی کارتان به نزاع کشید پس به حکم خدا و رسول باز گردید اگر کسانی هستید که به خدا و روز دیگر ایمان دارید که همانا این برای شما بهتر و خوش فرجام تر خواهد بود.
[18] - برگردان فارسی: و ما رسولی را نفرستادیم مگر بر این منظور که خلق به امر خدا اطاعت او کنند و اگر هنگامی که گروه منافق بر خود به گناه ستم کردند از کردار خود به خدا توبه نموده و به تو رجوع می کردند که بر آنها آمرزش کنی و و از خدا آمرزش خواهی؛ البته هر لحظه خدا را بسیار توبه پذیر مهربان خواهند یافت.
[19] - برگردان فارسی: آیا وقت آن نرسیده که گروندگان، دلهایشان به یاد خدا فروتن گردد و به آنچه از حق فرو فرستاده شد توجه کنند و مانند کسانی که پیش از این برایشان کتاب آمد نباشید که دوره ی طولانی بر آنها گذشت و دلهایشان رنگ قساوت گرفت و بسیاری از آنان تباهکار شدند. بدانید که خدای یگانه است که زمین را پس از مردنش زنده می گرداند. همانا آیات خود را برای شما بیان می کنیم باشد که خرد بورزید.
[20] - برگردان فارسی: در آن روز رسول به شکوه از امت در پیشگاه خدا عرض کند پروردگارا، امت من این قرآن بزرگ، کتاب تو را به کلی متروک و رها کردند. ( با توجه به آیات 21-34) .
[21] - و ما هو الا ذکر للعالمین. / 52 قلم .
[22] - فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو والاصال. رجال لا تلهیهم تجارة و لا بیع عن ذکرالله و اقام الصلاة و ایتاء الزکاة یخافون یوما تتقلب فیه القلوب و الابصار. لیجزیهم الله احسن ما عملوا و یزیدهم من فضله ق والله یرزق من یشاء بغیر حساب. (36-38 نور با توجه به آیات 39-40) .
[23] - لیس البر ان تولوا وجوهکم قبل المشرق و المغرب و لکن البر من آمن بالله و الیوم الاخر والملائکة و الکتاب و النبیین و آتی المال علی حبه ذوی القربی و الیتامی و المسکین و ابن السبیل و السائلین و فی الرقاب و اقام الصلاة و آتی الزکاة و الموفون بعهدهم اذا عاهدوا ص والصابرین فی الباساء و الضراء و حین البأس ق اولائک الذین صدقوا ص و اولائک هم المتقون. (177 بقره) . پس روشن می شود که نیکوکاری در به کار بستن بسیاری مال در امر مستحبات و یا بی تفاوتی در عهد و پیمانها و ... نمی باشد بلکه در آنچه است که برای نمونه خدای یکتا در این آیه بیان فرموده است.
[24] - بسم الله الرحمن الرحیم. قد افلح المؤمنون. الذین هم فی صلاتهم خاشعون. والذین هم عن اللغو معرضون. والذین هم للزکاة فاعلون. والذین هم لفروجهم حافظون. الا علی ازواجهم او ما ملکت ایمانهم فانهم غیر ملومین. فمن ابتغی وراء ذالک فاولائک هم العادون. والذین هم لاماناتهم و عهدهم راعون. والذین هم علی صلواتهم یحافظون. اولائک هم الوارثون. الذین یرثون الفردوس هم فیها خالدون. (1-11 مومنون). پس روشن می شود که کسانی از مومنین که مراعات کننده ی امانات و عهدهای خود نباشند و یا خدای ناکرده به دنبال امر فحشای زنا بروند و ... از رستگاران نمی باشند و بهشت را به ارث نمی برند.
[25] - و این یعنی نفی این موضوع که متداول است که برخی مواقع از مقوله ای به نام ادیان الاهی یاد می شود. پس دین یکی است آن هم اسلام است که نزد خدا نیز اسلام، دین می باشد و نه جز آن. و هر چه هست شرایع دین اسلام است که به پیامبران اولوا العزم از حضرت نوح ع تا حضرت محمد ص بر می گردد و در اینجاست که با خاتم النبین ص دین یعنی اسلام تکمیل و نعمت تمام می شود و ...چه اینکه برای نمونه ، خدای یکتا اگر گشایشی برای سینه ای بخواهد آنرا برای اسلام می گشاید و نه دینی جز آن که دلهایش بر پایه ی قساوت و سختی است و ذکر خدای یگانه نمی گوید: « أفمن شرح الله صدره للاسلام فهو علی نور من ربه ج فویلل للقاسیة قلوبهم من ذکر الله ج اولائک فی ضلال مبین. (22 زمر) . و اینکه اگر کسی دینی غیر از اسلام را اختیار کند جز این نیست که نه تنها از او باورش پذیرفته نمی شود بلکه در سرای دیگر از زیانکاران خواهد بود: « و من یبتغ غیر الاسلام دینا فلن یقبل منه و هو فی الاخرة من الخاسرین. (85 آل عمران با توجه به آیات 84-91) ». و دلیل آن هم این است که همه چیز در آسمانها و زمین خواه و ناخواه تسلیم امر خدای یکتایند و در پایان هم به سوی او باز میگردند که این یعنی نفی هر گونه رجعت به دنیا پس از مرگ کسی. پس کسی نباید در پی یافتن و یا برگزیدن دینی غیر از اسلام که همان تسلیم شدن برای خداست باشد: « أفغیر دین الله یبغون و له اسلم من فی السماوات و الارض طوعا و کرها و الیه یرجعون. (83 آل عمران) ».
[26] - برگردان فارسی: ما در این قرآن برای هدایت مردم هرگونه مثل زدیم و حقایق را به مثال روشن کردیم و اگر تو بر این مردم هرگونه معجزه و نشانه ای بیاوری باز محققا کفار از روی عناد خواهند گفت که شما مسلمین به باطل می خوانید. این چنین خدا بر دلهای اهل جهل مهر نهد که هیچ سخن حق را نپذیرند. پس ای رسول صبر پیشه کن و از انکار کفار غمگین مباش که وعده ی خدا البته حق و حتمی است و مراقب باش که مردم بی یقین مقام و قدرت تو را به سبکی نکشانند.
[27] - شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا والذی اوحینا الیک و ما وصینا به ابراهیم و موسی و عیسی ص ان اقیموا الدین و لا تتفرقوا فیه ج کبر علی المشرکین ما تدعوهم الیه ج الله یجتبی الیه من یشاء و یهدی الیه من ینیب. (13 شورا با توجه به آیات 14-16) ». پس دین اسلام دارای شریعت هایی است که مرتبط با رسالت انبیای الوا العزم الهی می باشد.
