شرکت در جشنواره ی سراسری نماز سال 1395
نقش نماز در کاهش آسیب های اجتماعی/ گفتار دوم / 9
نویسنده: سید رضا شفیع اف - ۱۳٩٥/٧/٢٤
5 / ب ) ایاک نعبد
با توجه به آیات قبل که گویای اصول توحید و معادند؛ پس ما ای خدای یکتا تنها تو را می پرستیم ؛ چه آنکه تو از بنی آدم این عهد را گرفته ای که به این مهم یعنی تنها پرستش تو مبادرت کنند و نه اینکه شیطان را بپرستند که همانا راه راست تنها در پرستش تو می باشد ، چه آنکه شیطان تعداد بیشماری از بنی آدم را گمراه کرده و ما بدان اذعان داریم و از جهت تنها تو را می پرستیم: « ألم اعهد الیکم یا بنی آدم ان لا تعبدوا الشیطان ص انه لکم عدو مبین. و ان اعبدونی ج هذا صراط مستقیم. ولقد اضل منکم جبلا کثیرا ص أفلم تکونوا تعقلون. (60-62یاسین با توجه به آیات 63-70) ». آن هم از آن جهت که در اصل تو، جن و انس را برای پرستش خود آفریده ای: « و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون (53 ذاریات) ».
و باز از آن جهت که پیامبران تو بر این مهم امر شده بودند که تو را بپرستند و از طاغوت بپرهیزند و جز این مردم را امر نکنند، باشد که به لطف حضرتت هدایت یابند که همانا اگر کسی گمراه شد برایش یاری کننده ای جز حضرتت نیست و پرستش غیر تو هم نتیجه اش چیزی جز زیانکاری آشکار برای عاملین بدان در سرای دیگر نخواهد بود : « و اذ قال الله یا عیسی ابن مریم أانت قلت للناس اتخذونی و امی الهین من دون الله ص قال سبحانک ما یکون لی ان اقول ما لیس لی بحق ج ان کنت قلته فقد علمته ج تعلم ما فی نفسی و لا اعلم ما فی نفسک ج انک انت علام الغیوب. ما قلت لهم الا ما امرتنی به ان اعبدوالله ربی و ربکم ج و کنت علیهم شهیدا ما دمت فیهم ص فلما توفیتنی کنت انت الرقیب علیهم ج و انت علی کل شیءٍ شهید. ان تعذبهم فانهم عبادک ص و ان تغفر لهم فانک انت العزیز الحکیم. (116-118 مائده با توجه به آیات 119-120) ». // « و لقد بعثنا فی کل امة رسولا ان اعبدوا الله واجتنبوا الطاغوت ص فمنهم من هدی الله و منهم من حقت علیه الضلالة ج فسیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذبین. ان تحرص علی هداهم فان الله لا یهدی من یضل ص و ما لهم من ناصرین. (36-37 نحل) » . // « قل انی امرت ان اعبدالله مخلصا له الدین. و امرت لان اکون اول المسلمین. قل انی اخاف ان عصیت ربی عذاب یوم عظیم. قل الله اعبد مخلصا له دینی. فاعبدوا ما شئتم من دونه ق قل ان الخاسرین الذین خسروا انفسهم و اهلیهم یوم القیامة ق الا ذالک هو الخسران المبین. (11-15 زمر با توجه به آیات 9-20) ».
و لذا مردم هم وقتی آیات خدا را می شنوند لازم است که تنها خدای یکتا را بپرستند و از شرک بپرهیزند که پرودرگار جهانیان از آنچه انجام می دهم غافل نیست : « قل یا ایها الناس ان کنتم فی شک من دینی فلا اعبد الذین تعبدون من دون الله ولکن اعبد الله الذی یتوفاکم ص و امرت ان اکون من المؤمنین. و ان اقم وجهک للذین حنیفا و لا تکونن من المشرکین. (104-105 یونس با توجه به آیات 106- 109 ) ». // « و لله غیب السماوات و الارض و الیه یرجع الامر کله فاعبده و توکل علیه ج و ما ربک بغافل عما تعملون. (123 هود) ».
زیرا که این از جمله و حتا نخستین رسالت انبیا و رسولان تو بوده است که مردمِ امت و یا قوم خود را بدان سو فرا خوانند که خدای یکتا را بپرستند زیرا که خدایی جز الله برای کسی نیست و گرنه در غیر اینصورت باید منتظر عذاب روز بزرگ بود: « و لقد ارسلنا نوحا الی قومه انی لکم نذیر مبین. ان لا تعبدوا الا الله ص انی اخاف علیکم عذاب یوم الیم.... (25-26 هود) ». // « و الی عاد اخاهم هودا ج قال یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره ص ان انتم الا مفترون. یا قوم لا اسئلکم علیه اجرا ص ان اجری الا علی الذی فطرنی ج افلا تعقلون[1].... (50-51 هود) » . // « و الی ثمود اخاهم صالحا ج قال یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره ص هو انشأکم من الارض و استعمرکم فیها فاستغفروه ثم توبوا الیه ج ان ربی قریب مجیب. .... (61 هود) ». // « و الی مدین اخاهم شعیبا ج قال یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره ص و لا نتقصوا المکیال و المیزان ص انی اریکم بخیر و انی اخاف علیکم عذاب یوم محیط .... (84 هود) » .با توجه به آیات 27-95 [2].
و تمام اینها یعنی اینکه پیامبران به پرستش خدای یگانه امر شده اند و از سوی دیگر اینکه از پرستش غیر خدای یگانه نهی شده اند: « قل انی نهیت ان اعبد الذین تدعون من دون الله لما جاءنی البینات من ربی و امرت ان اسلم لرب العالمین. (66 غافر) » . و بنابراین مردم هم لازم است که با خوانده شدن آیات خدا برایشان توسط رسولان الاهی که همه اش در قرآن کریم می باشد به این مهم بپردازند و تنها خدای یکتا را بپرستند زیرا که این خدای یکتاست که همه را آفریده است و بنابراین باید راه پرهیزگاری را در این زمینه بپیمایند یعنی برای او کسی را انباز قرار ندهند زیرا که او یگانه است و آفریننده ی همه چیز که زوجند: « یا ایها الناس اعبدوا ربکم الذی خلقکم و الذین من قبلکم لعلکم تتقون. (21 بقره) » . چه آنکه پرستش غیر خدای یگانه هیچ شفاعتی را برای پرستندگان آنها حتا نزد خدای یکتا در بر ندارد : « و یعبدون من دون الله ما لا یضرهم و لا ینفعهم و یقولون هاؤلاء شفعاؤنا عندالله ج قل أتبنئون الله بما لا یعلم فی السماوات و لا فی الارض ج سبحانه و تعالی عما یشرکون. (18 یونس) » .
و از سوی دیگر همانطور که گذشت نتیجه ی پرستش غیر خدای یگانه، عذاب عظیم را بدنبال خود دارد. پس باید از این روز ترسید : « و اذکر اخا عاد اذ انذر قومه بالاحقاف و قد خلت النذر من بین یدیه و من خلفه الا تعبدوا الا الله انی اخاف علیکم عذاب یوم عظیم. (21 احقاف با توجه به آیات 22-28) ».
6 / ب ) و ایاک نستعین
و با توجه به تمام این موارد تنها از تو یاری می جوییم چرا که تنها تو شایسته ی پرستشی. پس یاریمان کن که از کسانی باشیم که از تو در شکیبایی و نماز یاری می خواهند : « ... واستعینوا بالصبر و الصلاة ج و انها لکبیرة الا علی الخاشعین.[3](45 بقره با توجه به آیات 40-46) » . // یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر و الصلاة ج ان الله مع الصابرین.[4](153 بقره) » . // « قال موسی لقومه استعینوا بالله و اصبروا ص ان الارض لله یورثها من یشاء من عباده ص والعاقبة للمتقین. (128 اعراف) ».
چه آنکه تو مستعانی : « و جاءو علی قمیصه بدم کذب ج قال بل سولت لکم انفسکم امرا ص فصبر جمیل ص والله المستعان علی ما تصفون. (18 یوسف) ». // « قال رب احکم بالحق ق و ربنا الرحمن المستعان علی ما تصفون. (112 انبیا) ».
و اینکه تو در هر لحظه دوست و نگاهبانمان و یار و یاورمان باشی، هر چند که راه را نموده ای که این ها با چه شرایطی به دست می آید. برای نمونه اینکه مومنین نباید فرمانبر کفار باشند چرا که نتیجه اش ارتداد و بازگشت به عقب و در نهایت زیانکاری است؛ در حالی که باید تو را مولای خود بدانند که بهترین یاری کنندگانی: « یا ایها الذین آمنوا ان تطیعوا الذین کفروا یردوکم علی اعقابکم فتنقلبوا خاسرین. بل الله مولاکم ص و هو خیر الناصرین. (149-150 آل عمران) ». // چه آنکه کفار به آیات تو و کشندگان پیامبرانت و نیز گشندگان کسانی که به دادگری دستور می دهند برایشان عذاب دردناک است و اعمالشان در دو گیتی نابود می شود در حالی که برایشان هم یاری کننده ای نیست: « ان الذین یکفرون بآیات الله و یقتلون النبیین بغیر حق و یقتلون الذین یأمرون بالقسط من الناس فبشرهم بعذاب الیم. اولائک الذین حبطت اعمالهم فی الدنیا و الاخرة و ما لهم من ناصرین. (21-22 آل عمران) »[5].
همانگونه که برای گناهکاران هنگامی که خشم خدا بیاید نگهدارنده ای نبوده و نیست که نمونه ای از آن اقوام گذشته می باشند که باید با گردش در زمین از سرانجام آنها درس گرفت: « اولم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عاقبة الذین کانوا من قبلهم ج کانوا هم اشد منهم قوة و آثاراً فی الارض فأخذهم الله بذنوبهم و ما کان لهم من الله من واق. ذالک بأنهم کانت تأتیهم رسلهم بالبینات فکفروا فأخذهم الله ج انه قوی شدید العقاب. (21-22 غافر) ».
به هر جهت ای خدای یکتا از حضرتت می خواهیم که ما را از کسانی قرار دهی که پیروی قرآن و آیاتش را که آیات تو است را می نمایند و بنابر این تو دوست و نگاهبان آنانی؛ و نه کسانی که علیرغم آمدن دانش کتاب؛ باز پیروی هوای نفس و امیال خود را می کنند که نتیجه اش در این صورت چیزی جز این نخواهد بود که از سوی تو برایشان دوست و نگاهبانی نتواند که باشد: « و کذالک انزلناه حکماً عربیا ج و لئن اتبعت اهواءهم بعد ما جاءک من العلم ما لک من الله من ولی و لا واق. (37 رعد) ».
7 / ب ) اهدنا الصراط المستقیم
و باز اینکه از تو ای یگانه وجود مقدس می خواهیم که ما را در زمره ی مردمی قرار دهی که چون تنها تو را می پرستند و به عهد و پیمانشان با تو وفا دارند؛ پس مشمول راه راست می شوند[6]. کسانی که قرآن را نصب العین زندگی خود قرار می دهند چرا که آن به راه راست هدایت می کند: « قالوا یا قومنا انا سمعنا کتابا انزل من بعد موسی مصدقا لما بین یدیه یهدی الی الحق و الی طریق مستقیم. (30 احقاف با توجه به آیات 29-32 ) » .
و از کسانی که پیروی تو و رسول تو را می کنند از آن جهت که قرآن را بر او فرو فرستادی و فرمودی که او از رسولان تو و بر راه راست است: « بسم الله الرحمن الرحیم. یس. والقرآن الحکیم. انک لمن المرسلین. علی صراط مستقیم. (1-4 یاسین با توجه به آیات 5-11) » . // و باز از آن جهت که به او فرمودی که راه راست در چنگ زدن به آنچه است که به او وحی می کنی چرا که او به راه راست است : « فاستمسک بالذی اوحی الیک ص انک علی صراط مستقیم. (43 زخرف) ». و این بدان معنی است که مومنین تنها باید به این کتاب تمسک بجویند و آن را برای راهنمایی و رستگار شدن خود دستاویز قرار دهند و نه کتابی جز آن را. از هر مذهبی که می خواهند باشند.// و اینکه او از سوی تو به راه راست می خواند و کسانی که به آخرت ایمان نمی آورند لذا از این راه بر می گردند: « و انک لتدعوهم الی صراط مستقیم. و ان الذین لا یؤمنون بالاخرة عن الصراط لناکبون. (73-74 مومنون) ».
و جان کلام اینکه از حضرتت می خواهیم که ما را به واسطه ی کتاب و آیات قرآنت به راه راست راهنمایی کنی: « لقد انزلنا آیات مبینات ج والله یهدی من یشاء الی صراط مستقیم. (46 نور) ». که همانا قرآن که یک ذکر و کتاب روشن تو است برای بیم دادن انسان های زنده و تحقق وعده ات بر کفار است و نه مرده ها : « ... و ما علمناه الشعر و ما ینبغی له ج ان هو الا ذکر و قرآن مبین. لینذر من کان حیا و یحق القول علی الکافرین. (69-70 یاسین) ». // چه آنکه ما تنها تو را که پروردگارمان و پروردگار جهانیان هستی را می پرسیتم؛ زیرا که این راه مستقیم است: « ان الله هو ربی و ربکم فاعبدوه ج هذا صراط مستقیم. (64 زخرف) » . و اینکه به سرای دیگر نیز ایمان داریم و از آن در شک و تردید نمی باشیم؛ که همانا باز این راه راست است: « و انه لعلم للساعة فلا تمترن بها واتبعون ج هذا صراط مستقیم. (61زخرف با توجه به آیات 57-89) ».
8 / ب ) صراط الذین انعمت علیهم
درخواست راهنمایی به سوی راه راست؛ یعنی راه کسانی که به آنان نعمت دادی و فزونی بخشیدی و آنان قدر نعمت تو را می دانند و از گرویدن به باطل و کفر به نعمت های تو می پرهیزند و راه تسلیم شدن برای تو را در پیش می گیرند : « والله جعل لکم من انفسکم ازواجا و جعل لکم من ازواجکم بنین و حفدة و رزقکم من الطیبات ج أفبالباطل یؤمنون و بنعمت الله هم یکفرون. (72 نحل) » . // « والله جعل لکم مما خلق ظلالاً و جعل لکم من الجبال اکناناً و جعل لکم سرابیل تقیکم الحر و سرابیل تقیکم بأسکم ج کذالک یتم نعمته علیکم لعلکم تسلمون. فإن تولوا فانما علیک البلاغ المبین. یعرفون نعمت الله ثم ینکرونها و اکثرهم الکافرون. (81-83 نحل) » .
و آن کسانی که از جمله دیگر نعمت های تو بر آنان این است که قبله را که همانا رو به مسجد الحرام می باشد را به آنها نشان دادی تا نعمت خود را بر مومنین تمام کرده باشی و بدان وسیله آنان هدایت شوند. و این یعنی اینکه یکی از راههای هدایت، قدر این نعمت را دانستن و عمل کردن به آن است: « و من حیث خرجت فول وجهک شطر المسجد الحرام ج و حیث ما کنتم فولوا وجوهکم شطره لئلا یکون للناس علیکم حجة الا الذین ظلموا منهم فلا تخشوهم واخشونی و لاُتم نعمتی علیکم و لعلکم تهتدون. (150 بقره) ». // و اینکه با بیان احکام وضو و طهارت ما را پاکیزه گردانیدی و نعمتت را بر ما تمام کردی[7]، باشد که نعمتت را یادآور شویم و به واسطه ی میثاقی که با تو بستیم بگوییم شنیدیم و فرمان بردیم و لذا راه پرهیزگاری را هم پیشه ی خود نماییم که همانا تو به درون سینه ها دانایی :« واذکروا نعمة الله علیکم و میثاقه الذی واثقکم به اذ قلتم سمعنا و اطعنا ص واتقوالله ج ان الله علیم بذات الصدور. (7 مائده) ».
و راه آن کسانی که با بیان احکام؛ دین را برای مومنین کامل و نعمتت را تمام ساختی و اسلام را که تنها دین نزد تو است[8] را برای ما دین قرار دادی و پسندیدی : « حرمت علیکم المیتة و الدم و لحم الخنزیر و ما اهل لغیرالله به والمنخنقة و الموقوذة و المتردیة و النطیحة و ما اکل السبع الا ما ذکیتم و ما ذبح علی النصب و ان تستقسموا بالازلام ج ذالکم فسق ق الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم واخشون ج الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم. (3 مائده) ».
پس توفیقمان ده که از یادآوران نعمت های تو بر خودمان باشیم و به عنوان مومنین تنها از تو بپرهیزیم و تنها بر تو تکیه کنیم : « یا ایها الذین آمنوا اذکروا نعمت الله علیکم اذ هم قوم ان یبسطوا الیکم ایدیهم فکف ایدیهم عنکم ص واتقوا الله ج و علی الله فلیتوکل المؤمنون. (11 مائده) ». که همانا ناسپاسی نعمت های داده شده از سوی تو به ما؛ تغییر آن نعمت ها از سوی حضرتت به ما را در بر دارد و در واقع این شکر نعمت های تو است که فزونی و برکت را برایمان در پی دارد و نه کفر و ناسپاسی در خصوص آنها :« ... ذالک بأن الله لم یک مغیرا نعمة انعمها علی قوم حتی یغیروا ما بأنفسهم و ان الله سمیع علیم. کدأب آل فرعون و الذین من قبلهم ج کذبوا بآیات ربهم فاهلکناهم بذنوبهم و اغرقنا آل فرعون ج و کل کانوا ظالمین. (53-54 انفال با توجه به آیات 47- 60 ) » .
[1] - که یکی از نشانه های اینکه پیامبران الاهی بر گزیده ی او بوده اند این بوده که آنان برای رساندن آیات خدا به مردم و تبلیغ دین تحت هر شریعتی از مردم اجر و مزد نمی خواسته اند. امری که مومنین باید نصب العین خود قرار دهند و بابت ترویج دین بر اساس آیات الاهی، از کسی پولی نخواهند که همانا پاداش آن نزد خدای یکتاست. فقط باید در این آیات خرد ورزید.
[2] - و بدینگونه است در این رابطه آیات 59 و 65 و 73 و 85 اعراف با توجه به آیات 59-102 و ...
[3] - در این آیه بنی اسراییل مخاطب قرار گرفته اند.
[4] - در این آیه مومنین مخاطب قرار گرفته اند.
[5] - و همینطور است در این رابطه آیه 56 آل عمران با توجه به آیات 52-60 .
[6] - 60-62یاسین با توجه به آیات 63-70 .
[7] - آیه ی 6 مائده .
[8] - ان الدین عندالله الاسلام ق و مااختلف الذین اوتوا الکتاب الا من بعد ما جاءهم العلم بغیا بینهم ق و من یکفر بآیات الله فان الله سریع الحساب. (19 آل عمران) » .
نقش نماز در کاهش آسیب های اجتماعی/ گفتار دوم / 9
نویسنده: سید رضا شفیع اف - ۱۳٩٥/٧/٢٤
5 / ب ) ایاک نعبد
با توجه به آیات قبل که گویای اصول توحید و معادند؛ پس ما ای خدای یکتا تنها تو را می پرستیم ؛ چه آنکه تو از بنی آدم این عهد را گرفته ای که به این مهم یعنی تنها پرستش تو مبادرت کنند و نه اینکه شیطان را بپرستند که همانا راه راست تنها در پرستش تو می باشد ، چه آنکه شیطان تعداد بیشماری از بنی آدم را گمراه کرده و ما بدان اذعان داریم و از جهت تنها تو را می پرستیم: « ألم اعهد الیکم یا بنی آدم ان لا تعبدوا الشیطان ص انه لکم عدو مبین. و ان اعبدونی ج هذا صراط مستقیم. ولقد اضل منکم جبلا کثیرا ص أفلم تکونوا تعقلون. (60-62یاسین با توجه به آیات 63-70) ». آن هم از آن جهت که در اصل تو، جن و انس را برای پرستش خود آفریده ای: « و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون (53 ذاریات) ».
و باز از آن جهت که پیامبران تو بر این مهم امر شده بودند که تو را بپرستند و از طاغوت بپرهیزند و جز این مردم را امر نکنند، باشد که به لطف حضرتت هدایت یابند که همانا اگر کسی گمراه شد برایش یاری کننده ای جز حضرتت نیست و پرستش غیر تو هم نتیجه اش چیزی جز زیانکاری آشکار برای عاملین بدان در سرای دیگر نخواهد بود : « و اذ قال الله یا عیسی ابن مریم أانت قلت للناس اتخذونی و امی الهین من دون الله ص قال سبحانک ما یکون لی ان اقول ما لیس لی بحق ج ان کنت قلته فقد علمته ج تعلم ما فی نفسی و لا اعلم ما فی نفسک ج انک انت علام الغیوب. ما قلت لهم الا ما امرتنی به ان اعبدوالله ربی و ربکم ج و کنت علیهم شهیدا ما دمت فیهم ص فلما توفیتنی کنت انت الرقیب علیهم ج و انت علی کل شیءٍ شهید. ان تعذبهم فانهم عبادک ص و ان تغفر لهم فانک انت العزیز الحکیم. (116-118 مائده با توجه به آیات 119-120) ». // « و لقد بعثنا فی کل امة رسولا ان اعبدوا الله واجتنبوا الطاغوت ص فمنهم من هدی الله و منهم من حقت علیه الضلالة ج فسیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذبین. ان تحرص علی هداهم فان الله لا یهدی من یضل ص و ما لهم من ناصرین. (36-37 نحل) » . // « قل انی امرت ان اعبدالله مخلصا له الدین. و امرت لان اکون اول المسلمین. قل انی اخاف ان عصیت ربی عذاب یوم عظیم. قل الله اعبد مخلصا له دینی. فاعبدوا ما شئتم من دونه ق قل ان الخاسرین الذین خسروا انفسهم و اهلیهم یوم القیامة ق الا ذالک هو الخسران المبین. (11-15 زمر با توجه به آیات 9-20) ».
و لذا مردم هم وقتی آیات خدا را می شنوند لازم است که تنها خدای یکتا را بپرستند و از شرک بپرهیزند که پرودرگار جهانیان از آنچه انجام می دهم غافل نیست : « قل یا ایها الناس ان کنتم فی شک من دینی فلا اعبد الذین تعبدون من دون الله ولکن اعبد الله الذی یتوفاکم ص و امرت ان اکون من المؤمنین. و ان اقم وجهک للذین حنیفا و لا تکونن من المشرکین. (104-105 یونس با توجه به آیات 106- 109 ) ». // « و لله غیب السماوات و الارض و الیه یرجع الامر کله فاعبده و توکل علیه ج و ما ربک بغافل عما تعملون. (123 هود) ».
زیرا که این از جمله و حتا نخستین رسالت انبیا و رسولان تو بوده است که مردمِ امت و یا قوم خود را بدان سو فرا خوانند که خدای یکتا را بپرستند زیرا که خدایی جز الله برای کسی نیست و گرنه در غیر اینصورت باید منتظر عذاب روز بزرگ بود: « و لقد ارسلنا نوحا الی قومه انی لکم نذیر مبین. ان لا تعبدوا الا الله ص انی اخاف علیکم عذاب یوم الیم.... (25-26 هود) ». // « و الی عاد اخاهم هودا ج قال یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره ص ان انتم الا مفترون. یا قوم لا اسئلکم علیه اجرا ص ان اجری الا علی الذی فطرنی ج افلا تعقلون[1].... (50-51 هود) » . // « و الی ثمود اخاهم صالحا ج قال یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره ص هو انشأکم من الارض و استعمرکم فیها فاستغفروه ثم توبوا الیه ج ان ربی قریب مجیب. .... (61 هود) ». // « و الی مدین اخاهم شعیبا ج قال یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره ص و لا نتقصوا المکیال و المیزان ص انی اریکم بخیر و انی اخاف علیکم عذاب یوم محیط .... (84 هود) » .با توجه به آیات 27-95 [2].
و تمام اینها یعنی اینکه پیامبران به پرستش خدای یگانه امر شده اند و از سوی دیگر اینکه از پرستش غیر خدای یگانه نهی شده اند: « قل انی نهیت ان اعبد الذین تدعون من دون الله لما جاءنی البینات من ربی و امرت ان اسلم لرب العالمین. (66 غافر) » . و بنابراین مردم هم لازم است که با خوانده شدن آیات خدا برایشان توسط رسولان الاهی که همه اش در قرآن کریم می باشد به این مهم بپردازند و تنها خدای یکتا را بپرستند زیرا که این خدای یکتاست که همه را آفریده است و بنابراین باید راه پرهیزگاری را در این زمینه بپیمایند یعنی برای او کسی را انباز قرار ندهند زیرا که او یگانه است و آفریننده ی همه چیز که زوجند: « یا ایها الناس اعبدوا ربکم الذی خلقکم و الذین من قبلکم لعلکم تتقون. (21 بقره) » . چه آنکه پرستش غیر خدای یگانه هیچ شفاعتی را برای پرستندگان آنها حتا نزد خدای یکتا در بر ندارد : « و یعبدون من دون الله ما لا یضرهم و لا ینفعهم و یقولون هاؤلاء شفعاؤنا عندالله ج قل أتبنئون الله بما لا یعلم فی السماوات و لا فی الارض ج سبحانه و تعالی عما یشرکون. (18 یونس) » .
و از سوی دیگر همانطور که گذشت نتیجه ی پرستش غیر خدای یگانه، عذاب عظیم را بدنبال خود دارد. پس باید از این روز ترسید : « و اذکر اخا عاد اذ انذر قومه بالاحقاف و قد خلت النذر من بین یدیه و من خلفه الا تعبدوا الا الله انی اخاف علیکم عذاب یوم عظیم. (21 احقاف با توجه به آیات 22-28) ».
6 / ب ) و ایاک نستعین
و با توجه به تمام این موارد تنها از تو یاری می جوییم چرا که تنها تو شایسته ی پرستشی. پس یاریمان کن که از کسانی باشیم که از تو در شکیبایی و نماز یاری می خواهند : « ... واستعینوا بالصبر و الصلاة ج و انها لکبیرة الا علی الخاشعین.[3](45 بقره با توجه به آیات 40-46) » . // یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر و الصلاة ج ان الله مع الصابرین.[4](153 بقره) » . // « قال موسی لقومه استعینوا بالله و اصبروا ص ان الارض لله یورثها من یشاء من عباده ص والعاقبة للمتقین. (128 اعراف) ».
چه آنکه تو مستعانی : « و جاءو علی قمیصه بدم کذب ج قال بل سولت لکم انفسکم امرا ص فصبر جمیل ص والله المستعان علی ما تصفون. (18 یوسف) ». // « قال رب احکم بالحق ق و ربنا الرحمن المستعان علی ما تصفون. (112 انبیا) ».
و اینکه تو در هر لحظه دوست و نگاهبانمان و یار و یاورمان باشی، هر چند که راه را نموده ای که این ها با چه شرایطی به دست می آید. برای نمونه اینکه مومنین نباید فرمانبر کفار باشند چرا که نتیجه اش ارتداد و بازگشت به عقب و در نهایت زیانکاری است؛ در حالی که باید تو را مولای خود بدانند که بهترین یاری کنندگانی: « یا ایها الذین آمنوا ان تطیعوا الذین کفروا یردوکم علی اعقابکم فتنقلبوا خاسرین. بل الله مولاکم ص و هو خیر الناصرین. (149-150 آل عمران) ». // چه آنکه کفار به آیات تو و کشندگان پیامبرانت و نیز گشندگان کسانی که به دادگری دستور می دهند برایشان عذاب دردناک است و اعمالشان در دو گیتی نابود می شود در حالی که برایشان هم یاری کننده ای نیست: « ان الذین یکفرون بآیات الله و یقتلون النبیین بغیر حق و یقتلون الذین یأمرون بالقسط من الناس فبشرهم بعذاب الیم. اولائک الذین حبطت اعمالهم فی الدنیا و الاخرة و ما لهم من ناصرین. (21-22 آل عمران) »[5].
همانگونه که برای گناهکاران هنگامی که خشم خدا بیاید نگهدارنده ای نبوده و نیست که نمونه ای از آن اقوام گذشته می باشند که باید با گردش در زمین از سرانجام آنها درس گرفت: « اولم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عاقبة الذین کانوا من قبلهم ج کانوا هم اشد منهم قوة و آثاراً فی الارض فأخذهم الله بذنوبهم و ما کان لهم من الله من واق. ذالک بأنهم کانت تأتیهم رسلهم بالبینات فکفروا فأخذهم الله ج انه قوی شدید العقاب. (21-22 غافر) ».
به هر جهت ای خدای یکتا از حضرتت می خواهیم که ما را از کسانی قرار دهی که پیروی قرآن و آیاتش را که آیات تو است را می نمایند و بنابر این تو دوست و نگاهبان آنانی؛ و نه کسانی که علیرغم آمدن دانش کتاب؛ باز پیروی هوای نفس و امیال خود را می کنند که نتیجه اش در این صورت چیزی جز این نخواهد بود که از سوی تو برایشان دوست و نگاهبانی نتواند که باشد: « و کذالک انزلناه حکماً عربیا ج و لئن اتبعت اهواءهم بعد ما جاءک من العلم ما لک من الله من ولی و لا واق. (37 رعد) ».
7 / ب ) اهدنا الصراط المستقیم
و باز اینکه از تو ای یگانه وجود مقدس می خواهیم که ما را در زمره ی مردمی قرار دهی که چون تنها تو را می پرستند و به عهد و پیمانشان با تو وفا دارند؛ پس مشمول راه راست می شوند[6]. کسانی که قرآن را نصب العین زندگی خود قرار می دهند چرا که آن به راه راست هدایت می کند: « قالوا یا قومنا انا سمعنا کتابا انزل من بعد موسی مصدقا لما بین یدیه یهدی الی الحق و الی طریق مستقیم. (30 احقاف با توجه به آیات 29-32 ) » .
و از کسانی که پیروی تو و رسول تو را می کنند از آن جهت که قرآن را بر او فرو فرستادی و فرمودی که او از رسولان تو و بر راه راست است: « بسم الله الرحمن الرحیم. یس. والقرآن الحکیم. انک لمن المرسلین. علی صراط مستقیم. (1-4 یاسین با توجه به آیات 5-11) » . // و باز از آن جهت که به او فرمودی که راه راست در چنگ زدن به آنچه است که به او وحی می کنی چرا که او به راه راست است : « فاستمسک بالذی اوحی الیک ص انک علی صراط مستقیم. (43 زخرف) ». و این بدان معنی است که مومنین تنها باید به این کتاب تمسک بجویند و آن را برای راهنمایی و رستگار شدن خود دستاویز قرار دهند و نه کتابی جز آن را. از هر مذهبی که می خواهند باشند.// و اینکه او از سوی تو به راه راست می خواند و کسانی که به آخرت ایمان نمی آورند لذا از این راه بر می گردند: « و انک لتدعوهم الی صراط مستقیم. و ان الذین لا یؤمنون بالاخرة عن الصراط لناکبون. (73-74 مومنون) ».
و جان کلام اینکه از حضرتت می خواهیم که ما را به واسطه ی کتاب و آیات قرآنت به راه راست راهنمایی کنی: « لقد انزلنا آیات مبینات ج والله یهدی من یشاء الی صراط مستقیم. (46 نور) ». که همانا قرآن که یک ذکر و کتاب روشن تو است برای بیم دادن انسان های زنده و تحقق وعده ات بر کفار است و نه مرده ها : « ... و ما علمناه الشعر و ما ینبغی له ج ان هو الا ذکر و قرآن مبین. لینذر من کان حیا و یحق القول علی الکافرین. (69-70 یاسین) ». // چه آنکه ما تنها تو را که پروردگارمان و پروردگار جهانیان هستی را می پرسیتم؛ زیرا که این راه مستقیم است: « ان الله هو ربی و ربکم فاعبدوه ج هذا صراط مستقیم. (64 زخرف) » . و اینکه به سرای دیگر نیز ایمان داریم و از آن در شک و تردید نمی باشیم؛ که همانا باز این راه راست است: « و انه لعلم للساعة فلا تمترن بها واتبعون ج هذا صراط مستقیم. (61زخرف با توجه به آیات 57-89) ».
8 / ب ) صراط الذین انعمت علیهم
درخواست راهنمایی به سوی راه راست؛ یعنی راه کسانی که به آنان نعمت دادی و فزونی بخشیدی و آنان قدر نعمت تو را می دانند و از گرویدن به باطل و کفر به نعمت های تو می پرهیزند و راه تسلیم شدن برای تو را در پیش می گیرند : « والله جعل لکم من انفسکم ازواجا و جعل لکم من ازواجکم بنین و حفدة و رزقکم من الطیبات ج أفبالباطل یؤمنون و بنعمت الله هم یکفرون. (72 نحل) » . // « والله جعل لکم مما خلق ظلالاً و جعل لکم من الجبال اکناناً و جعل لکم سرابیل تقیکم الحر و سرابیل تقیکم بأسکم ج کذالک یتم نعمته علیکم لعلکم تسلمون. فإن تولوا فانما علیک البلاغ المبین. یعرفون نعمت الله ثم ینکرونها و اکثرهم الکافرون. (81-83 نحل) » .
و آن کسانی که از جمله دیگر نعمت های تو بر آنان این است که قبله را که همانا رو به مسجد الحرام می باشد را به آنها نشان دادی تا نعمت خود را بر مومنین تمام کرده باشی و بدان وسیله آنان هدایت شوند. و این یعنی اینکه یکی از راههای هدایت، قدر این نعمت را دانستن و عمل کردن به آن است: « و من حیث خرجت فول وجهک شطر المسجد الحرام ج و حیث ما کنتم فولوا وجوهکم شطره لئلا یکون للناس علیکم حجة الا الذین ظلموا منهم فلا تخشوهم واخشونی و لاُتم نعمتی علیکم و لعلکم تهتدون. (150 بقره) ». // و اینکه با بیان احکام وضو و طهارت ما را پاکیزه گردانیدی و نعمتت را بر ما تمام کردی[7]، باشد که نعمتت را یادآور شویم و به واسطه ی میثاقی که با تو بستیم بگوییم شنیدیم و فرمان بردیم و لذا راه پرهیزگاری را هم پیشه ی خود نماییم که همانا تو به درون سینه ها دانایی :« واذکروا نعمة الله علیکم و میثاقه الذی واثقکم به اذ قلتم سمعنا و اطعنا ص واتقوالله ج ان الله علیم بذات الصدور. (7 مائده) ».
و راه آن کسانی که با بیان احکام؛ دین را برای مومنین کامل و نعمتت را تمام ساختی و اسلام را که تنها دین نزد تو است[8] را برای ما دین قرار دادی و پسندیدی : « حرمت علیکم المیتة و الدم و لحم الخنزیر و ما اهل لغیرالله به والمنخنقة و الموقوذة و المتردیة و النطیحة و ما اکل السبع الا ما ذکیتم و ما ذبح علی النصب و ان تستقسموا بالازلام ج ذالکم فسق ق الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم واخشون ج الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم. (3 مائده) ».
پس توفیقمان ده که از یادآوران نعمت های تو بر خودمان باشیم و به عنوان مومنین تنها از تو بپرهیزیم و تنها بر تو تکیه کنیم : « یا ایها الذین آمنوا اذکروا نعمت الله علیکم اذ هم قوم ان یبسطوا الیکم ایدیهم فکف ایدیهم عنکم ص واتقوا الله ج و علی الله فلیتوکل المؤمنون. (11 مائده) ». که همانا ناسپاسی نعمت های داده شده از سوی تو به ما؛ تغییر آن نعمت ها از سوی حضرتت به ما را در بر دارد و در واقع این شکر نعمت های تو است که فزونی و برکت را برایمان در پی دارد و نه کفر و ناسپاسی در خصوص آنها :« ... ذالک بأن الله لم یک مغیرا نعمة انعمها علی قوم حتی یغیروا ما بأنفسهم و ان الله سمیع علیم. کدأب آل فرعون و الذین من قبلهم ج کذبوا بآیات ربهم فاهلکناهم بذنوبهم و اغرقنا آل فرعون ج و کل کانوا ظالمین. (53-54 انفال با توجه به آیات 47- 60 ) » .
[1] - که یکی از نشانه های اینکه پیامبران الاهی بر گزیده ی او بوده اند این بوده که آنان برای رساندن آیات خدا به مردم و تبلیغ دین تحت هر شریعتی از مردم اجر و مزد نمی خواسته اند. امری که مومنین باید نصب العین خود قرار دهند و بابت ترویج دین بر اساس آیات الاهی، از کسی پولی نخواهند که همانا پاداش آن نزد خدای یکتاست. فقط باید در این آیات خرد ورزید.
[2] - و بدینگونه است در این رابطه آیات 59 و 65 و 73 و 85 اعراف با توجه به آیات 59-102 و ...
[3] - در این آیه بنی اسراییل مخاطب قرار گرفته اند.
[4] - در این آیه مومنین مخاطب قرار گرفته اند.
[5] - و همینطور است در این رابطه آیه 56 آل عمران با توجه به آیات 52-60 .
[6] - 60-62یاسین با توجه به آیات 63-70 .
[7] - آیه ی 6 مائده .
[8] - ان الدین عندالله الاسلام ق و مااختلف الذین اوتوا الکتاب الا من بعد ما جاءهم العلم بغیا بینهم ق و من یکفر بآیات الله فان الله سریع الحساب. (19 آل عمران) » .
