شرکت در جشنواره ی سراسری نماز سال 1395
نقش نماز در کاهش آسیب های اجتماعی/ گفتار دوم/ 3
نویسنده: سید رضا شفیع اف - ۱۳٩٥/٧/٢۳
و رستاخیز، یعنی روزی که توسط خداوند به حساب اعمال افراد رسیدگی خواهد شد؛ روزی که هر کس بار خود را بر خواهد داشت: « من اهتدی فانما یهتدی لنفسه ص و من ضل فإنما یضل علیها ج و لا تزر وازرةٌ وزر اخری ق و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا[1]. و اذا اردنا ان نهلک قریة امرنا مترفیها ففسقوا فیها فحق علیها القول فدمرناها تدمیرا. (15-16 اسراء) » . // ان تکفروا فان الله غنی عنکم ص و لا یرضی لعباده الکفر[2]ص و ان تشکروا یرضه لکم ق و لا تزر وازرة وزر اخری ج ثم الی ربکم مرجعکم[3] فینبئکم بما کنتم تعملون ج انه علیم بذات الصدور. (7 زمر) ». // روزی که میزان نیز نام دارد و هر کس بارش به لحاظ نیکوکاری سنگین تر باشد رستگار و اهل بهشت است و هر کس که در این زمینه بارش سبک باشد از زیانکاران و اهل دوزخ است و در آن روز در این میان خویشاوندی ها هیچ تاثیری ندارد و هر کس نتیجه ی کار خود را می بیند: « والوزن یومئذ الحق ج فمن ثقلت موازینه فاولائک هم المفلحون. و من خفت موازینه فاولائک الذین خسروا انفسهم بما کانوا بآیاتنا یظلمون. (8-9 اعراف) » . « فإذا نفخ فی الصور فلا انساب بینهم یومئذ و لا یتسائلون. فمن ثقلت موازینه فاولائک هم المفلحون. و من خفت موازینه فاولائک الذین خسروا انفسهم فی جهنم خالدون. (101-103مومنون با توجه به آیات 104-109) [4]» . // و روزی که برخی چهره ها سفید است و برخی چهره ها سیاه : « یوم تبیض وجوهٌ و تسود وجوهٌ ج فأما الذین اسودت وجوههم أکفرتم بعد ایمانکم فذوقوا العذاب بما کنتم تکفرون. و اما الذین ابیضت وجوههم ففی رحمة الله ص هم فیها خالدون. (106-107 آل عمران با توجه به آیات 105-112) » . که برابر این دو آیه روشن می شود که هر کس در آن روز از سیاه رویان باشد جز این نیست که این نتیجه ی این کارش در دنیا است که پس از ایمان رو به سوی کفر آورده است. و از سوی دیگر اینکه هر کس که در آن دنیا از سفید رویان باشد پس در آن روز از رحمت خدا برخوردار می شود. یعنی سیاه رویان اینگونه نیستند. حال باید از خدا بخواهیم که اسباب اینکه ما در آن روز از سفید رویان باشیم را برایمان فراهم نمایند آمین یا رب العالمین. چرا که رو سفیدان نیکوکار بودند و بابت همین هم پاداش نیکو می گیرند و هر گز هم بر رخسارشان گرد خجالت و ذلت نمی نشیند و پایان کارشان هم بهشت است. اما رو سیاهان کسانی هستند که کارهای بد را برگزیدند و در دنیا انجام دادند پس کیفری مطابق همان می بینند و اگر در این دنیا به اعتبار کسی کارهایی بد کردند بدانند که در آن دنیا برایشان کسی جز خدا نگهدار و تکیه گاهی نیست و لذا از این جهت صورتشان تاریک و از یاران آتشند. پس بدون رو دربایستی و برابر کلام مقدس الاهی باید از نیکوکاران بود تا از رحمتش و بهشت وعده داده شده اش برخوردار شد و نه از بدکاران : « للذین احسنوا الحسنی و زیادة[5]ص ولا یرهق وجوههم قتر و لا ذلة ج اولائک اصحاب الجنة ص هم فیها خالدون. والذین کسبوا السیئات جزاء سیئة بمثلها و ترهقهم ذلة ص ما لهم من الله من عاصم ص کانما اغشیت وجوههم قطعا من الیل مظلما ج اولائک اصحاب النار ص هم فیها خالدون (26-27 یونس) » .// و روزی که هیچ کس را یارای سخن گفتن نیست مگر به اجازه ی الاهی و البته که در آن روز برخی خوشبخت و سعادتمندند و به بهشت می روند و برخی بدبخت و شقی اند و نتیجه ی کارشان دوزخ است : « یوم یأت لا تلکم نفس الا بإذنه ج فمنهم شقیٌ و سعید. فأماالذین شقوا ففی النار لهم فیها زفیر و شهیق. خالدین فیها ما دامت السماوات و الارض الا ماشاء ربک ج ان ربک فعال لما یرید. و اما الذین سعدوا ففی الجنة خالدین فیها ما دامت السماوات و الارض الا ماشاء ربک ص عطاءً غیر مجذوذ. ( 105-108 هود) » . // روزی که کتاب هر کس در حالی که به گردنش آویزان است از قبر بیرون آورده می شود و به او گفته می شود که کتابت و نامه ی اعمالت را بخوان که در این روز تو خود برای رسیدگی به حسابت کافی هستی: « و کل انسان الزمناه طائره فی عنقه ص و نخرج له یوم القیامة کتابا یلقاه منشورا. اقرأ کتابک کفی بنفسک الیوم علیک حسیبا. (13-14 اسرا) ». // نامه ی اعمالی که وقتی در آن روز گناهکاران و مجرمین آن را می بینند که مربوط به خودشان است می گویند این چه کتابی است که همه چیز اعمال ما از کوچک و بزرگ در آن نوشته شده است : « و وضع الکتاب فتری المجرمین مشفقین مما فیه و یقولون یا ویلتنا ما لِ هذا الکتاب لا یغادر صغیرة و لا کبیرة الا احصاها ج و وجدوا ما عملوا حاضرا ق و لا یظلم ربک احدا. (49 کهف) ». // و روزی که نامه ی اعمال هر کس بر اساس اعمالش به دست راست یا چپ او داده خواهد شد تا بداند چه کرده و تا اینکه نتیجه ی اعمالش را ببیند: « یوم ندعوا کل اناس بامامهم ص فمن اوتی کتابه بیمینه فاولائک یقرءون کتابهم و لا یظلمون فتیلا. (71 اسرا با توجه به آیات 72- 75) » .[6] // و روزی که باطل کیشان از زیانکارانند و هر امت به سوی کتابش خوانده می شود و در روزی که قیامت به پا می شود هر کس نتیجه ی اعمالش را که در این دنیا انجام داده در آن دنیا خواهد دید. مومنین و کنندگان کارهای شایسته وارد رحمت خدا خواهند شد و به کامروایی روشن خواهند رسید[7] و کفار هم به خاطر استکبار در مقابل آیات خدا که برایشان خوانده می شد و در واقع روز رستاخیز را فراموش کرده بودند؛ لذا در این روز که روز ملاقات خداست مورد فراموشی قرار خواهند گرفت و جایگاهشان آتش خواهد بود و برایشان یاوری نخواهد بود چرا که آنان آیات خدا را به استهزا گرفته و زندگانی دنیا آنها را به خود مغرور کرده بود. به هر جهت ستایش برای خدا پروردگار جهانیان است که عزیز الحکیم است.[8]
و تمام این ها یعنی اینکه در آن سرا مردم دو گروهند که ضمن اعتقاداتشان، بر اساس اعمالی که انجام داده اند یا اهل بهشتند و یا اهل دوزخ.
و باز روزی که اعضای او نیز به اینکه وی در این جهان چه آدمی با چه نگرش و کارهایی بوده است؛ نیز گواهی خواهند داد؛ پس نباید از آنچه که انجام می دهیم خدا را بر اساس گمانمان دانای بدان ندانیم و گمان کنیم که از او پنهان است : « ... و یوم یحشر اعداءالله الی النار فهم یوزعون. حتی اذا ما جاءوها شهد علیهم سمعهم و ابصارهم و جلودهم بما کانوا یعملون. و قالوا لجلودهم لم شهدتم علینا ص قالوا انطقناالله الذی انطق کل شیءٍ ج و هو خلقکم اول مرة و الیه ترجعون. و ما کنتم تستترون ان یشهد علیکم سمعکم و لا ابصارکم و لا جلودکم ولکن ظننتم ان الله لا یعلم کثیرا مما تعملون[9]. و ذالکم ظنکم الذی ظننتم بربکم ارداکم فأصبحتم من الخاسرین. فان یصبروا فالنار مثوی لهم ص و ان یستعتبوا فما هم من المعتبین[10]. (19-24 فصلت) ». // و این بدان معنی است که باید بدانیم که ما در قبال اعضای بدنمان به ویژه در جهان دیگر مسئول و پاسخگو هستیم و باید باشیم. و همانا بهتر است که کاملن مواظب گفتارها و رفتارهایمان چه در پیدا و چه در پنهان و دور از چشم دیگران باشیم و به جهت پیروی آنچه را که بدان دانشی نداریم نکنیم : « و لا تقف ما لیس لک به علم ج ان السمع و البصر و الفؤاد کل اولائک کان عنه مسئولا. (36 اسراء) ». // و اینکه از گوش و چشم و دل هایمان فقط در جهت راه خدا استفاده کنیم و نه جز آن. یعنی ایمان باید آورد و پیروی خدا و رسول او را کرد و آیاتش را تصدیق نمود و پیروی هوای نفس را نکرد و از دروغ شمردن آیات خدا پرهیز کرد و ... چرا که آنگاه است که این اعضا آن کارآیی را که برای تدبر و تذکر و تفقه در آفرینش و سایر امور است را نخواهد داشت و فرد هدایت نخواهد شد و در واقع بر آنها مهر خواهد خورد و حتا عذاب خدا را در پی خواهد داشت: « أفرأیت من اتخذ الهه هواه و اضله الله علی علم و ختم علی سمعه و قلبه و جعل علی بصره غشاوة فمن یهدیه من بعدالله ج افلا تذکرون. (23 جاثیه) ». // « ... و لقد مکناهم فیما ان مکناکم فیه و جعلنا لهم سمعا و ابصارا و افئدة فما اغنی عنهم سمعهم و لا ابصارهم و لا افئدتهم من شیءٍ اذ کانوا یجحدون بآیات الله و حاق بهم ما کانوا به یستهزءون. (26 احقاف با توجه به آیات 21-28 مرتبط با داستان قوم عاد که چون از این اعضا برای شنیدن آیات خدا که توسط برادرشان حضرت هود برایشان خوانده می شد استفاده نکردند و به قدرت خود مغرور شدند پس نهایت کارشان عذاب خدا و نابودی آنان بود. در واقع غره شدن به قدرت و مکنت داده شده توسط خداوند ؛ از گناهان کبیره است. والله اعلم) ». // که خدای یکتا این اعضا را برای دیدن و شنیدن و تدبر و تفقه در امور و آیاتش و به طور کلی تشکر از خودش برای آدمی که زمان زایش هیچ نمی دانست قرار داده است تا مبادا با استفاده ی درست نکردن از آنها وارد آتش دوزخ شود؛ خواه جن یا انس باشد : : « و لقد ذرأنا لجهنم کثیرا من الجن و الانس ص لهم قلوب لا یفقهون بها و لهم اعین لا یبصرون بها و لهم آذان لا یسمعون بها ج اولائک کالانعام بل هم اضل ج اولائک هم الغافلون. (179 اعراف) » . // « والله اخرجکم من بطون امهاتکم لا تعلمون شیئا و جعل لکم السمع و الابصار و الافئدة لعلکم تشکرون. (78نحل) ».
و روزی که تنها خدای یکتا از زمان وقوع آن آگاه و دانا و بر انجامش توانا است و هیچ تردیدی در آن نیست؛ پس باید بدان ایمان آورد و به اینکه در آن روز هر کس نتیجه ی اعمالش را خواهد دید باید یقین و باور داشت: « یسئلونک عن الساعة ایان مرساها ص قل انما علمها عند ربی ص لا یجلیها لوقتها الا هو ج ثقلت فی السماوات و الارض ج لا تأتیکم الا بغتة ق یسئلونک کأنک حفیٌ عنها ص قل انما علمها عندالله ولکن اکثر الناس لا یعلمون. (187 اعراف) ». // « ان الساعه لأتیة لا ریب فیها ولکن اکثر الناس لا یؤمنون. ( 69 غافر) ». و ... روزی که افراد در آن روز از جن و انس یا به بهشت خواهند رفت و یا به دوزخ . ؟ !
2/4/ب ) پرسش و پاسخ
هم اکنون و با توجه به مطلب اخیر باید دید و حتی پرسید که ملاک و مبنای این بهشت و دوزخ رفتن کدام است ؟ بدیهی است پاسخ را باز باید در کتاب مقدس و کلام مطهر و دگرگون ناپذیر خداوند یکتا یافت؛ مبنی بر اینکه از یک سو این ایمان و انجام کارهای شایسته است که فرد را به سوی بهشت رهنمون می شود و از سوی دیگر این شرک و کفر و ناسپاسی و تکذیب آیات الاهی از جمله آخرت و انجام کارهای بد و نیرنگ بازی و دسیسه چینی و ستمگری و ... است که فرد را به سوی جهنم رهنمون می شود: « ... و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فأتوا بسورة من مثله وادعوا شهداءکم من دون الله ان کنتم صادقین. فإن لم تفعلوا و لن تفعلوا فاتقوا النار التی وقودها الناس والحجارة ص اعدت للکافرین. و بشر الذین آمنوا و عملوا الصالحات ان لهم جنات تجری من تحتها الانهار ص کلما رزقوا منها من ثمره رزقا قالوا هذا الذی رزقنا من قبل ص واُتوا به متشابها ص و لهم فیها ازواجٌ مطهرة ص و هم فیها خالدون. (23-25بقره) ». پس برابر این آیات کریمه و با لحاظ آیه ی یک همین سوره یعنی بقره، روشن می شود که از کتاب قرانِ فرو فرستاده شده بر حضرت محمد ص نباید در شک و تردید بود که نتیجه اش چیزی جز آتش دوزخ نیست؛ اما از سوی دیگر باید مومن و کننده ی کارهای شایسته بود که پایانش بهشت برین و جاودانی در آن به لطف خدا است. // و همینطور است در این رابطه آیاتی دیگر به شرح زیر مبنی بر اینکه چه مقولاتی فردی را که در این دنیا مدتی زیست کرده و سپس مرده و بعد به سوی خدا بازگشته است را به سوی دوزخ رهنمون می شود و از سوی دیگر چه مقولاتی که همانا ایمان و عمل صالح باشد فرد را وارد بهشت برین می نماید : « ان الذین لا یرجون لقاءنا و رضوا بالحیاة الدنیا و اطمأنوا بها و الذین هم عن آیاتنا غافلون. اولائک مأواهم النار بما کانوا یکسبون. ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات یهدیهم ربهم بایمانهم ص تجری من تحتهم الانهار فی جنات نعیم. دعواهم فیها سبحانک اللهم و تحیتهم فیها سلام ج و آخر دعواهم ان الحمدلله رب العالمین. (7-10 یونس) » . // « فاقم وجهک للدین القیم من قبل ان یأتی یوم لا مرد له من الله ص یومئذ یصدعون. من کفر فعلیه کفره ص و من عمل صالحا فلانفسهم یمهدون. لیجزی الذین آمنوا و عملوا الصالحات من فضله ج انه لا یحب الکافرین. (43-45 روم) » . // « یوم یجمعکم لیوم الجمع ص ذالک یوم التغابن ق و من یؤمن بالله و یعمل صالحا یکفر عنه سیئاته و یدخله جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها ابدا ج ذالک الفوز العظیم.[11] والذین کفروا و کذبوا بآیاتنا اولائک اصحاب النار خالدین فیها ص و بئس المصیر. (9-10 تغابن) » . و ...
از سوی دیگر و حتا مرتبط با این دنیا تاثیر این دو مقوله یعنی ایمان و عمل صالح در کنار برخی مقولات دیگر حسب موضوع تا بدانجاست که فرد را برای نمونه از زیانکار بودن باز می دارد: « بسم الله الرحمن الرحیم. والعصر. ان الانسان لفی خسر. الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر. ( سوره ی عصر) ». // و یا اینکه این دو در کنار مولفه هایی دیگر باعث می شود که شیاطین بر فرد نازل نشوند : « هل انبئکم علی من تنزل الشیاطین. تنزل علی کل افاک اثیم. یلقون السمع و اکثرهم کاذبون. والشعراء یتبعهم الغاوُن. ألم تر انهم فی کل واد یهیمون. و انهم یقولون ما لا یفعلون[12]. الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و ذکروالله کثیرا وانتصروا من بعد ما ظلموا ق و سیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون. ( 221-227 شعراء) » . که برابر آیه ی 222 روشن می شود که شیاطین بر هر شخص بسیار دروغگوی بدکار نازل می شوند. حال اینکه این گروه چه کسانی با چه ویژگی هایی هستند؛ پاسخ را باید در آیات 223-226 مذکور یافت . // و یا اینکه این پایبندی به این دو مهم یعنی ایمان و انجام کارهای شایسته است که باعث اجابت دعاها در دنیا می شود، چه آنکه برای کافران عذاب سخت است. یعنی اگر در واقع کسی بدنبال این است که خدای یکتا دعاهایش را اجابت نماید چاره اش در ایمان و عمل صالح است و نه جز آن. چرا که او یکی از صفاتش این است که به هر آنچه که تک تک افراد حتا مومنین انجام می دهند داناست : « و هوالذی یقبل التوبة عن عباده و یعفوا عن السیئات[13] و یعلم ما تفعلون. و یستجیب الذین آمنوا و عملوا الصالحات[14] و یزیدهم من فضله ج والکافرون لهم عذاب شدید. (25-26 شورا با توجه به آیات 22-31) ». // و هم اینکه به واسطه ی در کنار هم بودن این دو یعنی ایمان و کارهای شایسته است که موجبات زندگانی پاکیزه برای مرد و زن مومن فراهم آورده می شود :« من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیاة طیبة ص و لنجزینهم اجرهم بأحسن ما کانوا یعملون. (97 نحل) » . // و اما بالاتر از اینها اینکه به واسطه ی ایمان و عمل صالح و نیز ایمان به آنچه که بر حضرت محمد ص فرو فرستاده شده؛ یعنی قرآن که همه حق و از جانب حضرت حق است که خدای یکتا بدی های افراد را می پوشاند و امورشان را سامان می دهد. وگرنه کفر و باز داشتن از راه خدا که همانا باطل است نتیجه اش چیزی جز از بین رفتن اعمال نیست: « بسم الله الرحمن الرحیم. الذین کفروا و صدوا عن سبیل الله اضل اعمالهم. والذین آمنوا و عملوا الصالحات و آمنوا بما نزل علی محمد و هوالحق من ربهم کفر عنهم سیئاتهم و اصلح بالهم. ذالک بأن الذین کفروا اتبعوا الباطل و ان الذین آمنوا اتبعوا الحق من ربهم ج کذالک یضرب الله للناس امثالهم. (1-3 محمد) ». پس تنها این قرآن است که بر حق است و چون چنین است حق را هم نشان می دهد و لذا مومنین باید فقط بدان ایمان آورده و پیروی آن و آیاتش را بنمایند اگر می خواهند بدانند که حق کدام است.قرآن؛ کتابی که به حق از سوی پروردگار بر حضرت محمد ص فرو فرستاده شده و در بین همه است.
پس نتیجه اینکه باید از مومنین و کنندگان کارهای شایسته بود و نه از کفار یا بدکاران، که خدای یکتا فرموده است این دو یعنی مومنین و کنندگان کارهای شایسته با بدکاران چه در زندگی و چه در مرگ با هم یکسان نیستند. یعنی کیفیت و حتا کمیت زندگانی و نیز مرگ مومنین و کنندگان کارهای شایسته؛ از غیر آن متمایز است. اینان زندگانی بهتر و شادابتری نسبت به کنندگان کارهای بد دارند و مرگشان نیز متفاوت است. یکی آسان می میرد و حتا شهید می شود اما دیگری به سختی جان می دهد و در آن سرا نیز هر کس نتیجه ی آنچه را که کسب کرده از سوی آفریننده ی آسمانها و زمین خواهد دید : « ام حسب الذین اجترحوا السیئات ان نجعلهم کالذین آمنوا و عملوا الصالحات سواء محیاهم و مماتهم ج ساء ما یحکمون. و خلق الله السماوات و الارض بالحق و لتجزی کل نفس بما کسبت و هم لا یظلمون. ( 21/22 جاثیه) ». // و اینکه هر آنچه که در آسمان ها و زمین است برای خدای یگانه است تا اینکه او بدکاران و نیکوکاران را برابر اعمالشان جزا دهد، چرا که او به همه چیز حتا آفرینش هر فردی و نیز همه ی مراتب زندگانی او از آشکار و نهان داناست و خوب میداند که چه کسی متقی بوده و چه کسی فاسق و ...: « و لله ما فی السماوات و ما فی الارض لیجزی الذین اسائوا بما عملوا و یجزی الذین احسنوا بالحسنی. الذین یجتنبون کبائر الاثم و الفواحش الااللمم ج ان ربک واسع المغفرة ج هو اعلم بکم اذا انشآکم من الارض و اذ انتم اجنة فی بطون امهاتکم ص فلا تزکوا انفسکم ص هو اعلم بمن اتقی. (31-32 نجم با توجه به آیات 27- 42 ) ». // و بالاخره روزی که هر کس نتیجه ی اعمالش را حتا اگر ذره ای باشد از خوب یا بد خواهد دید : « یومئذ یصدر الناس اشتاتا لیروا اعمالهم. فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره. و من یعمل مثقال ذرة شراً یره » . ( 6-8 زلزله با توجه به آیات تمام سوره). // پس همان بهتر که آدمی بدنبال انجام کارهای خوب و شایسته باشد که هر کار خوبی؛ ده برابر همانند آن پاداش دارد و نیز بداند که کارهای بد نتیجه اش همانند آن و مطابق همان بد است: « من جاء بالحسنة فله عشر امثالها ص و من جاء بالسیئة فلا یجزی الا مثلها و هم لا یظلمون. (160 انعام ) ».
و بدینگونه است در این رابطه آیات 5-6 فتح و 41-42 اعراف و 58 عنکبوت .
[1] - یعنی خداوند یکتا پیش از عذاب هر قومی آن هم به خاطر ستمگری هایشان بر خودشان ؛ یک رسولی را برایشان بر می انگیزد تا آیاتش را که همان آیات قرآن می باشد را برایشان بخواند. حال اگر مثل قوم یونس ایمان آوردند نجات می یابند : « فلولا کانت قریة آمنت فنفعها ایمانها الا قوم یونس لما آمنوا کشفنا عنهم عذاب الخزی فی الحیاة الدنیا و متعناهم الی حین. (98 یونس با توجه به آیات 93-) ». و اگر به ستم هایشان ادامه دادند لذا مورد خشم و عذاب خدا قرار می گیرند چرا که با آنان اتمام حجت شده است .
[2] - یعنی خدای یکتا خشنود به این که کسی رو به سوی کفر ببرد نیست و از این لحاظ است که پیامبران و رسولانش را می فرستد تا آیاتش را برای مردم بخوانند بلکه ایمان بیاورند و کارهای شایسته کنند و از عذاب خدا در دو دنیا بترستد و ... گرنه اگر کسی رو به کفر ببرد هم زیانی به خدا نرسانده است چرا که کفر هر کس علیه خودش است. پس باید شکر گزار خدا بود که این نزد او برای خود ما به لحاظ عاقبت کار پسندیده تر است.
[3] - یعنی اینکه وقتی بازگشت همه به سوی خداست که در واقع نیز اینگونه است؛ پس رجعت به دنیا پس از مرگ نمی تواند محلی از اعراب داشته باشد.
[4] - و بدینگونه است در این رابطه آیات 6-11 سوره ی قارعه.
[5] - و این بدان معنی است که فزونی پاداش خداوند تنها و تنها در نیکوکار بودن است.
[6] - و بدینگونه است در این رابطه آیات 18-37 سوره ی حاقه ، که خدای یکتا در آین آیات مبنای دادن نامه ها به دست هر فرد در آن روز را بیان فرموده و لذا لازم است که مومنین بدان توجه نمایند که چه چیزها و اعمالی باعث می شود که در آن سرا نامه ی اعمالشان به دست راستشان داده شود و چه عواملی باعث می شود که نامه ی اعمال آنان به دست چپ شان داده شود. و باز در این زمینه می توان به آیات 6-15 انشقاق اشاره کرد.
[7] - فاما الذین آمنوا و عملوا الصالحات فیدخلهم ربهم فی رحمته ج ذالک هو الفوز المبین. (30 جاثیه) . پس روشن می شود که آنچه که نوع انسان را وارد رحمت خدا آن هم توسط خود پروردگار می نماید فقط و فقط ایمان است و انجام کارهای شایسته و نه جز آن که هر کس چنین باشد و وارد رحمت الاهی شود همانا به کامروایی آشکار رسیده است. پس کسی به صرف اینکه بگوید مومن و یا شیعه است اما کارهای بد بکند و یا به آیات خدا گوش فرا ندهد یا خدای ناکرده در قبال آن آیات خود بینی داشته باشد نتیجه اش چیزی نیست جز اینکه از گناهکاران است: « و اما الذین کفروا أفلم تکن آیاتی تتلی علیکم فاستکبرتم و کنتم قوما مجرمین. ( 31 جاثیه) .
[8] - آیات 26- 35 جاثیه با توجه به آیات 22-37 .
[9] - به هر جهت باید دانست که هیچ چیز از خدا پنهان نیست و او دانای به تمام امور است و خدا که در آن سرا مالک همه ی روزهاست؛ جزای اعمال افراد را بدون کمترین ستمی با حسابرسی سریع خواهد داد؛ فقط باید به یوم التلاق یعنی روز ملاقات و لقای الاهی ایمان داشت و به سخنان بیم دهندگان او بر اساس آیاتش پیرامون این روز گوش فرا داد و از آنها اعراض نکرد و یا سخنی غیر از سخن خداوند را مبنای حق قرار نداد و یا بر تکیه بر دیگران کارهای بد و گناهان را انجام نداد که در آن روز فریادرسی جز او نیست: « ... رفیع الدرجات ذوالعرش یلقی الروح من امره علی من یشاء من عباده لینذر یوم التلاق. یوم هم بارزون ص لا یخفی علی الله منهم شیءٌ ج لمن الملک الیوم ص لله الواحد القهار.الیوم تجزی کل نفس بما کسبت ج لا ظلم الیوم ج ان الله سریع الحساب (15-17 غافر) ».
[10] - برگردان فارسی: و روزی که همه ی دشمنان خدا را به سوی آتش دوزخ کشانند و آنجا باز دارند. تا چون همه بر در دوزخ رسند آن هنگام گوش و چشم ها و پوست های بدن هایشان بر جرم و گناه آنها گواهی دهند. و آنها به اعضای بدن گویند چگونه بر اعمال ما شهادت دادید. آن اعضا پاسخ دهند خدایی که همه ی موجودات را به نطق آورد ما را نیز گویا گردانید و او شما را نخستین بار بیافرید و باز به سوی او بر می گردید. و شما که اعمال زشت خود را پنهان می داشتید برای این نبود که گوش و چشم های شما و پوست بدن هایتان امروز گواهی ندهند ولیکن گناه را پنهان می کردید به گمانتان که اکثر اعمال زشتی که پنهان می کنید از خدا هم پنهان است و بر آن آگاه نیست. ولی همین گمان باطل شما در باره ی خدا موجب هلاکت شما گردید و امروز همه از زیانکاران شدید. اینک اگر صبر و تحمل کنند جای در آتش دارند و اگر فریاد و بی تابی کنند فریادرس و دادخواهی ندارند. و ما رفیقان و یارانی بر آنها گماشتیم تا آنچه پیش روی آنهاست در نظرشان جلوه دهند و آنچه از عقب دارند فراموش و غافلشان کنند و وعده ی عذاب الاهی بر آنها حتم و لازم گردید همچون آنانی از جن و انس که پیش از این بودند و درگذشتند و از زیانکاران بودند.
[11] - که برابر این آیه ی کریمه روشن می شود که این ایمان به خدای یکتا و نیز انجام دادن کارهای شایسته است که هم باعث می شود تا هم بدی های آن فرد توسط خداوند پوشانده شود و هم اینکه به واسطه ی این دو مقوله این فرد وارد بهشت شود. یعنی باید دانست که بدی با افزایش بدی ها پوشانده نمی شود بلکه به واسطه ی ایمان به خدا و اعمال شایسته است که خدا از آنها در می گذرد. که همانا اگر کسی در پی کامروایی بزرگ است باید این دو ویژگی را داشته باشد. یعنی تنها اسم مومن را داشتن اما کارهای بد انجام دادن هیچگاه کسی را به کامیابی نمی رساند. والله اعلم
[12] - و اینجاست که مومنین باید این خطاب الاهی را بسیار جدی بگیرند و مبادا از کسانی باشند که آنچه را که می گویند عمل نمی کنند؛ چرا که آن وقت برابر این آیه ( 226 شعرا) در زمره ی کسانی قرار می گیرند که به خاطر بسیار دروغ گفتن شان؛ شیاطین بر آنها نازل می شود. والله اعلم. « یا ایها الذین آمنوا لم تقولون ما لا تفعلون. کبر مقتاً عندالله ان تقولوا ما لا تفعلون. (2-3 صف). . . پس مومن کسی است که به همه ی دستورات خدا عمل می کند و از بدی ها از جمله دروغ گفتن و یا عمل نکردن به آنچه از نیکی ها که گفته می پرهیزد.
[13] - پس توبه پذیر و درگذرنده ی از گناهان فقط خدای یکتاست و نه کسی جز او که دانا به تمام اموری است که ما انجام می دهیم.
[14] - چه آنکه خدای یکتا طی محاجه ای اثبات فرموده است که کسانی که از غیر او خوانده می شوند نمی توانند که دعای خوانندگانشان را اجابت کنند چرا که آنها توانا بر این نیستند که چیزی را بیافرینند تا چه رسد که بخواهند اجابت کننده ی دعایی باشند. پس نخست روشن می شود که خواندن از غیر خدا برای اجابت دعاها عین گمراهی است و دوم اینکه باید تنها خدای یکتا را پرستید و خواند تا دعاها اجابت شود. البته با نظر داشت دو مقوله ی ایمان و عمل صالح : « قل أرأیتم ما تدعون من دون الله ارونی ما ذا خلقوا من الارض ام لهم شرک فی السماواتص ائتونی بکتاب من قبل هذا او أثارة من علم ان کنتم صادقین. و من اضل ممن یدعوا من دون الله من لا یستجیب له الی یوم القیامة و هم عن دعائهم غافلون. (4-5 احقاف با توجه به آیات 1-10 ) » .
نقش نماز در کاهش آسیب های اجتماعی/ گفتار دوم/ 3
نویسنده: سید رضا شفیع اف - ۱۳٩٥/٧/٢۳
و رستاخیز، یعنی روزی که توسط خداوند به حساب اعمال افراد رسیدگی خواهد شد؛ روزی که هر کس بار خود را بر خواهد داشت: « من اهتدی فانما یهتدی لنفسه ص و من ضل فإنما یضل علیها ج و لا تزر وازرةٌ وزر اخری ق و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا[1]. و اذا اردنا ان نهلک قریة امرنا مترفیها ففسقوا فیها فحق علیها القول فدمرناها تدمیرا. (15-16 اسراء) » . // ان تکفروا فان الله غنی عنکم ص و لا یرضی لعباده الکفر[2]ص و ان تشکروا یرضه لکم ق و لا تزر وازرة وزر اخری ج ثم الی ربکم مرجعکم[3] فینبئکم بما کنتم تعملون ج انه علیم بذات الصدور. (7 زمر) ». // روزی که میزان نیز نام دارد و هر کس بارش به لحاظ نیکوکاری سنگین تر باشد رستگار و اهل بهشت است و هر کس که در این زمینه بارش سبک باشد از زیانکاران و اهل دوزخ است و در آن روز در این میان خویشاوندی ها هیچ تاثیری ندارد و هر کس نتیجه ی کار خود را می بیند: « والوزن یومئذ الحق ج فمن ثقلت موازینه فاولائک هم المفلحون. و من خفت موازینه فاولائک الذین خسروا انفسهم بما کانوا بآیاتنا یظلمون. (8-9 اعراف) » . « فإذا نفخ فی الصور فلا انساب بینهم یومئذ و لا یتسائلون. فمن ثقلت موازینه فاولائک هم المفلحون. و من خفت موازینه فاولائک الذین خسروا انفسهم فی جهنم خالدون. (101-103مومنون با توجه به آیات 104-109) [4]» . // و روزی که برخی چهره ها سفید است و برخی چهره ها سیاه : « یوم تبیض وجوهٌ و تسود وجوهٌ ج فأما الذین اسودت وجوههم أکفرتم بعد ایمانکم فذوقوا العذاب بما کنتم تکفرون. و اما الذین ابیضت وجوههم ففی رحمة الله ص هم فیها خالدون. (106-107 آل عمران با توجه به آیات 105-112) » . که برابر این دو آیه روشن می شود که هر کس در آن روز از سیاه رویان باشد جز این نیست که این نتیجه ی این کارش در دنیا است که پس از ایمان رو به سوی کفر آورده است. و از سوی دیگر اینکه هر کس که در آن دنیا از سفید رویان باشد پس در آن روز از رحمت خدا برخوردار می شود. یعنی سیاه رویان اینگونه نیستند. حال باید از خدا بخواهیم که اسباب اینکه ما در آن روز از سفید رویان باشیم را برایمان فراهم نمایند آمین یا رب العالمین. چرا که رو سفیدان نیکوکار بودند و بابت همین هم پاداش نیکو می گیرند و هر گز هم بر رخسارشان گرد خجالت و ذلت نمی نشیند و پایان کارشان هم بهشت است. اما رو سیاهان کسانی هستند که کارهای بد را برگزیدند و در دنیا انجام دادند پس کیفری مطابق همان می بینند و اگر در این دنیا به اعتبار کسی کارهایی بد کردند بدانند که در آن دنیا برایشان کسی جز خدا نگهدار و تکیه گاهی نیست و لذا از این جهت صورتشان تاریک و از یاران آتشند. پس بدون رو دربایستی و برابر کلام مقدس الاهی باید از نیکوکاران بود تا از رحمتش و بهشت وعده داده شده اش برخوردار شد و نه از بدکاران : « للذین احسنوا الحسنی و زیادة[5]ص ولا یرهق وجوههم قتر و لا ذلة ج اولائک اصحاب الجنة ص هم فیها خالدون. والذین کسبوا السیئات جزاء سیئة بمثلها و ترهقهم ذلة ص ما لهم من الله من عاصم ص کانما اغشیت وجوههم قطعا من الیل مظلما ج اولائک اصحاب النار ص هم فیها خالدون (26-27 یونس) » .// و روزی که هیچ کس را یارای سخن گفتن نیست مگر به اجازه ی الاهی و البته که در آن روز برخی خوشبخت و سعادتمندند و به بهشت می روند و برخی بدبخت و شقی اند و نتیجه ی کارشان دوزخ است : « یوم یأت لا تلکم نفس الا بإذنه ج فمنهم شقیٌ و سعید. فأماالذین شقوا ففی النار لهم فیها زفیر و شهیق. خالدین فیها ما دامت السماوات و الارض الا ماشاء ربک ج ان ربک فعال لما یرید. و اما الذین سعدوا ففی الجنة خالدین فیها ما دامت السماوات و الارض الا ماشاء ربک ص عطاءً غیر مجذوذ. ( 105-108 هود) » . // روزی که کتاب هر کس در حالی که به گردنش آویزان است از قبر بیرون آورده می شود و به او گفته می شود که کتابت و نامه ی اعمالت را بخوان که در این روز تو خود برای رسیدگی به حسابت کافی هستی: « و کل انسان الزمناه طائره فی عنقه ص و نخرج له یوم القیامة کتابا یلقاه منشورا. اقرأ کتابک کفی بنفسک الیوم علیک حسیبا. (13-14 اسرا) ». // نامه ی اعمالی که وقتی در آن روز گناهکاران و مجرمین آن را می بینند که مربوط به خودشان است می گویند این چه کتابی است که همه چیز اعمال ما از کوچک و بزرگ در آن نوشته شده است : « و وضع الکتاب فتری المجرمین مشفقین مما فیه و یقولون یا ویلتنا ما لِ هذا الکتاب لا یغادر صغیرة و لا کبیرة الا احصاها ج و وجدوا ما عملوا حاضرا ق و لا یظلم ربک احدا. (49 کهف) ». // و روزی که نامه ی اعمال هر کس بر اساس اعمالش به دست راست یا چپ او داده خواهد شد تا بداند چه کرده و تا اینکه نتیجه ی اعمالش را ببیند: « یوم ندعوا کل اناس بامامهم ص فمن اوتی کتابه بیمینه فاولائک یقرءون کتابهم و لا یظلمون فتیلا. (71 اسرا با توجه به آیات 72- 75) » .[6] // و روزی که باطل کیشان از زیانکارانند و هر امت به سوی کتابش خوانده می شود و در روزی که قیامت به پا می شود هر کس نتیجه ی اعمالش را که در این دنیا انجام داده در آن دنیا خواهد دید. مومنین و کنندگان کارهای شایسته وارد رحمت خدا خواهند شد و به کامروایی روشن خواهند رسید[7] و کفار هم به خاطر استکبار در مقابل آیات خدا که برایشان خوانده می شد و در واقع روز رستاخیز را فراموش کرده بودند؛ لذا در این روز که روز ملاقات خداست مورد فراموشی قرار خواهند گرفت و جایگاهشان آتش خواهد بود و برایشان یاوری نخواهد بود چرا که آنان آیات خدا را به استهزا گرفته و زندگانی دنیا آنها را به خود مغرور کرده بود. به هر جهت ستایش برای خدا پروردگار جهانیان است که عزیز الحکیم است.[8]
و تمام این ها یعنی اینکه در آن سرا مردم دو گروهند که ضمن اعتقاداتشان، بر اساس اعمالی که انجام داده اند یا اهل بهشتند و یا اهل دوزخ.
و باز روزی که اعضای او نیز به اینکه وی در این جهان چه آدمی با چه نگرش و کارهایی بوده است؛ نیز گواهی خواهند داد؛ پس نباید از آنچه که انجام می دهیم خدا را بر اساس گمانمان دانای بدان ندانیم و گمان کنیم که از او پنهان است : « ... و یوم یحشر اعداءالله الی النار فهم یوزعون. حتی اذا ما جاءوها شهد علیهم سمعهم و ابصارهم و جلودهم بما کانوا یعملون. و قالوا لجلودهم لم شهدتم علینا ص قالوا انطقناالله الذی انطق کل شیءٍ ج و هو خلقکم اول مرة و الیه ترجعون. و ما کنتم تستترون ان یشهد علیکم سمعکم و لا ابصارکم و لا جلودکم ولکن ظننتم ان الله لا یعلم کثیرا مما تعملون[9]. و ذالکم ظنکم الذی ظننتم بربکم ارداکم فأصبحتم من الخاسرین. فان یصبروا فالنار مثوی لهم ص و ان یستعتبوا فما هم من المعتبین[10]. (19-24 فصلت) ». // و این بدان معنی است که باید بدانیم که ما در قبال اعضای بدنمان به ویژه در جهان دیگر مسئول و پاسخگو هستیم و باید باشیم. و همانا بهتر است که کاملن مواظب گفتارها و رفتارهایمان چه در پیدا و چه در پنهان و دور از چشم دیگران باشیم و به جهت پیروی آنچه را که بدان دانشی نداریم نکنیم : « و لا تقف ما لیس لک به علم ج ان السمع و البصر و الفؤاد کل اولائک کان عنه مسئولا. (36 اسراء) ». // و اینکه از گوش و چشم و دل هایمان فقط در جهت راه خدا استفاده کنیم و نه جز آن. یعنی ایمان باید آورد و پیروی خدا و رسول او را کرد و آیاتش را تصدیق نمود و پیروی هوای نفس را نکرد و از دروغ شمردن آیات خدا پرهیز کرد و ... چرا که آنگاه است که این اعضا آن کارآیی را که برای تدبر و تذکر و تفقه در آفرینش و سایر امور است را نخواهد داشت و فرد هدایت نخواهد شد و در واقع بر آنها مهر خواهد خورد و حتا عذاب خدا را در پی خواهد داشت: « أفرأیت من اتخذ الهه هواه و اضله الله علی علم و ختم علی سمعه و قلبه و جعل علی بصره غشاوة فمن یهدیه من بعدالله ج افلا تذکرون. (23 جاثیه) ». // « ... و لقد مکناهم فیما ان مکناکم فیه و جعلنا لهم سمعا و ابصارا و افئدة فما اغنی عنهم سمعهم و لا ابصارهم و لا افئدتهم من شیءٍ اذ کانوا یجحدون بآیات الله و حاق بهم ما کانوا به یستهزءون. (26 احقاف با توجه به آیات 21-28 مرتبط با داستان قوم عاد که چون از این اعضا برای شنیدن آیات خدا که توسط برادرشان حضرت هود برایشان خوانده می شد استفاده نکردند و به قدرت خود مغرور شدند پس نهایت کارشان عذاب خدا و نابودی آنان بود. در واقع غره شدن به قدرت و مکنت داده شده توسط خداوند ؛ از گناهان کبیره است. والله اعلم) ». // که خدای یکتا این اعضا را برای دیدن و شنیدن و تدبر و تفقه در امور و آیاتش و به طور کلی تشکر از خودش برای آدمی که زمان زایش هیچ نمی دانست قرار داده است تا مبادا با استفاده ی درست نکردن از آنها وارد آتش دوزخ شود؛ خواه جن یا انس باشد : : « و لقد ذرأنا لجهنم کثیرا من الجن و الانس ص لهم قلوب لا یفقهون بها و لهم اعین لا یبصرون بها و لهم آذان لا یسمعون بها ج اولائک کالانعام بل هم اضل ج اولائک هم الغافلون. (179 اعراف) » . // « والله اخرجکم من بطون امهاتکم لا تعلمون شیئا و جعل لکم السمع و الابصار و الافئدة لعلکم تشکرون. (78نحل) ».
و روزی که تنها خدای یکتا از زمان وقوع آن آگاه و دانا و بر انجامش توانا است و هیچ تردیدی در آن نیست؛ پس باید بدان ایمان آورد و به اینکه در آن روز هر کس نتیجه ی اعمالش را خواهد دید باید یقین و باور داشت: « یسئلونک عن الساعة ایان مرساها ص قل انما علمها عند ربی ص لا یجلیها لوقتها الا هو ج ثقلت فی السماوات و الارض ج لا تأتیکم الا بغتة ق یسئلونک کأنک حفیٌ عنها ص قل انما علمها عندالله ولکن اکثر الناس لا یعلمون. (187 اعراف) ». // « ان الساعه لأتیة لا ریب فیها ولکن اکثر الناس لا یؤمنون. ( 69 غافر) ». و ... روزی که افراد در آن روز از جن و انس یا به بهشت خواهند رفت و یا به دوزخ . ؟ !
2/4/ب ) پرسش و پاسخ
هم اکنون و با توجه به مطلب اخیر باید دید و حتی پرسید که ملاک و مبنای این بهشت و دوزخ رفتن کدام است ؟ بدیهی است پاسخ را باز باید در کتاب مقدس و کلام مطهر و دگرگون ناپذیر خداوند یکتا یافت؛ مبنی بر اینکه از یک سو این ایمان و انجام کارهای شایسته است که فرد را به سوی بهشت رهنمون می شود و از سوی دیگر این شرک و کفر و ناسپاسی و تکذیب آیات الاهی از جمله آخرت و انجام کارهای بد و نیرنگ بازی و دسیسه چینی و ستمگری و ... است که فرد را به سوی جهنم رهنمون می شود: « ... و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فأتوا بسورة من مثله وادعوا شهداءکم من دون الله ان کنتم صادقین. فإن لم تفعلوا و لن تفعلوا فاتقوا النار التی وقودها الناس والحجارة ص اعدت للکافرین. و بشر الذین آمنوا و عملوا الصالحات ان لهم جنات تجری من تحتها الانهار ص کلما رزقوا منها من ثمره رزقا قالوا هذا الذی رزقنا من قبل ص واُتوا به متشابها ص و لهم فیها ازواجٌ مطهرة ص و هم فیها خالدون. (23-25بقره) ». پس برابر این آیات کریمه و با لحاظ آیه ی یک همین سوره یعنی بقره، روشن می شود که از کتاب قرانِ فرو فرستاده شده بر حضرت محمد ص نباید در شک و تردید بود که نتیجه اش چیزی جز آتش دوزخ نیست؛ اما از سوی دیگر باید مومن و کننده ی کارهای شایسته بود که پایانش بهشت برین و جاودانی در آن به لطف خدا است. // و همینطور است در این رابطه آیاتی دیگر به شرح زیر مبنی بر اینکه چه مقولاتی فردی را که در این دنیا مدتی زیست کرده و سپس مرده و بعد به سوی خدا بازگشته است را به سوی دوزخ رهنمون می شود و از سوی دیگر چه مقولاتی که همانا ایمان و عمل صالح باشد فرد را وارد بهشت برین می نماید : « ان الذین لا یرجون لقاءنا و رضوا بالحیاة الدنیا و اطمأنوا بها و الذین هم عن آیاتنا غافلون. اولائک مأواهم النار بما کانوا یکسبون. ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات یهدیهم ربهم بایمانهم ص تجری من تحتهم الانهار فی جنات نعیم. دعواهم فیها سبحانک اللهم و تحیتهم فیها سلام ج و آخر دعواهم ان الحمدلله رب العالمین. (7-10 یونس) » . // « فاقم وجهک للدین القیم من قبل ان یأتی یوم لا مرد له من الله ص یومئذ یصدعون. من کفر فعلیه کفره ص و من عمل صالحا فلانفسهم یمهدون. لیجزی الذین آمنوا و عملوا الصالحات من فضله ج انه لا یحب الکافرین. (43-45 روم) » . // « یوم یجمعکم لیوم الجمع ص ذالک یوم التغابن ق و من یؤمن بالله و یعمل صالحا یکفر عنه سیئاته و یدخله جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها ابدا ج ذالک الفوز العظیم.[11] والذین کفروا و کذبوا بآیاتنا اولائک اصحاب النار خالدین فیها ص و بئس المصیر. (9-10 تغابن) » . و ...
از سوی دیگر و حتا مرتبط با این دنیا تاثیر این دو مقوله یعنی ایمان و عمل صالح در کنار برخی مقولات دیگر حسب موضوع تا بدانجاست که فرد را برای نمونه از زیانکار بودن باز می دارد: « بسم الله الرحمن الرحیم. والعصر. ان الانسان لفی خسر. الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر. ( سوره ی عصر) ». // و یا اینکه این دو در کنار مولفه هایی دیگر باعث می شود که شیاطین بر فرد نازل نشوند : « هل انبئکم علی من تنزل الشیاطین. تنزل علی کل افاک اثیم. یلقون السمع و اکثرهم کاذبون. والشعراء یتبعهم الغاوُن. ألم تر انهم فی کل واد یهیمون. و انهم یقولون ما لا یفعلون[12]. الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات و ذکروالله کثیرا وانتصروا من بعد ما ظلموا ق و سیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون. ( 221-227 شعراء) » . که برابر آیه ی 222 روشن می شود که شیاطین بر هر شخص بسیار دروغگوی بدکار نازل می شوند. حال اینکه این گروه چه کسانی با چه ویژگی هایی هستند؛ پاسخ را باید در آیات 223-226 مذکور یافت . // و یا اینکه این پایبندی به این دو مهم یعنی ایمان و انجام کارهای شایسته است که باعث اجابت دعاها در دنیا می شود، چه آنکه برای کافران عذاب سخت است. یعنی اگر در واقع کسی بدنبال این است که خدای یکتا دعاهایش را اجابت نماید چاره اش در ایمان و عمل صالح است و نه جز آن. چرا که او یکی از صفاتش این است که به هر آنچه که تک تک افراد حتا مومنین انجام می دهند داناست : « و هوالذی یقبل التوبة عن عباده و یعفوا عن السیئات[13] و یعلم ما تفعلون. و یستجیب الذین آمنوا و عملوا الصالحات[14] و یزیدهم من فضله ج والکافرون لهم عذاب شدید. (25-26 شورا با توجه به آیات 22-31) ». // و هم اینکه به واسطه ی در کنار هم بودن این دو یعنی ایمان و کارهای شایسته است که موجبات زندگانی پاکیزه برای مرد و زن مومن فراهم آورده می شود :« من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیاة طیبة ص و لنجزینهم اجرهم بأحسن ما کانوا یعملون. (97 نحل) » . // و اما بالاتر از اینها اینکه به واسطه ی ایمان و عمل صالح و نیز ایمان به آنچه که بر حضرت محمد ص فرو فرستاده شده؛ یعنی قرآن که همه حق و از جانب حضرت حق است که خدای یکتا بدی های افراد را می پوشاند و امورشان را سامان می دهد. وگرنه کفر و باز داشتن از راه خدا که همانا باطل است نتیجه اش چیزی جز از بین رفتن اعمال نیست: « بسم الله الرحمن الرحیم. الذین کفروا و صدوا عن سبیل الله اضل اعمالهم. والذین آمنوا و عملوا الصالحات و آمنوا بما نزل علی محمد و هوالحق من ربهم کفر عنهم سیئاتهم و اصلح بالهم. ذالک بأن الذین کفروا اتبعوا الباطل و ان الذین آمنوا اتبعوا الحق من ربهم ج کذالک یضرب الله للناس امثالهم. (1-3 محمد) ». پس تنها این قرآن است که بر حق است و چون چنین است حق را هم نشان می دهد و لذا مومنین باید فقط بدان ایمان آورده و پیروی آن و آیاتش را بنمایند اگر می خواهند بدانند که حق کدام است.قرآن؛ کتابی که به حق از سوی پروردگار بر حضرت محمد ص فرو فرستاده شده و در بین همه است.
پس نتیجه اینکه باید از مومنین و کنندگان کارهای شایسته بود و نه از کفار یا بدکاران، که خدای یکتا فرموده است این دو یعنی مومنین و کنندگان کارهای شایسته با بدکاران چه در زندگی و چه در مرگ با هم یکسان نیستند. یعنی کیفیت و حتا کمیت زندگانی و نیز مرگ مومنین و کنندگان کارهای شایسته؛ از غیر آن متمایز است. اینان زندگانی بهتر و شادابتری نسبت به کنندگان کارهای بد دارند و مرگشان نیز متفاوت است. یکی آسان می میرد و حتا شهید می شود اما دیگری به سختی جان می دهد و در آن سرا نیز هر کس نتیجه ی آنچه را که کسب کرده از سوی آفریننده ی آسمانها و زمین خواهد دید : « ام حسب الذین اجترحوا السیئات ان نجعلهم کالذین آمنوا و عملوا الصالحات سواء محیاهم و مماتهم ج ساء ما یحکمون. و خلق الله السماوات و الارض بالحق و لتجزی کل نفس بما کسبت و هم لا یظلمون. ( 21/22 جاثیه) ». // و اینکه هر آنچه که در آسمان ها و زمین است برای خدای یگانه است تا اینکه او بدکاران و نیکوکاران را برابر اعمالشان جزا دهد، چرا که او به همه چیز حتا آفرینش هر فردی و نیز همه ی مراتب زندگانی او از آشکار و نهان داناست و خوب میداند که چه کسی متقی بوده و چه کسی فاسق و ...: « و لله ما فی السماوات و ما فی الارض لیجزی الذین اسائوا بما عملوا و یجزی الذین احسنوا بالحسنی. الذین یجتنبون کبائر الاثم و الفواحش الااللمم ج ان ربک واسع المغفرة ج هو اعلم بکم اذا انشآکم من الارض و اذ انتم اجنة فی بطون امهاتکم ص فلا تزکوا انفسکم ص هو اعلم بمن اتقی. (31-32 نجم با توجه به آیات 27- 42 ) ». // و بالاخره روزی که هر کس نتیجه ی اعمالش را حتا اگر ذره ای باشد از خوب یا بد خواهد دید : « یومئذ یصدر الناس اشتاتا لیروا اعمالهم. فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره. و من یعمل مثقال ذرة شراً یره » . ( 6-8 زلزله با توجه به آیات تمام سوره). // پس همان بهتر که آدمی بدنبال انجام کارهای خوب و شایسته باشد که هر کار خوبی؛ ده برابر همانند آن پاداش دارد و نیز بداند که کارهای بد نتیجه اش همانند آن و مطابق همان بد است: « من جاء بالحسنة فله عشر امثالها ص و من جاء بالسیئة فلا یجزی الا مثلها و هم لا یظلمون. (160 انعام ) ».
و بدینگونه است در این رابطه آیات 5-6 فتح و 41-42 اعراف و 58 عنکبوت .
[1] - یعنی خداوند یکتا پیش از عذاب هر قومی آن هم به خاطر ستمگری هایشان بر خودشان ؛ یک رسولی را برایشان بر می انگیزد تا آیاتش را که همان آیات قرآن می باشد را برایشان بخواند. حال اگر مثل قوم یونس ایمان آوردند نجات می یابند : « فلولا کانت قریة آمنت فنفعها ایمانها الا قوم یونس لما آمنوا کشفنا عنهم عذاب الخزی فی الحیاة الدنیا و متعناهم الی حین. (98 یونس با توجه به آیات 93-) ». و اگر به ستم هایشان ادامه دادند لذا مورد خشم و عذاب خدا قرار می گیرند چرا که با آنان اتمام حجت شده است .
[2] - یعنی خدای یکتا خشنود به این که کسی رو به سوی کفر ببرد نیست و از این لحاظ است که پیامبران و رسولانش را می فرستد تا آیاتش را برای مردم بخوانند بلکه ایمان بیاورند و کارهای شایسته کنند و از عذاب خدا در دو دنیا بترستد و ... گرنه اگر کسی رو به کفر ببرد هم زیانی به خدا نرسانده است چرا که کفر هر کس علیه خودش است. پس باید شکر گزار خدا بود که این نزد او برای خود ما به لحاظ عاقبت کار پسندیده تر است.
[3] - یعنی اینکه وقتی بازگشت همه به سوی خداست که در واقع نیز اینگونه است؛ پس رجعت به دنیا پس از مرگ نمی تواند محلی از اعراب داشته باشد.
[4] - و بدینگونه است در این رابطه آیات 6-11 سوره ی قارعه.
[5] - و این بدان معنی است که فزونی پاداش خداوند تنها و تنها در نیکوکار بودن است.
[6] - و بدینگونه است در این رابطه آیات 18-37 سوره ی حاقه ، که خدای یکتا در آین آیات مبنای دادن نامه ها به دست هر فرد در آن روز را بیان فرموده و لذا لازم است که مومنین بدان توجه نمایند که چه چیزها و اعمالی باعث می شود که در آن سرا نامه ی اعمالشان به دست راستشان داده شود و چه عواملی باعث می شود که نامه ی اعمال آنان به دست چپ شان داده شود. و باز در این زمینه می توان به آیات 6-15 انشقاق اشاره کرد.
[7] - فاما الذین آمنوا و عملوا الصالحات فیدخلهم ربهم فی رحمته ج ذالک هو الفوز المبین. (30 جاثیه) . پس روشن می شود که آنچه که نوع انسان را وارد رحمت خدا آن هم توسط خود پروردگار می نماید فقط و فقط ایمان است و انجام کارهای شایسته و نه جز آن که هر کس چنین باشد و وارد رحمت الاهی شود همانا به کامروایی آشکار رسیده است. پس کسی به صرف اینکه بگوید مومن و یا شیعه است اما کارهای بد بکند و یا به آیات خدا گوش فرا ندهد یا خدای ناکرده در قبال آن آیات خود بینی داشته باشد نتیجه اش چیزی نیست جز اینکه از گناهکاران است: « و اما الذین کفروا أفلم تکن آیاتی تتلی علیکم فاستکبرتم و کنتم قوما مجرمین. ( 31 جاثیه) .
[8] - آیات 26- 35 جاثیه با توجه به آیات 22-37 .
[9] - به هر جهت باید دانست که هیچ چیز از خدا پنهان نیست و او دانای به تمام امور است و خدا که در آن سرا مالک همه ی روزهاست؛ جزای اعمال افراد را بدون کمترین ستمی با حسابرسی سریع خواهد داد؛ فقط باید به یوم التلاق یعنی روز ملاقات و لقای الاهی ایمان داشت و به سخنان بیم دهندگان او بر اساس آیاتش پیرامون این روز گوش فرا داد و از آنها اعراض نکرد و یا سخنی غیر از سخن خداوند را مبنای حق قرار نداد و یا بر تکیه بر دیگران کارهای بد و گناهان را انجام نداد که در آن روز فریادرسی جز او نیست: « ... رفیع الدرجات ذوالعرش یلقی الروح من امره علی من یشاء من عباده لینذر یوم التلاق. یوم هم بارزون ص لا یخفی علی الله منهم شیءٌ ج لمن الملک الیوم ص لله الواحد القهار.الیوم تجزی کل نفس بما کسبت ج لا ظلم الیوم ج ان الله سریع الحساب (15-17 غافر) ».
[10] - برگردان فارسی: و روزی که همه ی دشمنان خدا را به سوی آتش دوزخ کشانند و آنجا باز دارند. تا چون همه بر در دوزخ رسند آن هنگام گوش و چشم ها و پوست های بدن هایشان بر جرم و گناه آنها گواهی دهند. و آنها به اعضای بدن گویند چگونه بر اعمال ما شهادت دادید. آن اعضا پاسخ دهند خدایی که همه ی موجودات را به نطق آورد ما را نیز گویا گردانید و او شما را نخستین بار بیافرید و باز به سوی او بر می گردید. و شما که اعمال زشت خود را پنهان می داشتید برای این نبود که گوش و چشم های شما و پوست بدن هایتان امروز گواهی ندهند ولیکن گناه را پنهان می کردید به گمانتان که اکثر اعمال زشتی که پنهان می کنید از خدا هم پنهان است و بر آن آگاه نیست. ولی همین گمان باطل شما در باره ی خدا موجب هلاکت شما گردید و امروز همه از زیانکاران شدید. اینک اگر صبر و تحمل کنند جای در آتش دارند و اگر فریاد و بی تابی کنند فریادرس و دادخواهی ندارند. و ما رفیقان و یارانی بر آنها گماشتیم تا آنچه پیش روی آنهاست در نظرشان جلوه دهند و آنچه از عقب دارند فراموش و غافلشان کنند و وعده ی عذاب الاهی بر آنها حتم و لازم گردید همچون آنانی از جن و انس که پیش از این بودند و درگذشتند و از زیانکاران بودند.
[11] - که برابر این آیه ی کریمه روشن می شود که این ایمان به خدای یکتا و نیز انجام دادن کارهای شایسته است که هم باعث می شود تا هم بدی های آن فرد توسط خداوند پوشانده شود و هم اینکه به واسطه ی این دو مقوله این فرد وارد بهشت شود. یعنی باید دانست که بدی با افزایش بدی ها پوشانده نمی شود بلکه به واسطه ی ایمان به خدا و اعمال شایسته است که خدا از آنها در می گذرد. که همانا اگر کسی در پی کامروایی بزرگ است باید این دو ویژگی را داشته باشد. یعنی تنها اسم مومن را داشتن اما کارهای بد انجام دادن هیچگاه کسی را به کامیابی نمی رساند. والله اعلم
[12] - و اینجاست که مومنین باید این خطاب الاهی را بسیار جدی بگیرند و مبادا از کسانی باشند که آنچه را که می گویند عمل نمی کنند؛ چرا که آن وقت برابر این آیه ( 226 شعرا) در زمره ی کسانی قرار می گیرند که به خاطر بسیار دروغ گفتن شان؛ شیاطین بر آنها نازل می شود. والله اعلم. « یا ایها الذین آمنوا لم تقولون ما لا تفعلون. کبر مقتاً عندالله ان تقولوا ما لا تفعلون. (2-3 صف). . . پس مومن کسی است که به همه ی دستورات خدا عمل می کند و از بدی ها از جمله دروغ گفتن و یا عمل نکردن به آنچه از نیکی ها که گفته می پرهیزد.
[13] - پس توبه پذیر و درگذرنده ی از گناهان فقط خدای یکتاست و نه کسی جز او که دانا به تمام اموری است که ما انجام می دهیم.
[14] - چه آنکه خدای یکتا طی محاجه ای اثبات فرموده است که کسانی که از غیر او خوانده می شوند نمی توانند که دعای خوانندگانشان را اجابت کنند چرا که آنها توانا بر این نیستند که چیزی را بیافرینند تا چه رسد که بخواهند اجابت کننده ی دعایی باشند. پس نخست روشن می شود که خواندن از غیر خدا برای اجابت دعاها عین گمراهی است و دوم اینکه باید تنها خدای یکتا را پرستید و خواند تا دعاها اجابت شود. البته با نظر داشت دو مقوله ی ایمان و عمل صالح : « قل أرأیتم ما تدعون من دون الله ارونی ما ذا خلقوا من الارض ام لهم شرک فی السماواتص ائتونی بکتاب من قبل هذا او أثارة من علم ان کنتم صادقین. و من اضل ممن یدعوا من دون الله من لا یستجیب له الی یوم القیامة و هم عن دعائهم غافلون. (4-5 احقاف با توجه به آیات 1-10 ) » .
