مغضوبین و ضالین از منظر آیات الهی قرآن عظیم. 99/5
نتیجه گیری این مبحث (ضالین)
الف) اینکه هدایت و ضلالت به دست خداوند یکتا یعنی همان « الله » می باشد و برای هدایت شدن از سوی او و نیز گمراه نشدن، باید پیروی آیات او را نمود.
ب) اینکه گمراهی و یا راهنمایی شدن هر کس، برای خودش است: « قُلْ إِنْ ضَلَلْتُ فَإِنَّمَا أَضِلُّ عَلَى نَفْسِی وَإِنِ اهْتَدَیْتُ فَبِمَا یُوحِی إِلَیَّ رَبِّی إِنَّهُ سَمِیعٌ قَرِیبٌ (٥٠) سبا با توجه به آیات 45-54 ».
پ ) اینکه برای کسی که از سوی خداوند یکتا گمراه شده باشد، هدایتگری نخواهد بود همانگونه که برای کسی که از جانب او هدایت شده باشد؛ گمراه کننده ای نخواهد بود: « أَلَیْسَ اللَّهُ بِکَافٍ عَبْدَهُ وَیُخَوِّفُونَکَ بِالَّذِینَ مِنْ دُونِهِ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ (٣٦) وَمَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُضِلٍّ أَلَیْسَ اللَّهُ بِعَزِیزٍ ذِی انْتِقَامٍ (٣٧) زمر».
ت ) اینکه خداوند یکتا در آفرینش آسمانها و زمین کسی را گواه و گمراهان را مددکار نگرفته است: « مَا أَشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَلا خَلْقَ أَنْفُسِهِمْ وَمَا کُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّینَ عَضُدًا (٥١) کهف با توجه به آیات 50-52».
ث ) اینکه خداوند یکتا، هم به هدایت یافتگان و هم به آنانکه در گمراهی روشنند، داناست: «إِنَّ الَّذِی فَرَضَ عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لَرَادُّکَ إِلَى مَعَادٍ قُلْ رَبِّی أَعْلَمُ مَنْ جَاءَ بِالْهُدَى وَمَنْ هُوَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ (٨٥) قصص با توجه به آیات 84-88 و نیز آیات 28 تا 30 سوره ملک ».
ج ) اینکه خدای یکتا بر اساس سنت اش، بر هدایتِ هدایت یافتگان می افزاید، پس باید در جهت هدایت با توجه به آیات او گام برداشت: « قُلْ مَنْ کَانَ فِی الضَّلالَةِ فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدًّا حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا یُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَکَانًا وَأَضْعَفُ جُنْدًا (٧٥) وَیَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَخَیْرٌ مَرَدًّا (٧٦) مریم با توجه به آیات بعد تا پایان سوره ».
چ ) اینکه بعد از حق، چیزی جز گمراهی نیست، پس باید از فسق دوری کرد که همانا فاسقین برابر کلام الهی ایمان نمی آورند: « فَذَلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمُ الْحَقُّ فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلا الضَّلالُ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ (٣٢) کَذَلِکَ حَقَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ عَلَى الَّذِینَ فَسَقُوا أَنَّهُمْ لا یُؤْمِنُونَ (٣٣) یونس با توجه به آیات 25-47 ».
ح ) اینکه خدای یکتا بواسطه رسولانش و وحی آیاتش، مردم را از گمراهی روشن بیرون می برد: « لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ (١٦٤) آل عمران ».
خ) اینکه گمراهی انواعی از روشن و دور دارد که به آیات مربوطه پیرامون مصادیق هر یک در متن اشاره شد.
د ) اینکه هدایت الهی افراد به طریق شرح صدر برای اسلام از جانب او است که همانا راه راست همین و دار السلام برای چنین کسانی است: « فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإسْلامِ وَمَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقًا حَرَجًا کَأَنَّمَا یَصَّعَّدُ فِی السَّمَاءِ کَذَلِکَ یَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ (١٢٥) وَهَذَا صِرَاطُ رَبِّکَ مُسْتَقِیمًا قَدْ فَصَّلْنَا الآیَاتِ لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ (١٢٦) لَهُمْ دَارُ السَّلامِ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَهُوَ وَلِیُّهُمْ بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ (١٢٧) انعام».
ذ ) اینکه خداوند یکتا هیچ قومی را پس از هدایت کردن گمراه نخواهد ساخت و بلکه راه تقوا را برایشان بیان خواهد کرد: « وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ إِذْ هَدَاهُمْ حَتَّى یُبَیِّنَ لَهُمْ مَا یَتَّقُونَ إِنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ (١١٥) توبه. و بدینگونه است در این رابطه آیه 123 سوره ی طاها با توجه به آیات 115-127». و این بدان معناست که اگر کسی به گمراهی بازگشت یعنی تقوای الهی را که موثر در هدایت و فزونی آن از سوی خداوند است را واگذاشته و رو به فسق و بدیها آورده است. والله اعلم.
ر ) اینکه مردم باید بواسطه ی قرآن، راه هدایت را در پیش گیرند که گمراهی هر کس علیه خودش خواهد بود: « قُلْ یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا وَمَا أَنَا عَلَیْکُمْ بِوَکِیلٍ (١٠٨) وَاتَّبِعْ مَا یُوحَى إِلَیْکَ وَاصْبِرْ حَتَّى یَحْکُمَ اللَّهُ وَهُوَ خَیْرُ الْحَاکِمِینَ (١٠٩) یونس ».
ز ) اینکه هدایت هر کس برای خودش و گمراهی هر کس علیه خودش است و هر کس بار خود را بر خواهد داشت و این از سنت الهی است که پیش از عذاب هر قومی به خاطر ستمکاری و گمراهی، رسولی را برایشان بر می انگیزد: « مَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا وَلا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَمَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولا (١٥) اسرا با توجه به آیات 14-21 »، تا بواسطه ی خواندن آیاتش بر آنان که همه در قرآن کریم است به آنان انذار دهد تا راه تقوا و طاعت خداوندی را پیشه ی خود نمایند: « یَا بَنِی آدَمَ إِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یَقُصُّونَ عَلَیْکُمْ آیَاتِی فَمَنِ اتَّقَى وَأَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ (٣٥) وَالَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیَاتِنَا وَاسْتَکْبَرُوا عَنْهَا أُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (٣٦) اعراف با توجه به آیات 37-52 »، که همانا در آخرت از این مهم از دو گروه جن و انس پرسیده خواهد شد: « یَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالإنْسِ أَلَمْ یَأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یَقُصُّونَ عَلَیْکُمْ آیَاتِی وَیُنْذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یَوْمِکُمْ هَذَا قَالُوا شَهِدْنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا وَشَهِدُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ کَانُوا کَافِرِینَ (١٣٠) ذَلِکَ أَنْ لَمْ یَکُنْ رَبُّکَ مُهْلِکَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَأَهْلُهَا غَافِلُونَ (١٣١) انعام با توجه به آیات 132-135».
ژ ) اینکه هر کس پیروی شیطان سرکش و گمراه را بنماید و ولایت او را بپذیرد؛ نتیجه اش گمراهی و البته راهنمایی شدن به سوی عذاب سوزان خواهد بود: « وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یُجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّبِعُ کُلَّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ (٣) کُتِبَ عَلَیْهِ أَنَّهُ مَنْ تَوَلاهُ فَأَنَّهُ یُضِلُّهُ وَیَهْدِیهِ إِلَى عَذَابِ السَّعِیرِ (٤) حج با توجه به آیه ی 5 ».
س ) اینکه باید از لهو الحدیث که رو به گمراهی دارد، دوری کرد: « وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ (٦)وَإِذَا تُتْلَى عَلَیْهِ آیَاتُنَا وَلَّى مُسْتَکْبِرًا کَأَنْ لَمْ یَسْمَعْهَا کَأَنَّ فِی أُذُنَیْهِ وَقْرًا فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ (٧) لقمان با توجه به آیات 8-9 »، و پیروی احسن الحدیث را نمود: « اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ ذَلِکَ هُدَى اللَّهِ یَهْدِی بِهِ مَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ (٢٣) زمر با توجه به آیات 24-31 ».
ش) اینکه باید پیروی قرآن را نمود: « اتَّبِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ وَلا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِیَاءَ قَلِیلا مَا تَذَکَّرُونَ (٣) اعراف با توجه به آیات 1-9 »؛ تا هدایت شد و نه کتابی و کلامی جز آنرا، چرا که خداوند رحمان، « قرآن » را یاد داده: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم. الرَّحْمَنُ (١)عَلَّمَ الْقُرْآنَ (٢) رحمان »، و ضمن آفریدن انسان به او بیان را یاد داده: « خَلَقَ الإنْسَانَ (٣)عَلَّمَهُ الْبَیَانَ (٤) رحمان »، و از سوی دیگر اینکه این انسان بود که پذیرفت تا بار قرآن یعنی امانت الهی را که بر حضرت محمد ص نازل شده را بردارد: « إِنَّا عَرَضْنَا الأمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الإنْسَانُ إِنَّهُ کَانَ ظَلُومًا جَهُولا (٧٢) احزاب با توجه به آیات 70-73 »، پس نتیجه اینکه باید پیروی آنچه را بنماید که تعهد و تقبل کرده است و خشیت الهی را پیشه ی خود نماید: « لَوْ أَنْزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَتِلْکَ الأمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ (٢١) حشر با توجه به آیات 18-24 »، تا از سوی او و بواسطه آیات کتابش که سراسر نور و هدایت و رحمت و بشارت و ... است به راه راست راهنمایی و از رستگاران شود. ان شاءالله.
ص) اینکه برای کلام الهی، هیچ پایانی نیست. امری که بدان ایمان داریم در قبال آن از مسلمانان برای حضرتش می باشیم:« وَلَوْ أَنَّمَا فِی الأرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَالْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ کَلِمَاتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ (٢٧) لقمان».
الحمدلله رب العالمین علی کل نعمه فی الدنیا و الاخره.
سید رضا شفیع اف 13 /مرداد / 1399
ویرایش: دهم اسفند هزار و چهارصد خورشیدی مطابق با مبعث حضرت رسول اکرم (ص
نتیجه گیری این مبحث (ضالین)
الف) اینکه هدایت و ضلالت به دست خداوند یکتا یعنی همان « الله » می باشد و برای هدایت شدن از سوی او و نیز گمراه نشدن، باید پیروی آیات او را نمود.
ب) اینکه گمراهی و یا راهنمایی شدن هر کس، برای خودش است: « قُلْ إِنْ ضَلَلْتُ فَإِنَّمَا أَضِلُّ عَلَى نَفْسِی وَإِنِ اهْتَدَیْتُ فَبِمَا یُوحِی إِلَیَّ رَبِّی إِنَّهُ سَمِیعٌ قَرِیبٌ (٥٠) سبا با توجه به آیات 45-54 ».
پ ) اینکه برای کسی که از سوی خداوند یکتا گمراه شده باشد، هدایتگری نخواهد بود همانگونه که برای کسی که از جانب او هدایت شده باشد؛ گمراه کننده ای نخواهد بود: « أَلَیْسَ اللَّهُ بِکَافٍ عَبْدَهُ وَیُخَوِّفُونَکَ بِالَّذِینَ مِنْ دُونِهِ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ (٣٦) وَمَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُضِلٍّ أَلَیْسَ اللَّهُ بِعَزِیزٍ ذِی انْتِقَامٍ (٣٧) زمر».
ت ) اینکه خداوند یکتا در آفرینش آسمانها و زمین کسی را گواه و گمراهان را مددکار نگرفته است: « مَا أَشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَلا خَلْقَ أَنْفُسِهِمْ وَمَا کُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّینَ عَضُدًا (٥١) کهف با توجه به آیات 50-52».
ث ) اینکه خداوند یکتا، هم به هدایت یافتگان و هم به آنانکه در گمراهی روشنند، داناست: «إِنَّ الَّذِی فَرَضَ عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لَرَادُّکَ إِلَى مَعَادٍ قُلْ رَبِّی أَعْلَمُ مَنْ جَاءَ بِالْهُدَى وَمَنْ هُوَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ (٨٥) قصص با توجه به آیات 84-88 و نیز آیات 28 تا 30 سوره ملک ».
ج ) اینکه خدای یکتا بر اساس سنت اش، بر هدایتِ هدایت یافتگان می افزاید، پس باید در جهت هدایت با توجه به آیات او گام برداشت: « قُلْ مَنْ کَانَ فِی الضَّلالَةِ فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدًّا حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا یُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَکَانًا وَأَضْعَفُ جُنْدًا (٧٥) وَیَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَخَیْرٌ مَرَدًّا (٧٦) مریم با توجه به آیات بعد تا پایان سوره ».
چ ) اینکه بعد از حق، چیزی جز گمراهی نیست، پس باید از فسق دوری کرد که همانا فاسقین برابر کلام الهی ایمان نمی آورند: « فَذَلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمُ الْحَقُّ فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلا الضَّلالُ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ (٣٢) کَذَلِکَ حَقَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ عَلَى الَّذِینَ فَسَقُوا أَنَّهُمْ لا یُؤْمِنُونَ (٣٣) یونس با توجه به آیات 25-47 ».
ح ) اینکه خدای یکتا بواسطه رسولانش و وحی آیاتش، مردم را از گمراهی روشن بیرون می برد: « لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ (١٦٤) آل عمران ».
خ) اینکه گمراهی انواعی از روشن و دور دارد که به آیات مربوطه پیرامون مصادیق هر یک در متن اشاره شد.
د ) اینکه هدایت الهی افراد به طریق شرح صدر برای اسلام از جانب او است که همانا راه راست همین و دار السلام برای چنین کسانی است: « فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإسْلامِ وَمَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقًا حَرَجًا کَأَنَّمَا یَصَّعَّدُ فِی السَّمَاءِ کَذَلِکَ یَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ (١٢٥) وَهَذَا صِرَاطُ رَبِّکَ مُسْتَقِیمًا قَدْ فَصَّلْنَا الآیَاتِ لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ (١٢٦) لَهُمْ دَارُ السَّلامِ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَهُوَ وَلِیُّهُمْ بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ (١٢٧) انعام».
ذ ) اینکه خداوند یکتا هیچ قومی را پس از هدایت کردن گمراه نخواهد ساخت و بلکه راه تقوا را برایشان بیان خواهد کرد: « وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ إِذْ هَدَاهُمْ حَتَّى یُبَیِّنَ لَهُمْ مَا یَتَّقُونَ إِنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ (١١٥) توبه. و بدینگونه است در این رابطه آیه 123 سوره ی طاها با توجه به آیات 115-127». و این بدان معناست که اگر کسی به گمراهی بازگشت یعنی تقوای الهی را که موثر در هدایت و فزونی آن از سوی خداوند است را واگذاشته و رو به فسق و بدیها آورده است. والله اعلم.
ر ) اینکه مردم باید بواسطه ی قرآن، راه هدایت را در پیش گیرند که گمراهی هر کس علیه خودش خواهد بود: « قُلْ یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا وَمَا أَنَا عَلَیْکُمْ بِوَکِیلٍ (١٠٨) وَاتَّبِعْ مَا یُوحَى إِلَیْکَ وَاصْبِرْ حَتَّى یَحْکُمَ اللَّهُ وَهُوَ خَیْرُ الْحَاکِمِینَ (١٠٩) یونس ».
ز ) اینکه هدایت هر کس برای خودش و گمراهی هر کس علیه خودش است و هر کس بار خود را بر خواهد داشت و این از سنت الهی است که پیش از عذاب هر قومی به خاطر ستمکاری و گمراهی، رسولی را برایشان بر می انگیزد: « مَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا وَلا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَمَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولا (١٥) اسرا با توجه به آیات 14-21 »، تا بواسطه ی خواندن آیاتش بر آنان که همه در قرآن کریم است به آنان انذار دهد تا راه تقوا و طاعت خداوندی را پیشه ی خود نمایند: « یَا بَنِی آدَمَ إِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یَقُصُّونَ عَلَیْکُمْ آیَاتِی فَمَنِ اتَّقَى وَأَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ (٣٥) وَالَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیَاتِنَا وَاسْتَکْبَرُوا عَنْهَا أُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (٣٦) اعراف با توجه به آیات 37-52 »، که همانا در آخرت از این مهم از دو گروه جن و انس پرسیده خواهد شد: « یَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالإنْسِ أَلَمْ یَأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یَقُصُّونَ عَلَیْکُمْ آیَاتِی وَیُنْذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یَوْمِکُمْ هَذَا قَالُوا شَهِدْنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا وَشَهِدُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ کَانُوا کَافِرِینَ (١٣٠) ذَلِکَ أَنْ لَمْ یَکُنْ رَبُّکَ مُهْلِکَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَأَهْلُهَا غَافِلُونَ (١٣١) انعام با توجه به آیات 132-135».
ژ ) اینکه هر کس پیروی شیطان سرکش و گمراه را بنماید و ولایت او را بپذیرد؛ نتیجه اش گمراهی و البته راهنمایی شدن به سوی عذاب سوزان خواهد بود: « وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یُجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّبِعُ کُلَّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ (٣) کُتِبَ عَلَیْهِ أَنَّهُ مَنْ تَوَلاهُ فَأَنَّهُ یُضِلُّهُ وَیَهْدِیهِ إِلَى عَذَابِ السَّعِیرِ (٤) حج با توجه به آیه ی 5 ».
س ) اینکه باید از لهو الحدیث که رو به گمراهی دارد، دوری کرد: « وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ (٦)وَإِذَا تُتْلَى عَلَیْهِ آیَاتُنَا وَلَّى مُسْتَکْبِرًا کَأَنْ لَمْ یَسْمَعْهَا کَأَنَّ فِی أُذُنَیْهِ وَقْرًا فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ (٧) لقمان با توجه به آیات 8-9 »، و پیروی احسن الحدیث را نمود: « اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ ذَلِکَ هُدَى اللَّهِ یَهْدِی بِهِ مَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ (٢٣) زمر با توجه به آیات 24-31 ».
ش) اینکه باید پیروی قرآن را نمود: « اتَّبِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ وَلا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِیَاءَ قَلِیلا مَا تَذَکَّرُونَ (٣) اعراف با توجه به آیات 1-9 »؛ تا هدایت شد و نه کتابی و کلامی جز آنرا، چرا که خداوند رحمان، « قرآن » را یاد داده: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم. الرَّحْمَنُ (١)عَلَّمَ الْقُرْآنَ (٢) رحمان »، و ضمن آفریدن انسان به او بیان را یاد داده: « خَلَقَ الإنْسَانَ (٣)عَلَّمَهُ الْبَیَانَ (٤) رحمان »، و از سوی دیگر اینکه این انسان بود که پذیرفت تا بار قرآن یعنی امانت الهی را که بر حضرت محمد ص نازل شده را بردارد: « إِنَّا عَرَضْنَا الأمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الإنْسَانُ إِنَّهُ کَانَ ظَلُومًا جَهُولا (٧٢) احزاب با توجه به آیات 70-73 »، پس نتیجه اینکه باید پیروی آنچه را بنماید که تعهد و تقبل کرده است و خشیت الهی را پیشه ی خود نماید: « لَوْ أَنْزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَتِلْکَ الأمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ (٢١) حشر با توجه به آیات 18-24 »، تا از سوی او و بواسطه آیات کتابش که سراسر نور و هدایت و رحمت و بشارت و ... است به راه راست راهنمایی و از رستگاران شود. ان شاءالله.
ص) اینکه برای کلام الهی، هیچ پایانی نیست. امری که بدان ایمان داریم در قبال آن از مسلمانان برای حضرتش می باشیم:« وَلَوْ أَنَّمَا فِی الأرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَالْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ کَلِمَاتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ (٢٧) لقمان».
الحمدلله رب العالمین علی کل نعمه فی الدنیا و الاخره.
سید رضا شفیع اف 13 /مرداد / 1399
ویرایش: دهم اسفند هزار و چهارصد خورشیدی مطابق با مبعث حضرت رسول اکرم (ص
