علل دين گريزی جوانان و دوری آنها از عبادت و نماز
اگر نسل نو فهم مناسبي از دين نداشته و در زمينة خداشناسي، انسانشناسي و جهانشناسي از ضعف معرفت رنج برد، اين امر ميتواند آبشخور دين گريزي وي شود.
چه بسيارند نونهالان و جواناني كه در اين موضوعات دچار ضعف، جهل بسيط يا مركب هستند. نمونه هايي از فهم معيوب از دين عبارتند از:
1. دين درد و عزلت
2. دين مرگ و وحشت
3. دين رنج و زحمت
4. دين جنگ و خشونت
توضيح مختصر هر كدام ارائه مي شود:
دين درد و عزلت:
دريغا كه كثيري از جوانان دين را با عزلت، ترك شادي ها، لذّت ستيزي، و بيتوته در تاريك خانة غم معادل ميشمارند، دينداري را ملازم افسردگي و دل مردگي ميپندارند. آنان دين و شادي را دو جبهة متقابل و دو سوية متضاد مي انگارند، و چون به مقتضاي جواني، به نشاط علاقه دارند، دين را زيرپا ميگذارند، و عمل به آن را به سنين پيري خود وانهاده و اينچنين خود را مجاب ميسازند. گويا از درخت دينداري جز ميوه هاي تلخ و ناخوشايند نميرويد. غافل از آنكه حقيقت جز اين است، و دين مخالفتي با گرايشهاي غريزي و فطري ندارد، بلكه غريزه را تعديل و فطرت خفته را احيا و تقويت ميكند. اگر آموزش صحيحي از دين صورت پذيرد، جوان آنچنان كه علاقه به كسب اطلاعات در عرصة بهداشت تن دارد، به كسب اطلاعات ديني نيز تمايل نشان خواهد داد. ديني كه نياز رواني انسان را برآورد، عمل به فرامين آن لذتبخش است. ايمان و دينداري افسردگي زداست نه افسردگي زا. جوان ميتواند از آسمان دين آب و شراب گوارا و مصفايي بنوشد و از آلودگي ساير آبها در مصون ماند. ايمان ديني براي زايش لذّاتي مستمر و پايدار، و دلنشين و روح نواز، به كار ميآيد، لذّاتي كه از مسير ديگر ميسر نيست. اگر چنين ديني براي جوانان ترسيم شود، آنان با دل و جان پذيراي آن خواهند بود.
در روايتي كه از امام رضا ع نقل شده به اين نكته اشاره شده است.
قال الامامُ الرِّضا علیه السلام : «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْیا أمْرَنا،»[قال الرّاوی:] فَقُلْتُ لَهُ: «فَکَیْفَ یُحْیِی أمْرَکُمْ؟» قالَ: «یَتَعَلَّمُ عُلُومَنا و یُعَلِّمُها النّاسَ، فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا. میزان الحکمة، ج 8، ح 13797 (صدوق، عيون اخبار الرضا ع، ج1، ص307)
خدا رحمت کند بنده اي را که امر ما را زنده مينمايد. راوي میگوید: من گفتم: چگونه امر شما را زنده نمايد؟
حضرت فرمود: «علوم ما را فرا بگيرد و آنها را به مردم بياموزد که اگر مردم، محاسن و زيبایيهاي کلام ما را بدانند از ما پيروي ميکنند».
اين سخن امام رضا ع از كوتاهي ما در روش تبيين دين پرده برمي دارد. اگر عده اي از اهل بيت ع پيروي نمي كنند چه بسا مقصر, كساني هستند كه تبيين دين را به عهده دارند اما زيباييها و محاسن دين و سخنان معصومان ع را بيان نمي كنند.
اگر نسل نو فهم مناسبي از دين نداشته و در زمينة خداشناسي، انسانشناسي و جهانشناسي از ضعف معرفت رنج برد، اين امر ميتواند آبشخور دين گريزي وي شود.
چه بسيارند نونهالان و جواناني كه در اين موضوعات دچار ضعف، جهل بسيط يا مركب هستند. نمونه هايي از فهم معيوب از دين عبارتند از:
1. دين درد و عزلت
2. دين مرگ و وحشت
3. دين رنج و زحمت
4. دين جنگ و خشونت
توضيح مختصر هر كدام ارائه مي شود:
دين درد و عزلت:
دريغا كه كثيري از جوانان دين را با عزلت، ترك شادي ها، لذّت ستيزي، و بيتوته در تاريك خانة غم معادل ميشمارند، دينداري را ملازم افسردگي و دل مردگي ميپندارند. آنان دين و شادي را دو جبهة متقابل و دو سوية متضاد مي انگارند، و چون به مقتضاي جواني، به نشاط علاقه دارند، دين را زيرپا ميگذارند، و عمل به آن را به سنين پيري خود وانهاده و اينچنين خود را مجاب ميسازند. گويا از درخت دينداري جز ميوه هاي تلخ و ناخوشايند نميرويد. غافل از آنكه حقيقت جز اين است، و دين مخالفتي با گرايشهاي غريزي و فطري ندارد، بلكه غريزه را تعديل و فطرت خفته را احيا و تقويت ميكند. اگر آموزش صحيحي از دين صورت پذيرد، جوان آنچنان كه علاقه به كسب اطلاعات در عرصة بهداشت تن دارد، به كسب اطلاعات ديني نيز تمايل نشان خواهد داد. ديني كه نياز رواني انسان را برآورد، عمل به فرامين آن لذتبخش است. ايمان و دينداري افسردگي زداست نه افسردگي زا. جوان ميتواند از آسمان دين آب و شراب گوارا و مصفايي بنوشد و از آلودگي ساير آبها در مصون ماند. ايمان ديني براي زايش لذّاتي مستمر و پايدار، و دلنشين و روح نواز، به كار ميآيد، لذّاتي كه از مسير ديگر ميسر نيست. اگر چنين ديني براي جوانان ترسيم شود، آنان با دل و جان پذيراي آن خواهند بود.
در روايتي كه از امام رضا ع نقل شده به اين نكته اشاره شده است.
قال الامامُ الرِّضا علیه السلام : «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْیا أمْرَنا،»[قال الرّاوی:] فَقُلْتُ لَهُ: «فَکَیْفَ یُحْیِی أمْرَکُمْ؟» قالَ: «یَتَعَلَّمُ عُلُومَنا و یُعَلِّمُها النّاسَ، فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا. میزان الحکمة، ج 8، ح 13797 (صدوق، عيون اخبار الرضا ع، ج1، ص307)
خدا رحمت کند بنده اي را که امر ما را زنده مينمايد. راوي میگوید: من گفتم: چگونه امر شما را زنده نمايد؟
حضرت فرمود: «علوم ما را فرا بگيرد و آنها را به مردم بياموزد که اگر مردم، محاسن و زيبایيهاي کلام ما را بدانند از ما پيروي ميکنند».
اين سخن امام رضا ع از كوتاهي ما در روش تبيين دين پرده برمي دارد. اگر عده اي از اهل بيت ع پيروي نمي كنند چه بسا مقصر, كساني هستند كه تبيين دين را به عهده دارند اما زيباييها و محاسن دين و سخنان معصومان ع را بيان نمي كنند.