چگونه نیت خالص را از ریا تشخیص دهیم؟

از کجا بفهمم نمازمان با اخلاص بوده یا با ریا؟

براى تشخيص اين‌كه در انجام عملى، نيت انسان خالص بوده يا نه، نشانه‌هايى هست كه اگر انسان در آنها دقت كند، كاملا براى خودش معلوم مى‌شود كه آيا نيتش خالص بوده يا خیر؟ ...

به عنوان مثال: اگر انسان نمازى را در مسجد و در حضور ديگران خواند، ببيند اگر ديگران هم نبودند و خود تنها در مسجد بود، همين‌طور نماز مى‌خواند؟

اگر تاريك بود و ديگران نمى‌توانستند حالت ايستادن و چهره و ساير حركات او را در حين نماز ببينند، آيا همين‌گونه كه الآن چراغ روشن است و ديگران حركات او را مى‌بينند رفتار مى‌كرد؟ اگر پاسخ منفى است، نشانه ريايى بودن عمل است.

اگر مثلا كسى امام جماعت است و در نماز اشتباهى كرد و ديد در اثر اين اشتباه [در حضور مردم] خجالت كشيده و عرق شرم بر پيشانى‌اش نشسته، ولی اگر مردم نبودند، از اشتباهش خجالت نمى‌كشيد، بداند اين مرتبه‌اى از مراتب ريا است.

يا اگر انسان هر روز با دوستش به مسجد مى‌رفته، ولى امروز دوستش كار دارد و نمى‌آيد و او هم چون دوستش نمى‌آيد امروز به مسجد نرود، معلوم مى‌شود روزهاى قبل هم قصدش خالص نبوده، بلكه آمدن دوستش نيز دخالت داشته است.

خلاصه ای از کتاب به سوی او ، علامه مصباح یزدی، صفحه ۲۹۱ و ۲۹۲.