چرا و چگونه «نماز» بخوانیم؟
چرا و چگونه «نماز» بخوانیم؟ برگرفته از کتاب آشنایی با نماز حجت الاسلام و المسلمین قرائتی خداى بزرگ، نه از نماز خواندن ما سود مى‌برد، و نه بى نمازى ما به او زیان مى‌رساند. اگر بخوانیم، خودمان به پاكى جان و صفاى روح و دورى از پلیدى‌ها مى‌رسیم و اگر بى اعتنا به نماز باشیم، از بركات و آثار معنوى و اجتماعى آن، محروم مى‌شویم و در آخرت هم به خاطر ناسپاسى و ...
چرا و چگونه «نماز» بخوانیم؟
برگرفته از کتاب آشنایی با نماز حجت الاسلام و المسلمین قرائتی
خداى بزرگ، نه از نماز خواندن ما سود مى‌برد، و نه بى نمازى ما به او زیان مى‌رساند. اگر بخوانیم، خودمان به پاكى جان و صفاى روح و دورى از پلیدى‌ها مى‌رسیم و اگر بى اعتنا به نماز باشیم، از بركات و آثار معنوى و اجتماعى آن، محروم مى‌شویم و در آخرت هم به خاطر ناسپاسى و دورى از خدا و آلودگى به فساد، كیفر خواهیم دید.
وقتى كمال و سعادت ما در «بندگى خدا» است، این بندگى و عبادت، در شكل «نماز» و انجام این فریضه الهى آشكار مى‌شود. پس نماز، همان عبودیّت و پرستش و راز و نیاز به درگاه آفریدگار، و توجّه به او و نعمت‌هایش مى‌باشد كه روزى چند مرتبه انجام مى‌گیرد.
این عبادت، ما را همواره به یاد خدا مى‌اندازد، و یاد خدا ما را از پستى و ستم و گناه و فساد، باز مى‌دارد.
آنكه بنده خدا باشد، دیگر اسیر شیطان و برده هوا و هوس نمى‌شود.
آنكه در انجام نماز، فرمان خدا را گردن مى‌نهد و تسلیم مى‌شود، دیگر در برابر طاغوت‌ها وقدرت‌هاى شیطانى، سر تسلیم فرود نمى‌آورد.
نماز مى‌خوانیم، تا یاد خدا در طول شبانه روز و در همه عمر، در دل ما زنده باشد و توجّه به خدا، ما را به یاد آن اندازد كه «بنده»ایم و او صاحب و ربّ و سرپرست ماست، و هیچ بنده‌اى نباید برخلاف میل و خواسته و فرمان صاحب اختیار خودش رفتار كند.
خداوند مى‌فرماید: «و اقم الصلاة لذكرى»(۳)
بخاطر یاد من، نماز بر پا بدار.
در آیه دیگر مى‌خوانیم:
«انّ الصلاة تنهى عن الفحشاء والمنكر»(۴)
نماز، انسان را از كارهاى زشت و ناپسند، باز مى‌دارد.
امّا «چگونه» باید نماز خواند؟
گرچه هر كارى كه خضوع و توجّه و بندگى ما را نسبت به آفریدگار مهربان برساند، مى‌تواند شكلى از عبادت به حساب آید، امّا چون او پروردگار و مربّى ماست، و ما فرمانبردار و بنده اوییم، پس در این كه چگونه و با كدام عمل و كدام كلام، او را بپرستیم و به درگاهش اظهار بندگى كنیم، خود او هر طور كه بپسندد و هر فرمانى كه بدهد، لازم است اجرا كنیم.
نماز، به صورتى كه مى‌خوانیم، خواسته خداوند و فرموده پیامبرش مى‌باشد.
اگر بنده خالص باشیم، باید بى چون و چرا و بدون كم و زیاد، هر چه كه در دین و دستورهاى فقهى بیان شده، عمل كنیم تا این عبادت، ما را به خدا برساند.
طبق آنچه خدا وپیامبر و امامان فرموده‌اند، عبادت ونماز باید:
۱- آگاهانه باشد
عبادت‌هاى كوركورانه و بدوت توجّه و تعقّل، ارزش و ثواب هم ندارد. یعنى انسان باید در نماز، به معناى جملات و ذكرها و دعاها توجّه داشته باشد و بداند در مقابل چه كسى ایستاده و چه مى‌گوید. پیامبر اسلام‌صلى الله علیه وآله مى‌فرماید:
دو ركعت نماز با توجّه، بهتر از شب زنده‌دارى غافلانه است.(۵)
۲- عاشقانه باشد
نمازى كه از روى تنبلى، بیحالى و سستى باشد، اثر ندارد. نمازگزار باید محبت خدا رادر دل داشته باشد و با عشق و علاقه به خدایى كه آن همه نعمت و رحمت عطا كرده، نماز بخواند و نماز را به شكرانه مهربانى‌هاى خدا، از روى علاقه و شوق انجام دهد.
رسول خدا صلى الله علیه وآله، نماز را نور چشم خود مى‌دانست.
آن حضرت فرموده است: كسى كه صداى اذان را بشنود و بى تفاوت باشد، جفا كرده است.(۶)
شوق به عبادت و نماز باید چنان باشد كه با شنیدن نداى نماز، هر كارى را رها كند و بسوى گفتگو با خداى جهان بشتابد.
۳- خالصانه باشد
به دستور قرآن، دین و كارهاى دینى، باید خالص براى خدا باشد و نیّت و هدف غیر خدایى در آنها راه نیابد:
«و ما اُمروا الاّ لیعبدوا اللَّه مخلصین له الدین»(۷)
به آنان دستور داده شد كه خدا را بندگى كنند و دین را براى او خالص نمایند.
ریاكارى، نوعى شرك است و كار را از ارزش مى‌اندازد. خداوند هم نمازى را كه براى غیر خدا، براى جلب توجّه دیگران و براى فریب مردم باشد، نمى‌پذیرد و به آن پاداش نمى‌دهد.
عبادت بدون اخلاص، همچون جسم بدون جان است. روح نماز خلوص آن است.
۴- خاشعانه باشد
بعضى در نماز، حواسشان پرت است، با سر و دست و لباس خود بازى مى‌كنند، به این طرف و آن طرف و این و آن نگاه مى‌كنند، هم نماز مى‌خوانند و هم به حرف‌هاى دیگران گوش مى‌دهند، آرامش بدنى و توجّه قلبى ندارند. اینها همه نشانه آنست كه در نمازشان، خضوع و خشوع نیست.
خاشع بودن در نماز، آنست كه نمازگزار، دلش با خدا و توجّهش به آفریدگار باشد، آرامش بدنى داشته باشد، و واقعاً خود را در برابر خدایى كه از هر شخصیّت و مقامى برتر و از هر قدرتمندى تواناتر است، حسّ كند.
در حدیث آمده است: «اُعبد اللَّه كانّك تراه»(۸)
خدا را چنان عبادت كن كه گویى او را مى‌بینى!
كه اگر این حالت را داشتید، به مرحله‌اى رسیده‌اید كه خداوند از آنان به «مؤمنان رستگار» یاد مى‌كند و یكى از صفاتشان را چنین مى‌داند: «الذّین هم فى صلاتهم خاشعون»(۹)
آنان كه در نمازشان، خشوع دارند.
با این اوصافى كه براى نماز خداپسندانه گفته شد، وقتى انسان، نماز و نیایش پیامبران و امامان و انسان‌هاى پاك و والا را نگاه مى‌كند و آن را با نماز خود مقایسه مى‌نماید، از خود و نمازش شرمنده مى‌شود.
كاش نمازى بخوانیم كه خدا بپسندد و بپذیرد و اجر بزرگ براى آن عطا كند.
نماز را باید همیشه و مرتّب خواند، چرا كه سهل انگارى در امر نماز وبى‌اعتنایى كردن وگاهى خواندن و گاهى نخواندن، گناه است
۳) سوره كهف، آیه ۱۰۱ .
۴) سوره عنكبوت، آیه ۴۵ .
۵) بحار الانوار، ج ۸۴ ص ۲۵۹ .
۶) نهج الفصاحه، سخن ۱۳۲ .
۷) سوره بیّنه، آیه ۵ .
۸) مصباح الشریعه، ص ۸ .
۹) سوره مؤمنون، آیه ۲ .
منبع: آشنایی با نماز استاد محسن قرائتی
