بچه های دبستانی را بهتر بشناسید!!

دوران ابتدایی(6-7تا 12)
ویژگیهای
1) حرکت و فعالیت جسمی بالا(بخصوص 6-9): میل و نیاز اساسی به حرک زیاد تا سرعت قدرت و مهارت خود را نشان دهد/علاقه مند شدن به آنچه او را به حرکت وامیدارد/اگر مانعی حرکت او را محدود کند.../ چنان‌چه اين كودكان در كلاس درس مجبور شدند كه اغلب نشسته و آرام باشند ،انرژي بسيار خود را به شكل عادات عصبي همچون جويدن مداد ، بي‌قراري عمومي، ايجاد سروصدا و مزاحمت براي كلاس، صرف خواهند كرد. يعني محدوديت‌هاي زياد بدني براي آن‌ها منجر به جنب و جوش غير معمول و زياد حرف زدن مي شود. لذا در فرايند ياد دهي – يادگيري بايد براي كودكان فرصت‌هايي فراهم آورد تا ضمن فعاليت‌هاي بدني انرژي خود را صرف كنند.
2) هدفمند شدن بازیها: قانونمندی/نتیجه گرایی/ میل به رقابت/بازی گروهی
3) رشد تدریجی قوای ادراکی
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع فِي الصَّبِيِّ مَتَى يُصَلِّي فَقَالَ إِذَا عَقَلَ الصَّلَاةَ قُلْتُ مَتَى يَعْقِلُ الصَّلَاةَ وَ تَجِبُ عَلَيْهِ فَقَالَ لِسِتِّ سِنِينَ ( تهذيب‏الأحكام ج : 2 ص : 381)
/ منتها فکر اجمالی/ادراکات عینی و تجربی است و هنوز به ادراکات انتزاعی نرسیده است/هدفمند شدن حس کنجکاوی/درک مقدماتی رابطه علت و معلول در حد تجربیات/درک مفهوم زمان،مکان علیت و عدد/درک عیب و کمال/قدرت بکار گیری تجربیان در کوتاه مدت و محدود/درک عینی مفهوم کوچکتر و بزرگتر/
4) آمیختگی تخیل به واقعیت:
5) علاقه و توانایی یادگیری:
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ، قَالَ: الْغُلَامُ يَلْعَبُ سَبْعَ سِنِينَ، وَ يَتَعَلَّمُ‏ سَبْعَ‏ سِنِينَ‏، وَ يَتَعَلَّمُ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ سَبْعَ سِنِينَ. الأصول الستة عشر 342
6) رشد استعداد حفظ و یادآوری بخصوص از9 سالگی/در موضوعاتی که بیشتر علاقه دارد راحتتر و ماندگار تر حفظ می-کند.
7) ارتباط عاطفی بالا و کم گستره
کودک در این سن رابطه عاطفی عمیقی با افراد کمی برقرار میکند، از جمله مادر، پدر و معلم/ احساس صمیمیت / شکوفایی، هدفمندی و منطق مندی عواطف: اطلاع از احساسات دیگران/تلاش برای تغییر در عواطف اطرافیان مثل تمایل به خشنود کردن یا خشمگین کردن دیگران/نیاز به عزت نفس/حقارت یا لیاقت/تبعیض/
8) طبقه بندی ارزشی بر اساس ملاکهای حسی نه انتزاعی/
9) الگو پذیری صفت محور و قهرمان پرور
10) ظهور استعدادها
11) آمادگی و استعداد اطاعت پذیری/احساس وظیفه میکند به اهمیت همکاری پی میبرد و از اینکه برای انجام کاری قدرت دارد، لذت میبرد/کودک به رحتی خود را در اختیار والدین و معلم قرار میدهد
وَ قَالَ النَّبِيُّ ص‏ الْوَلَدُ سَيِّدٌ سَبْعَ سِنِينَ وَ عَبْدٌ سَبْعَ‏ سِنِينَ وَ وَزِيرٌ سَبْعَ سِنِينَ فَإِنْ رَضِيتَ أَخْلَاقَهُ لِإِحْدَى وَ عِشْرِينَ وَ إِلَّا فَاضْرِبْ عَلَى جَنْبِهِ فَقَدْ أَعْذَرْتَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى‏ مكارم الأخلاق 222
ولدك ريحانتك سبعا و خادمك‏ سبعا ثم هو عدوك أو صديقك‏ شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد ج‏20 343
وَ رَوَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ: مُرُوا صِبْيَانَكُمْ‏ بِالصَّلَاةِ إِذَا بَلَغُوا سَبْعَ سِنِينَ وَ اضْرِبُوهُمْ عَلَى تَرْكِهَا إِذَا بَلَغُوا تِسْعاً وَ فَرِّقُوا بَيْنَهُمْ فِي الْمَضَاجِعِ إِذَا بَلَغُوا عَشْراً. دعائم الإسلام ج‏1 194
12) آمادگی برای تادیب(فراگیری آداب)/
قَالَ الصَّادِقُ ع‏ دَعِ ابْنَكَ يَلْعَبْ سَبْعَ سِنِينَ وَ يُؤَدَّبْ‏ سَبْعَ سِنِينَ وَ أَلْزِمْهُ نَفْسَكَ سَبْعَ سِنِينَ فَإِن ْ أَفْلَحَ وَ إِلَّا فَإِنَّهُ مِمَّنْ لَا خَيْرَ فِيهِ. (من لا يحضره الفقيه ج‏3 492)
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع‏ يُرَبَّى الصَّبِيُّ سَبْعاً وَ يُؤَدَّبُ‏ سَبْعاً وَ يُسْتَخْدَمُ سَبْعاً وَ مُنْتَهَى طُولِهِ فِي ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ سَنَةً وَ عَقْلِهِ فِي خَمْسٍ وَ ثَلَاثِينَ سَنَةً وَ مَا كَانَ بَعْدَ ذَلِكَ فَبِالتَّجَارِبِ. من لا يحضره الفقيه ج‏3 493
بایستهها
بایسته های آموزشی
1) آموزش احکام
2) آموزش اولیه و متناسب صفات خدا و اصول دین
بایسته های پرورشی
1) پرورش فکری
تقویت قدرت حل مسأله و تحلیل و تقویت قدرت خلاقیت از طریق جهت بخشی به قوه تخیل.
2) پرورش اخلاقی
ایجاد روحیهی تمیز حسن و قبح، شکر گذاری، مسؤولیت پذیری، ادب و حیا
3) پرورش عاطفی
ایجاد انس و علاقه به دین و گزاره های دینی
راهکارها
‌أ. ایجاد انس والفت نسبت به نماز در کودکان
در این مقطع سنی اولین و مهمترین گامی که والدین و مسؤولیین تربیتی باید بردارند این است که فرزندان را نماز پذیر بار بیاورند و نه با روشهای غلط کاری کنند که آنان نماز گریز یا حتی نماز ستیز شوند.
برای تحقق چنین هدفی باید اصول و روشهای زیر مورد توجه قرار گیرد:
1) رعایت اصل تداوم
2) رعایت اصل تعادل
3) رعایت اصل تدریج
4) رعایت اصل تسهیل
5) استفاده از روش تداعی
6) استفاده از روشهای پرهیزی به جای روشهای تجویزی
7) تکریم و شخصیت بخشی در دعوت به گزاره های دینی
8) هماهنگی خانه و مدرسه چرا که هر گونه تعارضی باعث زدگی میشود.
‌ب. تأدیب کودک و ایجاد روحیه ادب نسبت به مقدسات
1. حضورمعنوی والدین و مربیان در مناسک عبادی و محیط های مذهبی الگویی میشود برای تلقین روحیه ادب و معنویت.
2. احترام بالای والدین و مربیان به مقدساتی مثل قرآن، مسجد، سجاده و مهر و ...
3. توجه والدین و مربیان به امور مذهبی و معنوی خود و فرزندانشان و خود داری از بی تفاوتی از لوازم تادیب دینی کودک است.
4. آموزش متناسب و جذاب آداب و مستحبات دینی به کودکان در این سنین و تشویق به انجام آنها
‌ج. ایجاد علاقه ومحبت به مناسک دینی و به ویژه نماز (چون کودکان در سن ارتباط عاطفی با گزاره های دینی هستند.)
1. ابراز علاقه و شوق به مناسک دینی و به ویژه نماز از طرف والدین بیان خاطره خاطره
2. نمایش جلوههای آسان و زیبای عبادت به کودکان
3. بیان خاطرهها و داستانهایی از نماز و عبادت
4. بردن خلاقیت فرزندان در مسیر مذهب (چون همیشه خالق، مخلوق خودش را دوست دارد.)
5. ایجاد تحرک جسمی در مسیر آموزش و انجام مناسک دینی
6. روح بازی بخشیدن به تعلیم و بازی را اساس تدریس قرار دادن
7. مراقبت از اینکه نماز یا مسجد را مانعی در مقابل حرکت خود نداند
8. طراحی بازیهای گروهی، هدفمند و قانونمند در جهت آموزش ارزشها و مفاهیم دینی و علاقهمند کردن کودک به گزارهها و رفتارهای دینی