شیطان می‌خواهد به وسیله شراب و قمار، در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند، و شما را از یاد خدا و از نماز بازدارد. آیا (با این همه زیان و فساد، و با این نهی اکید،) خودداری خواهید کرد؟! آیه نود و یکم از سوره مائده ، و اما پیام ها
۱- شیطان همواره در صدد ایجاد دشمنى و کینه توزى میان اهل ایمان (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء)
۲- شراب و قمار، ابزار شیطان براى ایجاد کینه و عداوت (انما یرید الشیطن ... فى الخمر و المیسر)
۳- جامعه آلوده به دشمنى و کینه توزى، جامعه اى شیطان زده و مطرود در پیشگاه خداوند (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء)
۴- حراست از وحدت جامعه ایمانى و دور نگاهداشتن آن از کینه و دشمنى فلسفه تحریم شراب خوارى و قماربازى (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء)
۵- الفت و مهربانى مؤمنان با یکدیگر، و پرهیز از دشمنى، مورد عنایت و خواست الهى (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء) نهى مؤکد خداوند از شرابخوارى و قماربازى و معرفى شراب و قمار به عنوان عوامل تفرقه و دشمنى حکایت از آن دارد که الفت و مهربانى بین اهل ایمان مورد عنایت خاص خداوند است.
۶- مصالح و مفاسد جوامع انسانى معیارى در تشریع احکام دین (انما الخمر ... فاجتنبوه لعلکم تفلحون. انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة)
۷- شیطان همواره در صدد بازدارى مؤمنان از یاد خدا و برپایى نماز (انما یرید الشیطن ... فى الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۸- روى آورى به مظاهر شرک زمینه ساز غفلت از یاد خدا و ترک نماز (انما الخمر و المیسر و الانصاب ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة) نیاوردن قید «فى الخمر و المیسر» در جمله «و یصدکم ...» به خلاف جمله «ان یوقع ..» -، مى تواند اشاره به این باشد که منشأ ترک یاد خدا و برپایى نماز مخصوص شراب و قمار نیست بلکه برخاسته از گرایش به انصاب و ازلام (مظاهر شرک) نیز هست.
۹- قماربازى و میگسارى ابزار شیطان براى بازداشتن مردم از یاد خدا و برپایى نماز (انما یرید الشیطن ... فى الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۱۰- باز نماندن از نماز و یاد خدا از حکمتهاى تحریم میگسارى و قماربازى (انما یرید الشیطن ... فى الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۱۱- باز ماندن جامعه ایمانى از نماز و یاد خدا پیامد برانگیخته شدن دشمنى و کینه در بین آنها(ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة) نیاوردن کلمه «ان» در «یصدکم عن ...» مى تواند اشاره به این باشد که مضمون این جمله پیامد تحقق مضمون معطوف علیه (یوقع بینکم ...) است.
۱۲- اتحاد و روابط عاطفى در جامعه ایمانى، زمینه ساز ذکر خدا و برپایى نماز (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۱۳- نماز، داراى جایگاهى شاخص در میان اذکار الهى (و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة) چون نماز از جمله اذکار الهى است، عطف «عن الصلوة» بر «عن ذکر اللّه» عطف خاص بر عام خواهد بود و حاکى از اهمیت برتر نماز نسبت به دیگر اذکار الهى دارد.
۱۴- یاد خدا، برپایى نماز، الفت و مهربانى بین افراد جامعه، از نشانه هاى جامعه رستگار (لعلکم تفلحون. انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و ... و عن الصلوة)
۱۵- دشمنى و کینه توزى در بین جامعه ایمانى و غفلت از یاد خدا مانع رسیدن آن جامعه به فلاح و رستگارى (لعلکم تفلحون. انما یرید الشیطن ... و یصدکم عن ذکراللّه)
۱۶- پاسدارى از روابط عاطفى اهل ایمان نسبت به یکدیگر و نیز حفظ روابط عبادى آنان با خدا، ملاک و حکمتى براى جعل احکام دین (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۱۷- شراب خوارى و قماربازى برخى مسلمانان صدر اسلام حتى پس از تحریم آن (فهل انتم منتهون) بیان رساى آیات مورد بحث در تحریم شراب و قمار و تذییل آن با جمله اى مذمت آمیز همراه با تردید نسبت به پرهیز مسلمانان از آن (آیا دست از قمار بازى و شرابخوارى مى کشید)، مى رساند که تحریم قمار و شراب قبلا اعلام شده ولى برخى از مسلمانان شاید به توهم تصریح نداشتن آن آیات در تحریم، همچنان به شرابخوارى و قماربازى ادامه مى دادند گفتنى است که شأن نزول هاى نقل شده درباره این آیات برداشت فوق را تأیید مى کند.
۱۸- بیان احکام و مفاسد شراب و قمار، بیانى رسا در تحریم میگسارى و قماربازى و از میان برنده هرگونه تردیدى در ضرورت پرهیز از آنها (انما الخمر و المیسر ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة فهل انتم منتهون)
۱۹- بیان فلسفه احکام از روشهاى قرآن جهت زدودن شک و تردید و ایجاد انگیزه براى عمل به آن احکام (رجس من عمل الشیطن ... فهل انتم منتهون)
۱- شیطان همواره در صدد ایجاد دشمنى و کینه توزى میان اهل ایمان (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء)
۲- شراب و قمار، ابزار شیطان براى ایجاد کینه و عداوت (انما یرید الشیطن ... فى الخمر و المیسر)
۳- جامعه آلوده به دشمنى و کینه توزى، جامعه اى شیطان زده و مطرود در پیشگاه خداوند (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء)
۴- حراست از وحدت جامعه ایمانى و دور نگاهداشتن آن از کینه و دشمنى فلسفه تحریم شراب خوارى و قماربازى (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء)
۵- الفت و مهربانى مؤمنان با یکدیگر، و پرهیز از دشمنى، مورد عنایت و خواست الهى (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء) نهى مؤکد خداوند از شرابخوارى و قماربازى و معرفى شراب و قمار به عنوان عوامل تفرقه و دشمنى حکایت از آن دارد که الفت و مهربانى بین اهل ایمان مورد عنایت خاص خداوند است.
۶- مصالح و مفاسد جوامع انسانى معیارى در تشریع احکام دین (انما الخمر ... فاجتنبوه لعلکم تفلحون. انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة)
۷- شیطان همواره در صدد بازدارى مؤمنان از یاد خدا و برپایى نماز (انما یرید الشیطن ... فى الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۸- روى آورى به مظاهر شرک زمینه ساز غفلت از یاد خدا و ترک نماز (انما الخمر و المیسر و الانصاب ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة) نیاوردن قید «فى الخمر و المیسر» در جمله «و یصدکم ...» به خلاف جمله «ان یوقع ..» -، مى تواند اشاره به این باشد که منشأ ترک یاد خدا و برپایى نماز مخصوص شراب و قمار نیست بلکه برخاسته از گرایش به انصاب و ازلام (مظاهر شرک) نیز هست.
۹- قماربازى و میگسارى ابزار شیطان براى بازداشتن مردم از یاد خدا و برپایى نماز (انما یرید الشیطن ... فى الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۱۰- باز نماندن از نماز و یاد خدا از حکمتهاى تحریم میگسارى و قماربازى (انما یرید الشیطن ... فى الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۱۱- باز ماندن جامعه ایمانى از نماز و یاد خدا پیامد برانگیخته شدن دشمنى و کینه در بین آنها(ان یوقع بینکم العدوة و البغضاء ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة) نیاوردن کلمه «ان» در «یصدکم عن ...» مى تواند اشاره به این باشد که مضمون این جمله پیامد تحقق مضمون معطوف علیه (یوقع بینکم ...) است.
۱۲- اتحاد و روابط عاطفى در جامعه ایمانى، زمینه ساز ذکر خدا و برپایى نماز (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۱۳- نماز، داراى جایگاهى شاخص در میان اذکار الهى (و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة) چون نماز از جمله اذکار الهى است، عطف «عن الصلوة» بر «عن ذکر اللّه» عطف خاص بر عام خواهد بود و حاکى از اهمیت برتر نماز نسبت به دیگر اذکار الهى دارد.
۱۴- یاد خدا، برپایى نماز، الفت و مهربانى بین افراد جامعه، از نشانه هاى جامعه رستگار (لعلکم تفلحون. انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة و ... و عن الصلوة)
۱۵- دشمنى و کینه توزى در بین جامعه ایمانى و غفلت از یاد خدا مانع رسیدن آن جامعه به فلاح و رستگارى (لعلکم تفلحون. انما یرید الشیطن ... و یصدکم عن ذکراللّه)
۱۶- پاسدارى از روابط عاطفى اهل ایمان نسبت به یکدیگر و نیز حفظ روابط عبادى آنان با خدا، ملاک و حکمتى براى جعل احکام دین (انما یرید الشیطن ان یوقع بینکم العدوة ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة)
۱۷- شراب خوارى و قماربازى برخى مسلمانان صدر اسلام حتى پس از تحریم آن (فهل انتم منتهون) بیان رساى آیات مورد بحث در تحریم شراب و قمار و تذییل آن با جمله اى مذمت آمیز همراه با تردید نسبت به پرهیز مسلمانان از آن (آیا دست از قمار بازى و شرابخوارى مى کشید)، مى رساند که تحریم قمار و شراب قبلا اعلام شده ولى برخى از مسلمانان شاید به توهم تصریح نداشتن آن آیات در تحریم، همچنان به شرابخوارى و قماربازى ادامه مى دادند گفتنى است که شأن نزول هاى نقل شده درباره این آیات برداشت فوق را تأیید مى کند.
۱۸- بیان احکام و مفاسد شراب و قمار، بیانى رسا در تحریم میگسارى و قماربازى و از میان برنده هرگونه تردیدى در ضرورت پرهیز از آنها (انما الخمر و المیسر ... و یصدکم عن ذکراللّه و عن الصلوة فهل انتم منتهون)
۱۹- بیان فلسفه احکام از روشهاى قرآن جهت زدودن شک و تردید و ایجاد انگیزه براى عمل به آن احکام (رجس من عمل الشیطن ... فهل انتم منتهون)
