مشروح بیانات آیت الله نوری همدانی در ضیافت افطار دار القرآن علامه طباطبایی با موضوع نهج البلاغهآیت الله العظمی حسین نوری همدانی از مراجع معظم تقلید، شامگاه چهارشنبه ۱۶ خردادماه سال جاری در سومین مراسم ضیافت افطاری دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) با اشاره به کتاب شریف نهج البلاغه آقا امیرالمومنین(ع) گفت: بعد از قرآن مجید کتابی به عظمت و جامعیت نهج البلاغه نداریم. خداوندی که وحی را بر قلب پیامبر مکرم اسلام حضرت محمد(ص) نازل کرد وصی پیامبر(ص) را نیز باب علم قرار داد و واقعا نهج البلاغه کتاب بسیار پر عظمتی است.
وی ادامه داد: سعی کنید نهج البلاغه را به عنوان یک کتاب درسی در حوزه قرار داده و آن را تدریس کنید و چه خوب است این کتاب شریف نهج البلاغه را حفظ هم کنید.
این استاد عالی حوزه علمیه قم افزود: درباره نهج بحث های زیادی شده است که حدود ۴۸۸ خطبه از حضرت علی(ع) در دست مردم بوده است، ولی آنچه امروزه در نهج البلاغه است حدود ۳۰۰ مورد است و بقیه در دست ما نیست.
آیت الله نوری همدانی نهج البلاغه را افتخار شیعیان دانست و گفت: ما افتخار می کنیم که نهج البلاغه از پیشوای ما است. و امام راحل نیز در ابتدای وصیت نامه خود دارند که کتابی به این جامعیت وجود ندارد.
وی به جامعیت بودن نهج البلاغه اشاره و افزود: نهج البلاغه کتابی جامع است که مطالب اجتماعی، انفرادی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و همه چیز در آن است و ما به آن افتخار می کنیم که از همه ابعاد مسائل در آن وجود دارد.
وی ادامه داد: حضرت علی(ع) در این کتاب جایی درباره موضوعات معدودی مثل مور، ملخ، طاووس و خفاش در عین حال با آن فصاحت و بلاغت با آن ویژگی های خاصی که دارد آن را بیان می کند که ابن ابی الحدید می گوید که ابتکارامیرالمومنین(ع) چنین بوده است.
اوج کلمات امیرالمومنین(ع) در بحث توحید و خدا شناسی
آیت الله نوری همدانی اوج کلمات امیرالمومنین(ع) را مبحث توحید دانست و گفت: قبل از حضرت علی(ع) هم اگر عرب هم با فصاحت و بلاغت چیزی می گفت درباره شتر و کوه و دریا بود، اما حضرت علی(ع) با فصاحت و بلاغت درباره توحید و خداشناسی مطالبی دارد که در اوج کلماتش حضرت علی(ع) درباره توحید و شناساندن خداوند و عظمت جهان و آفریدگار جهان سخن می گوید.
این استاد حوزوی تصریح کرد: ظلم است کسی بگوید نهج البلاغه کتابی درباره حضرت علی(ع) است، بلکه این کتابی است از خطبه های حضرت که در میدان جنگ و در بین مردم و رجال بیان شده است.
وی افزود: در خطبه ۲۲۸ نهج البلاغه حضرت امیر درباره توحید مطلبی بیان فرمودند که سید رضی هم آن را آورده است که این کلمات در میدان جنگ، در مسجد و مجامع که مردم جمع هستند حضرت این خطبه ها را بیان می کنند، که نشان می دهد اسلام چقدر فرهنگ این مردم را بالا برده است که این بیانات را بفهمند.
آیت الله نوری همدانی با اشاره به خطبه ۱۰۸ نهج البلاغه بیان کرد: حضرت در این خطبه می فرماید: « سُبْحانَكَ خالِقاً وَ مَعْبُوداً، بِحُسْنِ بَلائِكَ عِنْدَ خَلْقِكَ خَلَقْتَ، داراً وَ جَعَلْتَ فيها مَأْدُبَةً: مَشْرَباً وَ مَطْعَماً، وَ اَزْواجاً وَ خَدَماً، وَ قُصُوراً وَ اَنْهاراً، وَ زُروعاً وَ ثِماراً; ثُمَّ اَرْسَلْتَ داعِياً يَدْعُو اِلَيْها. فَلاَ الدّاعِىَ اَجابُوا، وَلا فيما رَغَّبْتَ اِلَيْهِ رَغِبُوا، وَلا اِلى ما شَوَّقْتَ، اِلَيْهِ اشْتاقُوا. اَقْبَلُوا عَلى جيفَة قَدِ افْتَضَحُوا بِاَكْلِها، وَاصْطَلَحُوا، عَلى حُبِّها، وَ مَنْ عَشِقَ شَيْئاً اَعْشى بَصَرَهُ، وَ اَمْرَضَ قَلْبَهُ،....».
این استاد عالی حوزه افزود: در اینجا حضرت امراض دنیا گراها و کسانی که علاقه به دنیا دارند امراض آنها را طوری تشبیه داده است که وقتی می خواهند بمیرند،اول زبان انسان از کار می افتد و دیگر نمی تواند حرف بزند، بعد گوشش نمی شنود و از کار می افتد و در آخر هم چشمم جایی را نمی بیند؛ به اندازه ای این کلام گیرا و موثر است که بر هر ملحدی بخواند لرزه بر اندامش می افتد.
خطبه ای از نهج البلاغه که آیت الله نوری همدانی بیش از هزار بار آن را خواندند
آیت الله نوری همدانی به خطبه ۲۲۱ نهج البلاغه اشاره و گفت: در این خطبه حضرت می فرماید: « قاله بعد تلاوته اَلْهاكُمُ التَّكاثُرُ حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقابِرَ»، این خطبه حضرت حالات کسانی که مرده اند را توضیح می دهد.
وی ادامه داد: من ۵۰ سال است بیش از هزار بار این خطبه را خوانده ام و هر بار این خطبه حضرت در روح من اثری گذاشته است که قبل از آن نبوده، که این اثر کلمات و بیانات امیرالمومنین(ع) است.
خطبه بدون الف و نقطه امیرالمومنین(ع)
آیت الله نوری همدانی به خطبه بدون الف و بدون نقطه امیرالمومنین(ع) اشاره و بیان کرد: در حضور امیرالمومنین(ع) جماعتی بودند که گفتند در میان کلمات عرب حرف «الف» بیش از همه دخالت دارد، که حضرت یک خطبه خواندن که در آن حرف «الف» را بکار نبردند و چندین صفحه شد.
وی ادامه داد: باز در جای دیگری صحبت شد در میان کلمات «نقطه» زیاد داریم که باز حضرت خطبه ای چند صفحه ای را بیان کردند که در آن هیچ نقطه ای نبود و به خطبه بدون نقطه مشهور است.
اشاره به « علما » در ۵ جای نهج البلاغه
این استاد برجسته سطح عالی حوزه علمیه قم با اشاره به بکار بردن کلمه « علما » در خطبه ها و بیانات امیرالمومنین(ع) اظهار کرد: در ۵ جای نهج البلاغه حضرت امیرالمومنین(ع) به علما اشاره کردند و از این کلمه استفاده شده است.
آیت الله نوری همدانی به خطبه شقشقیه اشاره و گفت: اولین جایی که در نهج البلاغه کلمه « علما » به کار رفته در خطبه شقشقیه است که حضرت در این خطبه فرمودند: « وَ مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى الْعُلَمَاءِ أَنْ لَا يُقَارُّوا عَلَى كِظَّةِ ظَالِمٍ ».
وی به وظیفه مهم علما در برابر ظالم و مظلوم بر گرفته از سخن حضرت در این خطبه اشاره و اظهار کرد: واقعا خداوند این پیمان را از علما گرفته که در برابر ظلم ظالمان و مظلومیت مظلومین ساکت و آرام ننشینند، که این کلمه بسیار بزرگی است. علمای بزرگوار هم در طول تاریخ هرگز در برابر ظلم ظالمان و مظلومیت مظلومان ساکت و آرام نبوده اند و این یکی از شئون و وظایف علما است.
این استاد عالی حوزوی افزود: در طول تاریخ علما نسبت به مردم هم در هدایت و هم در مدیریت آنها خدمت نموده اند که نمونه های بسیاری وجود دارد.
آیت الله نوری همدانی به دومین جایی که کلمه علما در نهج البلاغه آمده اشاره و گفت: دومین جایی که کلمه علما در نهج البلاغه آمده در خطبه ۱۸۴ است که در اینجا به شب ها و عبادت علما اشاره شده است و سومین جایی که در نهج البلاغه اسم علما آمده در خطبه ۱۹۸ است که این خطبه درباره عظمت قرآن است و حضرت به علما اشاره نموده و فرمودند: « جَعَلَهُ اللَّهُ رِيّاً لِعَطَشِ الْعُلَمَاءِ وَ رَبِيعاً لِقُلُوبِ الْفُقَهَاءِ وَ مَحَاجَّ لِطُرُقِ الصُّلَحَاءِ ...».
وی ادامه داد: خداوند قرآن را وسیله سیرابی عطش علما قرار داده و هیچ علمی جز قرآن علما را سیراب نمی کند و تنها علمی که علما را سیراب می کند قرآن است. و این قرآن بهاری است که در دل علما شکوفایی ایجاد می کند.
آیت الله نوری همدانی در ادامه به چهارمین جایی که در نهج البلاغه از کلمه علما بکار رفته اشاره و بیان کرد: چهارمین جایی که کلمه علما در نهج البلاغه بکار برده شده در سفارش حضرت به مالک اشتر است که می فرماید: « ... وَأَکْثِرْ مُدَارَسَةَ الْعُلَمَاءِ، وَمُنَاقَشَةَ الْحُکَمَاءِ، ».
وی ادامه داد: هرکسی که بخواهد مملکت اسلامی را اداره کند باید با علما مجالست داشته باشد، چون علما هستند که ارزش های اسلامی را می دانند و برای ساختن یک جامعه که منکرات در آن نباشد نظر علما لازم است. در اینجا حضرت در نامه ۵۳ به مالک اشتر نوشته اند و تاکید نمودند که مالک با علما مجالست و مباحثه داشته باشد.
آیت الله نوری همدانی به حکمت ۱۴۷ نهج البلاغه و بکار بردن کلمه علما در آن اشاره وبیان کرد: پنجمین جایی که کلمه علما در نهج البلاغه آمده است در قسمت کلمات قصار است که حضرت در حکمت ۱۴۷ نهج البلاغه می فرماید: « یَا کُمَیْلُ هَلَکَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْیَاءٌ وَ الْعُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِیَ الدَّهْرُ أَعْیَانُهُمْ مَفْقُودَهٌ وَ أَمْثَالُهُمْ فِی الْقُلُوبِ مَوْجُودَهٌ ...».
علامه طباطبایی شهید در راه قرآن
این شاگرد علامه طباطبایی در بخش دیگری از سخنانش علامه طباطبایی را شهید در راه قرآن دانست و گفت: بنده ۵ سال افتخار شاگردی از محضر استاد بزرگوارم مرحوم آیت الله طباطبایی در دروس تفسیر و اسفار داشته ام.
وی به زحمات علامه در نوشتن المیزان اشاره و بیان کرد: آیت الله طباطبایی زحمات زیادی در نوشتن تفسیر المیزان کشیدند تا آن را در ۲۰ بنویسند. ایشان مفسری بود که وقتی به آیات جهنم و عذاب می رسید گریه می کرد و قرآن در وجود ایشان تنزل پیدا کرده بود و گاهی در یک آیه ۵۰ صفحه تفسیر می نوشتند و ایشان شهید این راه شد.
گفتنی است، سومین ضافت افطاری دارالقرآن علامه طباطبایی، با سخنرانی و خیر مقدم توسط نجفی قدسی مدیر این دارالقرآن و با حضور آیت الله مقتدایی، عضو شورای عالی حوزه و دیگر اعضای این شورا، جمعی از اعضای جامعه مدرسین، اساتید حوزوی و قرآنی، حجت الاسلام و المسلمین راستگو، پژوهشگر فقه و تعلیم و تربیت، حجت الاسلام و المسلمین زائری، مدیر موسسه فرهنگی سرچشمه تهران و ماهنامه خیمه و بیش از ۲۰ حافظ قرآن کریم برگزار شد.
به قلم: امیرمحسن سلطان احمدی
