برخورد به شیوه تحکم آمیز
انسان به اقتضاى فطرت الهى خود و به دليل آن كه موجودى است چند بعدى و به اعتبار كرامتى كه خداوند براى او مقرّر نموده، موجودى است مختار و كرامت خويش را مى تواند با اختيار خود كسب نمايد. از ديدگاه اسلام، انسان موجودى است كه داراى ميل ها و جاذبه هاى معنوى است كه ساير موجودات فاقد آن مى باشند. انسان قادر است در برابر ميل هاى درونى خود ايستادگى كند و فرمان آن ها را اجرا نكند يا به بعضى از آن ها پاسخ گويد و بعضى ديگر را مهار نمايد يا از آن ها در جهتى خاص استفاده كند.
اين توانايى انسان به حكم نيرويى است كه آن را اراده مى نامند و تحت فرمان عقل عمل مى كند. اين توانايى بزرگ از مختصات انسان است و براساس اين توانايى است كه انسان يك موجود آزاد، انتخابگر و صاحب اختيار مى باشد.
در قرآن و آموزه های اسلامى، دلايل متعددى وجود دارد که دلالت بر آزادى و اختيار انسان می کند. از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. اِنّا هَديناهُ السَّبيلَ اِمّا شاكراً و اِمّا كفوراً ما راه راست را به او (انسان) نشان داديم؛ يا شكرگزار خواهد بود يا كفران خواهد ورزيد.
2. فَمن شاءَ فليُؤمِن و مَن شاءَ فَليكفر پس هركه مى خواهد ايمان بياورد و هر كه مى خواهد كفر بورزد.
3. كلُّ نفس بِما كَسبت رهينة هر كس در گرو اعمالى است كه آن را كسب كرده.
از طرف دیگر اين كه انسان مى تواند مشرك باشد يا موحّد و وجود انبياء(عليهم السلام) و نیز تعليم و تربيت در اجتماع و مسئول بودن انسان، همگی دلایل روشنی بر اختيار و امکان انتخابگری اوست.
بر همین اساس در دعوت نوجوانان و جوانان به دين و رفتارهای دینی، بايد به گونه اى عمل كنيم كه آن ها احساس آزادى كنند و با توجه به اين موضوع كه انسان فطرتاً خدا جوست، با تذكر روش هاى صحيح، اين فطرت را در وجود آنان بيدار نموده و آن ها را به طرف پذيرش دين سوق دهيم.
پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) نيز با نرم خويى و با زبان ليّن افراد را به دين اسلام دعوت مى كردند. خداوند متعال مى فرمايد: اَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النّاسَ حَتّى يَكوُنوامؤمنين اى رسول! تو كى می توانى مردم را با جبر و اكراه مؤمن گردانى؟
و يا در جای دیگر مى فرمايد: اِنَّما عليكَ الْبَلاغُ اِنَّما اَنْتَ مُنْذِرُ كار تو فقط ابلاغ است، تو فقط منذر هستی.
بنابراين، نبايد در یک محیط آموزشی برای ترغیب به رفتارهای دینی و عبادی از جمله نماز دانش آموزان و یا دانشجویان را مجبور کرد و یا از طرف دیگر به آن ها مزاياى زيادى داد به گونه ای که جنبه انتخاب آگاهانه آنان را تحت تأثیر شدید قرار دهد. هنر آن است که بدون استفاده از اين دو حربه تهديد و تطميع، بتوان مخاطب را به عقيده اى دعوت کرد. در این صورت است که آن نگرش درونى خواهد شد. يعنى اعتقادى كه نه شدیداً متأثر از جلب منفعت است و نه کاملاً به دليل ترس از قدرت.
در دين اسلام، تأكيد فراوان بر اين مطلب مى شود كه پذیرش دين تقليدى نيست و انسان ها نباید مسخ و مسحور تبلیغ یا تهدید دینی گردند. بلكه بايد با آگاهى کامل و آزادى تمام آن را بپذيرند. بنابراين، بايد تلاش كنيم كه در فضاهای آموزشی که پایگاه اندیشه ورزی دانش آموزان و دانشجویان است، به طريقى مثبت و متفکرانه به مناسک دينی بویژه نماز دعوت نماييم.
دكتر زهرا مصطفوى در خاطره ای از امام خمینی(ره) چنین نقل مى كند: همسرم به دليل عادت خانوادگى، دخترم را از خواب صبحگاهى بيدار مى كرد و به نماز وا مى داشت. امام(ره) وقتى از اين ماجرا خبردار شدند، براي همسرم پيغام فرستادند كه چهره شيرين اسلام را به مذاق بچه تلخ نكن. اين كلام آن چنان مؤثر افتاد و اثر عميقى بر روح و جان دخترم به جاى گذاشت كه بعد از آن خودش سفارش كرد كه براى نماز صبح به موقع بيدارش كنم.
انسان به اقتضاى فطرت الهى خود و به دليل آن كه موجودى است چند بعدى و به اعتبار كرامتى كه خداوند براى او مقرّر نموده، موجودى است مختار و كرامت خويش را مى تواند با اختيار خود كسب نمايد. از ديدگاه اسلام، انسان موجودى است كه داراى ميل ها و جاذبه هاى معنوى است كه ساير موجودات فاقد آن مى باشند. انسان قادر است در برابر ميل هاى درونى خود ايستادگى كند و فرمان آن ها را اجرا نكند يا به بعضى از آن ها پاسخ گويد و بعضى ديگر را مهار نمايد يا از آن ها در جهتى خاص استفاده كند.
اين توانايى انسان به حكم نيرويى است كه آن را اراده مى نامند و تحت فرمان عقل عمل مى كند. اين توانايى بزرگ از مختصات انسان است و براساس اين توانايى است كه انسان يك موجود آزاد، انتخابگر و صاحب اختيار مى باشد.
در قرآن و آموزه های اسلامى، دلايل متعددى وجود دارد که دلالت بر آزادى و اختيار انسان می کند. از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. اِنّا هَديناهُ السَّبيلَ اِمّا شاكراً و اِمّا كفوراً ما راه راست را به او (انسان) نشان داديم؛ يا شكرگزار خواهد بود يا كفران خواهد ورزيد.
2. فَمن شاءَ فليُؤمِن و مَن شاءَ فَليكفر پس هركه مى خواهد ايمان بياورد و هر كه مى خواهد كفر بورزد.
3. كلُّ نفس بِما كَسبت رهينة هر كس در گرو اعمالى است كه آن را كسب كرده.
از طرف دیگر اين كه انسان مى تواند مشرك باشد يا موحّد و وجود انبياء(عليهم السلام) و نیز تعليم و تربيت در اجتماع و مسئول بودن انسان، همگی دلایل روشنی بر اختيار و امکان انتخابگری اوست.
بر همین اساس در دعوت نوجوانان و جوانان به دين و رفتارهای دینی، بايد به گونه اى عمل كنيم كه آن ها احساس آزادى كنند و با توجه به اين موضوع كه انسان فطرتاً خدا جوست، با تذكر روش هاى صحيح، اين فطرت را در وجود آنان بيدار نموده و آن ها را به طرف پذيرش دين سوق دهيم.
پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) نيز با نرم خويى و با زبان ليّن افراد را به دين اسلام دعوت مى كردند. خداوند متعال مى فرمايد: اَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النّاسَ حَتّى يَكوُنوامؤمنين اى رسول! تو كى می توانى مردم را با جبر و اكراه مؤمن گردانى؟
و يا در جای دیگر مى فرمايد: اِنَّما عليكَ الْبَلاغُ اِنَّما اَنْتَ مُنْذِرُ كار تو فقط ابلاغ است، تو فقط منذر هستی.
بنابراين، نبايد در یک محیط آموزشی برای ترغیب به رفتارهای دینی و عبادی از جمله نماز دانش آموزان و یا دانشجویان را مجبور کرد و یا از طرف دیگر به آن ها مزاياى زيادى داد به گونه ای که جنبه انتخاب آگاهانه آنان را تحت تأثیر شدید قرار دهد. هنر آن است که بدون استفاده از اين دو حربه تهديد و تطميع، بتوان مخاطب را به عقيده اى دعوت کرد. در این صورت است که آن نگرش درونى خواهد شد. يعنى اعتقادى كه نه شدیداً متأثر از جلب منفعت است و نه کاملاً به دليل ترس از قدرت.
در دين اسلام، تأكيد فراوان بر اين مطلب مى شود كه پذیرش دين تقليدى نيست و انسان ها نباید مسخ و مسحور تبلیغ یا تهدید دینی گردند. بلكه بايد با آگاهى کامل و آزادى تمام آن را بپذيرند. بنابراين، بايد تلاش كنيم كه در فضاهای آموزشی که پایگاه اندیشه ورزی دانش آموزان و دانشجویان است، به طريقى مثبت و متفکرانه به مناسک دينی بویژه نماز دعوت نماييم.
دكتر زهرا مصطفوى در خاطره ای از امام خمینی(ره) چنین نقل مى كند: همسرم به دليل عادت خانوادگى، دخترم را از خواب صبحگاهى بيدار مى كرد و به نماز وا مى داشت. امام(ره) وقتى از اين ماجرا خبردار شدند، براي همسرم پيغام فرستادند كه چهره شيرين اسلام را به مذاق بچه تلخ نكن. اين كلام آن چنان مؤثر افتاد و اثر عميقى بر روح و جان دخترم به جاى گذاشت كه بعد از آن خودش سفارش كرد كه براى نماز صبح به موقع بيدارش كنم.
