فرق نماز قبول و صحیح

نمازِ صحیح، یك مرحله است و نماز مقبول، مرحله‌اى بالاتر مى‌باشد.
شما ممكن است خوب درس بخوانید، ولى قبولى آخر سال، مهمّ است.
ممكن است انسان همیشه نماز و عبادت‌هاى خود را بجا آورد، ولى بخاطر نقص و ضعف‌هایى كه نماز او دارد، در پیشگاه خداوند، پذیرفته نشود.
ممكن است شاگردى نمره خوب هم بگیرد، ولى اخلاق و وضع او مورد رضایت خاطر آموزگار نباشد.
پس، ملاك در ارزش نماز، قبولى آن است. باید كوشید تا نمازى پسندیده به آستان خدا تحویل داد.
امام على علیه السلام مى‌فرماید:
«كونوا على قبول العمل اشدّ عنایةّ منكم على العمل»(۱۰)
بیش از انجام عمل، به قبولى آن عنایت و توجّه داشته باشید.
قبولى عبادات، چه شرایطى دارد؟
۱- ایمان‌
اولین شرط قبولى نماز، ایمان و اعتقاد به خدا و دین اوست. اگر كسى عمرى را به نماز و عبادات بگذراند ولى در دل، اعتقاد به آن نداشته باشد، نمازش مقبول نیست. نه تنها در مورد نماز، بلكه در مورد هر كار نیك دیگر هم، ایمان شرط است و اعمال كفّار كه به خدا ایمان ندارند، بى‌ارزش و بى‌پاداش است.(۱۱)
۲- ولایت‌
كارهاى عبادى را خداوند از كسى مى‌پذیرد كه نسبت به خدا و پیامبر و پیشوایان معصوم، حالت پذیرش، اطاعت، مودّت و محبت داشته باشد و آنان را پیشواى خود بشناسد و فرمانبردار آنان باشد. عبادت بى ولایت پذیرفته نیست.
امام صادق علیه السلام مى‌فرماید:
«... من لم یتولّنا لم یرفع اللَّه له عملاً»(۱۲)
هر كس ولایت ما را نداشته باشد و رهبرى ما را نپذیرد، خداوند، هیچ عملى را از او، نمى‌پذیرد.
روشن است كه دیندارى دور از اهلبیت، و عبادت‌هاى بى اعتقاد به رهبرى معصومان، چاره ساز نیست و گاهى هم به گمراهى كشیده مى‌شود. ولایت، پذیرش رهبرى صحیح است كه در پیشوایان آسمانى و الهى مجسّم مى‌شود.
۳- تقوا
تقوا، یعنى خداترسى و پرهیز از گناه. آنكه محرّمات را ترك نكند و بى تقوا باشد، عبادات او هم او را به جایى نمى‌رساند. آنكه دزدى كند و آن را به بیچارگان انفاق كند، یا آنكه جهاد كند ولى مال مردم را هم تصرّف كند، پاداشى از انفاق و جهاد نمى‌برد.
نماز هم به عنوان عبادت، وقتى در درگاه خدا پذیرفته مى‌شود كه همراه با تقوا باشد. خداوند، نماز انسان‌هاى معصیت كار و بى‌بند و بار را نمى‌پذیرد و فرموده است:
«انّما یتقبّل اللّه من المتّقین»(۱۳)
خداوند، فقط از اهل تقوا مى‌پذیرد!
۴- مراعات حقوق دیگران‌
نماز، عبادتى است كه باید انسان را به خدا نزدیك كند. اگر نمازگزار، با برخى كارها از خدا و رضاى او دور شود، چگونه نماز مى‌تواند وسیله قرب او به خدا شود؟
آنكه بدهكار است و مال مردم را نمى‌دهد،
آنكه باید خمس و زكات بپردازد ولى خوددارى مى‌كند،
آنكه مسلمانى را غیبت مى‌كند یا تهمت مى‌زند،
آنكه رابطه برادرى را با یك مسلمان قطع مى‌كند،
آنكه در دل، براى دیگران، نیّت بد دارد و دشمنى او را در دل پنهان مى‌كند،
آنكه با دیگران، با اهل خانه، با پدر و مادر، بد اخلاقى و بد رفتارى مى‌كند و مایه آزار و رنجش آنان مى‌شود ...
اینها همه كارهایى است كه به نحوى، سبب تضییع حقوق دیگران و مایه دور شدن از خدا مى‌گردد. كسى كه اینگونه باشد، نمى‌تواند انتظار قبولى نمازش را از طرف خداوند داشته باشد.
نمازگزار، هم باید از راه نماز، پیوند خود را با خدا مستحكم و استوار كند، و هم رابطه دوستى و صمیمیّت و برادرى خود را با مؤمنان و همنوعان نگسلد و حقوقشان را رعایت كند و به كسى ظلم ننماید.
در حدیث، از رسول خدا صلى الله علیه وآله نقل شده است: آنكه زن خود را آزار برساند، یا زنى كه شوهر خویش را اذیّت كند، خداوند نماز و كارهاى نیك و حسنات آنان را قبول نمى‌كند.(۱۴)
امام صادق علیه السلام مى‌فرماید:
هر كس به پدر و مادر خود، از روى خشم و عصبانیّت نگاه كند، خداوند نماز او را نمى‌پذیرد، اگر چه پدر و مادرش، در حقّ او ناروا كرده باشند.(۱۵)
از كجا مى‌توان فهمید كه نمازهاى ما مقبول درگاه خداوند است، یا مردود مى‌باشد؟ در این باره حدیث جالبى از امام صادق‌علیه السلام نقل شده است:
«من احبّ ان یعلم اقبلت صلاته ام لم تقبل فلینظر هل منعته صلاته عن الفحشاء والمنكر؟ فبقدر ما منعته قبلت منه»(۱۶)
هر كس مى‌خواهد بداند آیا نمازش قبول شده یا نه، بنگرد كه آیا نمازش، او را از گناهان و زشتى‌ها باز داشته یا نه؟ به هر قدر، كه نمازش، او را از بدى‌ها بازداشته، به همان قدر، نمازش پذیرفته شده است!
بیائید سعى كنیم نمازمان، مكتب تربیت و سازندگى باشد و آن گونه كه در نماز مى‌گوئیم، خود را بنده خدا بدانیم و شرط بندگى را كه «اطاعت از خدا» و «ترك گناه» است رعایت كنیم.
در این صورت است كه از نماز، لذّت خواهیم برد و مناجات و سخن گفتن با خدا برایمان شیرین خواهد بود و از نماز خواندن، سیر و خسته نخواهیم گشت.
خدایا!
لذّت و شیرینى عبادت خود را به ما بچشان، و نمازهاى ما را پذیرفته درگاه خویش بگردان!
* * *
براى یك مسلمان، هیچ لذّتى بالاتر از این نیست كه خود را مجرى امر خدا ببیند و در انجام تكالیف الهى بگوید:
خدایا! چون تو فرمودى، اطاعت كردم.
خدایا! چوت تو خواستى، به جا آوردم.
خدایا! چون تو مقرّر كردى، بى چون و چرا تسلیم شدم.
این است مسلمانى: تسلیم شدن در برابر دستور خدا و تكلیف الهى.
۱۰) بحار الانوار، ج ۷۱ ص ۱۷۳ .
۱۱) سوره انبیاء، آیه ۹۴ .
۱۲) اصول كافى، ج ۱ ص ۴۳۰ .
۱۳) سوره مائده، آیه ۲۷ .
۱۴) وسائل الشیعه، ج ۱۴ ص ۱۱۶ .
۱۵) اصول كافى، ج ۲ ص ۳۴۹ .
۱۶) بحار الانوار، ج ۸۲ ص ۱۹۸ .

منبع: کتاب آشنایی با نماز، محسن قرائتی