انواع عبادت

در فرهنگ اسلام، عبادت فراتر از اعمالی چون نماز و روزه است. همۀ كارهاى شایسته‏اى كه به نفع مردم باشد نیز عبادت محسوب می‌شود. اینک به برخى از كارهایی كه در اسلام زیرمجموعه عبادت به حساب آمده است، اشاره مى‏كنیم:

1.‌ تفكر در كار خدا

 امام صادق (علیه السلام) مى‏فرماید:

"عبادت، زیاد نماز خواندن و روزه گرفتن نیست. همانا عبادت، اندیشیدن در امر خداست".[13] تفكرى كه انسان را به خدا نزدیك و آشنا سازد، عبادت به حساب آمده است.

2.‌ كسب و كار

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:

"عبادت، هفتاد بخش است که برترین آنها طلب حلال و به دنبال روزى رفتن است". [14]

3.‌ آموختن دانش‏

پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: "كسى كه از خانه به دنبال آموختن دانش بیرون برود، تا با آن، باطلى را رد كند و گمراهى را به هدایت بكشد، كار او همچون چهل سال عبادت است".[15]

4. خدمت به مردم‏

در روایات فراوانی آمده كه خدمت به مردم و رسیدگى به مشكلات آنان، از بسیارى عبادت‏ها و حج مستحب، به مراتب برتر است. امام صادق (علیه السلام) فرمود: "هرکس خانۀ خدا را طواف کند، خداوند عزوجل شش هزار حسنه برای او می‌نویسد و شش هزار گناه از او می‌آمرزد و شش هزار درجه به وی عطا می‌فرماید و شش هزار حاجت از او برآورده می‌سازد". سپس فرمودند: “گره‌گشایی از کار یک مؤمن، ده برابر این طواف فضیلت دارد".[16] به قول سعدى:

عبادت به جز خدمت خلق نیست‏                                           به تسبیح و سجاده و دلق نیست‏

5.‌ انتظار حكومت عدل جهانى‏

پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: "اَفْضَلُ الْعِبادَةِ اِنْتِظارُ الْفَرَجِ"؛[17] انتظار فرج وگشایش برترین عبادت است. روشن است كه مقصود انتظار مثبت و سازنده‌ای است كه زمینه‌سازى و تلاش براى دولت عدل امام مهدى7 را نیز به همراه داشته باشد.

رنگ و صبغه الهى دادن به كارها، بر ارزش آنها مى‏افزاید و آنها را عبادت و گاهى برتر از عبادت مى‏سازد. نیت صحیح، اكسیرى است كه هر فلز بى‏ارزش را طلا مى‏سازد و كارهایى كه با نیت تقرب به خدا انجام گیرد، عبادت محسوب مى‏شود. با این حساب، مى‏توان گفت نمونه‏هاى عبادت، قابل شمارش نیست و حتى نگاه پر مهر به پدر و مادر، نگاه به چهرۀ علما، نگاه به قرآن و كعبه و رهبر عادل یا برادر دینى هم عبادت است.[18]