کنترل فکر در نماز

 از آنجايى كه روح و حقيقت نماز، متوقف بر وجود حضور قلب است، آثار و فوايدى هم كه در آيات و روايات آمده، براى نماز با حضور قلب است و با نبودن حضور قلب، آثار لازم بر نماز مترتب نخواهد شد.

حتما قبول دارید که شيطان دائماً از مجراى نفس اماره و هواى نفس وارد عمل مى شود و انسان را وسوسه مى نمايد و هواهاى نفسانى را تحريك مى كند و اگر از يك راه موفق نشد، از راه ديگر وارد عمل مى شود، تا اينكه نگذارد انسان در محضر خدا قرار گيرد و به همين جهت است كه رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) مى فرمايد: «اِنَّ العَبْدَ اِذا اُشْتَغل بِالصّلاه جاءَهُ الشَّيطان و قالَ لَه: اُذكُر كَذا، حتى يَضلّ الرجل اَنْ يَدرى كَم صَلّى»«هنگامى كه بنده خدا مشغول نماز مى شود، شيطان مى آيد و به انسان مى گويد: اين را بگو، اين را بگو، تا اينكه نداند، چطور نماز خوانده است.» از اين روايت معلوم مى شود كه وسوسه هاى شيطان در عبادت، هميشگى است و از راه هاى مختلف وارد مى شود تا انسان را گمراه كند و چون هواهاى نفسانى، جنود و لشكريان شيطانند و به فرمان او عمل مى كنند، با توجّه به مختلف بودن هواهاى نفسانى، راه هاى نفوذ شيطان هم مختلف خواهد شد.

 البته به نقل بزرگان اخلاق خروج بی اختیار در نماز ضرری به حضور قلب نمی زند لذا باید مواظب خروج اختیاری بود.در این جهت به توصیه مرحوم آقای بهجت(ره) سعی کنید هنگام نماز بصورت ذهنی دور سجاده تان سیم خاردار بکشید تا افکار و خیالات نتوانند ورود پیدا کنند و این جز با تمرین پیوسته محقق نخواهد شد.

براستی اگر چهل نماز با این حالت خوانده شود توجه ما در نماز عمیق تر خواهد شد همچنین سعی شود برای نمازهای خود سجاده پهن کنید تا ذهن به بیرون معطوف نگردد.

از ذکر "لا حول و لا قوه الا با الله" بعلاوه ذکر صلوات، قبل از شروع نماز بهره برید. البته عوامل دیگری نیز در این جا دخیل اند مانند پرحرفى و سخنان غير ضرورى و بى فايده قبل از نماز چرا که عادت به پرحرفى و بيان حرف هاى ناسنجيده و بيهوده، انسان را از حركت و نيل به سعادت و مقصد باز مى دارد و مانع توجه و حضور قلب مى شود. زياد حرف زدن و پراكنده گويى، فكر را پريشان مى سازد و قدرت انديشيدن صحيح و تشخيص صواب از ناصواب را از انسان مى گيرد.

«هنگام نماز» و «هنگامه ارتباط با خدا» قلّه لحظات زندگى ماست. اما بايد دانست اين لحظات از ديگر ساحات زندگى ما جدا نيست پريشانى در برنامه روزانه و نگرانى نسبت به آينده در كاهش نشاط روحى و به دنبال آن كاستن معنويت نماز مؤثر است.

يكى از شاگردان علامه طباطبايى (ره) از نداشتن خشوع در نماز و عدم حضور قلب رنج مى ‏برد به خدمت علامه (ره) رسيد و راهكارى خواست. ايشان نخست از پاسخ خوددارى كردند، پس از چندبار اصرار به شاگرد خود رو كردند و فرمودند: «فكر در نماز دنباله افكار شبانه ‏روز است. كسى كه صبح تا ظهر به ياد خدا نبوده نمى ‏تواند هنگام نماز ياد خدا را استمرار دهد.» در روايات آمده است كه پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) قبل از شروع به قرائت نماز «اعوذبالله من الشيطان الرجيم» مى گفت