من به جای نماز قضای آیات، ادای آن‌را خوانده‌ام، آیا باید دوباره بخوانم؟
عواملی که موجب وجوب نماز آیات می‌شود متعدد است،[1] و در تمام موارد آن، نماز به نیت ادا خوانده می‌شود و انسان باید فوراً - به طوری که در نظر مردم تأخیر در آن نباشد-، برای خواندن نماز اقدام کند و اگر نخواند معصیت کرده است.[2]
البته این مسئله در مورد خوررشید و ماه گرفتگی کمی متفاوت است، با این توضیح که: از زمان شروع گرفتن خورشید یا ماه تا قبل از شروع درآمدن از این حالت، نماز به نیت ادا خوانده می‌شود، و پس از باز شدن کامل خورشید و ماه، نماز باید به نیت قضا خوانده شود، که اگر این تأخیر از روی عمد باشد فرد معصیت کرده و باید از خداوند طلب آمرزش نماید.
اما در مورد فاصله بین این دو حالت(زمان شروع باز شدن، تا باز شدن کامل ماه و خورشید)، بین فقها اختلاف نظر است؛ عده‌ای[3] می‌گویند در این فاصله نیز می‌توان نماز را به نیت ادا خواند و عده‌ای دیگر[4] می‌گویند در این فاصله، نماز را - بنابر احتیاط - باید بدون نیت ادا و قضا، بلکه به نیت مافی الذمه(آنچه بر عهده مکلف است) خواند.[5]
بنابراین، اگر نیت نماز به این‌گونه باشدکه آنچه بر عهده مکلف بود خوانده شود، کافی است، ولی -در فرض سؤال- اگر نیت کاملا جابه‌جا بود، باید نماز آیات تکرار و به نیت قضا خوانده شود.
در هر حال پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به سؤال فوق، چنین است:[6]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
موارد مختلف است به طور کلى اگر بعد از باز شدن خورشید و ماه بفهمید که تمام آن گرفته بوده، باید قضاى نماز آیات را بخوانید و خواندن نماز به صورت ادا کفایت نمی‌کند ولى نماز آیات براى زلزله و رعد و برق همیشه ادا است.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اگر به نیّت نمازی که از شما خواسته شده خوانده باشید کافی است.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
احتیاط آن است که اعاده نماید.
[1]. جهت آگاهی بیشتر در این زمینه، ر. ک: پاسخ 2996 (کیفیت و موارد وجوب نماز آیات).
[2]. ر. ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 816، م 1498، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
[3]. آیات عظام خویی، گلپایگانی، تبریزی، صافی، سیستانی و شبیری.
[4]. آیات عظام امام خمینی، اراکی، خامنه‌ای، فاضل، بهجت، نوری و مکارم.
[5]. ر. ک: همان، ج 1، ص 814، م 1495و 1496.
[6]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی و مکارم شیرازی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
