چرا مسلمانان هنگام نماز به سمت خاصى رو مى‌كنند؟ چرابااين كه كعبه از سنگ و گل است بايد سوى آن نماز بخوانيم؟
* خداوند مى‌فرمايد: (وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ‌الْمَغْرِبُ فَأَيْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ وَ‌سِعٌ عَلِيمٌ)[ بقره، آيه115.]؛ مشرق و مغرب براى خدا است، پس به هر طرف كه رو كنيد همان‌جا رو به خدا داريد كه خدا واسع و داناست.
اين آيه مربوط به تغيير قبله است؛ هنگامى كه قبله مسلمانان از بيت المقدس به كعبه تغيير يافت، يهود در مقام انكار برآمدند و ايراد گرفتند كه مگر مى‌شود قبله را تغيير داد. آيه نازل شد و جواب داد كه شرق و غرب و هر جهتى صلاحيت دارد به اذن و دستور خداوند قبله باشد؛ مدتى مسجد الاقصى و بعد از آن كعبه.
اين آيه اشاره به يك مسئله كلامى و اعتقادى دارد؛ همه جا ملك خدا است و خداوند محيط بر همه عالَم است؛ در نتيجه كسى كه به يكى از اين جهات رو كند، به سوى خداى متعال رو شده است. اين آيه شريف، حقيقت توجه به سوى خدا را از نظر جهتْ توسعه مى‌دهد نه از نظر مكان.[ تفسير الميزان، ج1، ص390 ـ 391.]
«رو به سوى قبله نماز خواندن» يك مسئله فقهى است. درست است كه روح و مغزِ عبادت، همان بندگى درونى عبد است، ليكن اين توجّه قلبى بايد به صورت عملى اجرا گردد. بدين منظور اسلام كعبه را قبله قرار داده تا مردم را با همه اختلافاتى كه دارند، متوجه به يك نقطه كرده، با اين مركزيت، وحدت فكرى و معنوى آنان را تضمين كند.[همان، ص507.] خلاصه اين‌كه، اگر خداوند فرموده است: به هر جا رو كنى به سوى خدا رو كرده‌اى، با حكمش به اين كه در نماز بايد به سوى كعبه رو كنيد، منافات ندارد.[همان، ص391.]
توجّه به قبله نيز هرگز مفهومش محدود كردن ذات پاك خدا در سمت معينى نيست، بلكه وقتى در علم كلام ثابت كرديم كه خداوند حكيم است و احكام الهى همگى داراى حكمت هستند، مى‌گوييم رو به قبله نماز خواندن هم حكمت‌هايى دارد كه مهم‌ترين آنها «تعبد» است و ممكن است يكى ديگر از حكمت‌هايش اين باشد كه انسان موجودى مادى است و بايد به سويى نماز بخواند و دستور داده شده كه همه به يك سو نماز بخوانند تا وحدت و هماهنگى در صفوف مسلمانان پيدا شود و از تشكيل صفوف متفرق و نامنظم كه عامل هرج و مرج است، جلوگيرى شود؛ افزون بر اين، سمت قبله (طرف كعبه) نقطه‌اى مقدس است كه از قديمى‌ترين پايگاه‌هاى توحيد مى‌باشد و توجه به آن، بيدار كننده خاطرات توحيدى است.(برگرفته از: همان، تفسير نمونه، ج1، ص415.)
منبع: پرسمان قرآنی نماز
