حکمت تعداد رکعت های نماز و اختلاف آن ها چیست
اختلاف تعداد ركعات نماز و هم چنين تعيين اوقات و ساير جزئيات عبادات - علاوه بر اسرار و رموزى كه در آن ها نهفته است و ما اطلاعى نداريم - روحيه تسليم در برابر خدا و دستورات پيامبر را در ما تقويت و استوار مىكند.
رکعات نماز بیش تر ناظر بر بعد عبادی و معنوی و رابطه بین اعمال انسان و هدایت اخروی است. عقل کنونی بشر ابزاری برای دریافت حکم ارتباط دو رکعتی بودن نماز صبح و آثار آن نسبت به بقیه نماز ها ندارد.در این موارد چاره ای جز تعبد یا قبول حکمت های تعلیم شده توسط ائمه معصومین علیهم السلام نیست. البته در مورد سر رکعات نماز ،اسراري در برخي روايات بيان شده است که مي توانيد براي مشاهده به کتاب علل الشرايع مراجعه کنيد. از بعضى روايات استفاده مىشود كه نماز در ابتدا دو ركعتى بوده است؛ چنان كه فضيل گويد: از امام صادق(ع) شنيدم: «خداوند نمازها را دو ركعتى قرار داد، سپس رسول خدا(ص) هفت ركعت به آن ها افزود.(1)
سرّ اين كه چرا پيامبر(ص) اين هفت ركعت را افزودند، بر ما درست معلوم نيست. فضل بن شاذان نيز از امام رضا(ع) روايت نموده :
«نمازى را كه خداوند بر امّت واجب كرد، دو ركعتى بود، ولى رسول خدا چون مىدانست كه مردم اين دو ركعت را آن گونه كه شايسته است انجام نخواهند داد و حق آن را ادا نخواهند كرد ،به نمازهاى ظهر، عصر و عشا دو ركعت و به نماز مغرب يك ركعت افزود تا نقص و كمبودى كه در مورد اداى اصل نماز از طرف نمازگزاران پديد مىآيد ،جبران شود. (2)
روى همين حساب نيز نمازهاى چهار ركعتى در سفر دو ركعت خوانده مىشود؛ چون اصل نماز هميشه و در همه حال محفوظ است و كم و زياد نمىشود. سعيد بن مسيّب گويد: از امام سجاد(ع) پرسيدم: از چه هنگامى نمازها به اين صورتى كه امروز هست واجب شد؟ حضرت فرمود: «از هنگامى كه اسلام قدرت يافت و جهاد بر مسلمانان واجب گشت، رسول خدا هفت ركعت به نمازها افزود.»
از اين روايت استفاده مىشود كه، افزايش هفت ركعت به نمازها، همزمان با اوج و گسترش اسلام، براى بالا بردن روحيه ايمان و عبوديت در مسلمانان، لازم و ضرورى بود . از روايت ديگرى نيز استفاده مىشود كه نمازهاى يوميه هر كدام مناسب اوقات خاص خود تعيين شدهاند، بدين صورت كه: صبحگاهان وقتى كه انسان از خواب برمىخيزد، روى مصالحى از جمله اين كه انسان هنوز با مسائل دنيا و زندگى درگير نشده، نماز دو ركعتى خوانده مىشود . در وسط روز به جهت اشتغال به امور مادى و زندگى نياز بيش ترى براى راز و نياز و عبادت وجود دارد؛ تا انسان از ياد خدا غافل نشود و او را فراموش نكند. بنا بر این، بر نماز صبح به دو دلیل چیزی افزوده نشد:
الف) اشتغال در وقت اين نماز بيش تر از اوقات ديگر بوده و دنبال نيازمندي ها رفتن وسيعتر نسبت به زمان های ديگر مىباشد.
ب)نسبت به اوقات ديگر دل ها در وقت نماز صبح از فكر و انديشه خالىتر است .
برای مطالعه مراجعه کنید به : علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى، ج2، ص69
پی نوشت ها:
1.وسائل الشيعه ، ج 3 ، ص 31 ، ح 2 و ص 34 ، ح 12 و ص 35 ، ح 14 و ص 636 ، ح 19 و ص 638 ، ح 22.
2.همان ، ج 3 ، ص 38 ، ح 22.
