می خواستم درباره فضیلت و اهمیت سورۀ حمد بدانم؟
- سورۀ حمد اساس قرآن
ابنعباس ـ که شاگرد تفسیری امیرالمؤمنین بودند ـ می گوید: «هر چیزی اساسی دارد و اساس قرآن سوره حمد است.»[1]
2. برترين سوره قرآن و درمان دردها
پیامبر اکرم (ص) به جابر بن عبدالله فرمودند: «برترین سورهای را که خداوند متعال در کتابش نازل فرموده به تو بیاموزم؟ جابر عرض کرد: آری پدر و مادرم به فدایت. حضرت به او سورۀ حمد را که اساس قرآن است تعلیم نمودند و پس از آن فرمودند: دربارۀ سورۀ برایت بگویم؟ باز با اشتیاق پاسخ مثبت داد. فرمودند: این سوره شفای از هر دردی بجز "سام" است و منظور از سام،"مرگ" است».[2]
3. سبعُ المَثانی
خداوند در سوره حِجر دو نعمتی که به پیامبرش عطا نموده است را یادآوری می کند و می فرماید: «و همانا ما به تو سبعالمثانى (سوره حمد) و قرآن بزرگ داديم» [3]
همۀ مفسران «السبع المثانی» را سورۀ حمد دانستهاند که چون مشتمل بر هفت آیه است "السبع" نامیده شده و چون در هر نماز دو بار خوانده میشود و یا اینکه دو بار نازل شده، یک بار در مکه و دیگر بار در مدینه، "المثانی" است.[4]
4. سورۀ حمد همتای قرآن
امیر مؤمنان (ع) فرمودند: "از پیامبر خدا (ص) شنیدم که فرمودند: خداوند عز و جل در خطاب به من این‌گونه فرمود: بهراستى، به تو سبع المثانى [سورۀ فاتحه] و قرآن بزرگ را اعطا كرديم[5] که به واسطۀ سورۀ حمد بر من منتی ویژه گذاشته و آن را همتای قرآن عظیم قرار داده است. فاتحةالکتاب برترین موجودی گنجینههای عرش الهی است و خداوند عز و جل آن را به حضرت محمد (ص) اختصاص داده و آن حضرت را به آن شرافت بخشیده و در این جهت هیچ یک از پیامبران را با ایشان شریک نکرده به جز حضرت سلیمان(ع) که به او بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم را عطا فرموده است".[6]
5. ثواب قرائت سورۀ حمد معادل ثواب دو سوم قرآن
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: هر مسلمانی که سورۀ حمد را بخواند به اندازهای پاداش میگیرد که گویی دو سوم قرآن را تلاوت نموده است و به اندازهای که گویی به همۀ مؤمنان صدقه داده است.[7]
6. دارای اسم اعظم
امام صادق - عليه السلام – فرمودند: « اسم اعظم خداوند، در فاتحة الكتاب مندرج است.»
[1]. «و عن ابن عبّاس أنّه قال: إنّ لكلّ شيء أساساً، و أساس القرآن فاتحة الكتاب» ؛ شرح فروع الكافي (للمولى محمد هادي بن محمد صالح المازندراني) ؛ ج3 ؛ ص34
[2]. اَنَّ النَّبِيَّ(ص) قَالَ لِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيِّ: "يَا جَابِرُ أَ لَا أُعَلِّمُكَ أَفْضَلَ سُورَةٍ أَنْزَلَهَا اللَّهُ تَعَالَى فِي كِتَابِهِ قَالَ فَقَالَ لَهُ جَابِرٌ بَلَى بِأَبِي أَنْتَ و أُمِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ عَلِّمْنِيهَا- قَالَ فَعَلَّمَهُ الْحَمْدَ أُمَّ الْكِتَابِ ثُمَّ قَالَ يَا جَابِرُ أَ لَا أُخْبِرُكَ عَنْهَا قَالَ بَلَى بِأَبِي أَنْتَ و أُمِّي فَأَخْبَرَهُ قَالَ هِيَ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاءٍ إِلَّا السَّامَ و السَّامُ الْمَوْت" (شعیری، جامع الأخبار، ص43).
[3]. وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ (حجر : 87)
[4]. شرح فروع الكافي (للمولى محمد هادي بن محمد صالح المازندراني) ؛ ج3 ؛ ص34
[5]. وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ (حجر : 87)
[6]. قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع): "... سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (ص) يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ و جَلَّ قَالَ لِي يَا مُحَمَّدُ و لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي و الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ فَأَفْرَدَ الِامْتِنَانَ عَلَيَّ بِفَاتِحَةِ الْكِتَابِ و جَعَلَهَا بِإِزَاءِ الْقُرْآنِ الْعَظِيمِ و إِنَّ فَاتِحَةَ الْكِتَابِ أَشْرَفُ مَا فِي كُنُوزِ الْعَرْشِ و إِنَّ اللَّهَ عَزَّ و جَلَّ خَصَّ مُحَمَّداً و شَرَّفَهُ بِهَا و لَمْ يُشْرِكْ مَعَهُ فِيهَا أَحَداً مِنْ أَنْبِيَائِهِ مَا خَلَا سُلَيْمَانَ فَإِنَّهُ أَعْطَاهُ مِنْهَا بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم ..." (بحار الانوار، ج89، ص 227).
[7]. "أَيُّمَا مُسْلِمٍ قَرَأَ فَاتِحَةَ الْكِتَابِ أُعْطِيَ مِنَ الْأَجْرِ كَأَنَّمَا قَرَأَ ثُلُثَيِ الْقُرْآنِ و أُعْطِيَ مِنَ الْأَجْرِ كَأَنَّمَا تَصَدَّقَ عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ و مُؤْمِنَة" (بحار الانوار، ج89، ص 259).
