چرا خداوند نماز قضاى پدر را بر پسر بزرگتر، واجب کرده است؟ چرا به طور مشترک بر همه فرزندان واجب نشد؟

حكمت هاى گوناگونى مى تواند داشته باشد كه به تعدادى از آنها اشاره مى كنيم:

1. به طور معمول پسر بزرگتر بیشترین بهره را می برد چرا که از نظر سنی زمان بیشتری از نعمت وجودی و محبت و زحمات پدر بهره مند بوده است و از نظر محوریت در کارها و امور نیز بیشتر از خواهر و برادران کوچکتر از خود مد نظر قرار می گیرد.

2. وقتى خداوند مى خواهد مديريت شخصى را جا بيندازد و فرهنگ سازى كند، تكليف بيشترى نيز بر دوشش مى گذارد؛ تا مديريت او، توجيه پذير باشد. پسر بزرگتر در مدیریت خانواده، جانشین پدر است و تکلیف بیشتری هم دارد.1

 امام رضا (ع) فرمودند: بزرگترین برادر به منزله پدر است. 2 

3. اگر نماز قضاى پدر بر همه فرزندان واجب مى شد، ممكن بود مانند ميراث مالى، مورد اختلاف ورثه گردد و در نتيجه، منجر به ترك آن شود. علاوه بر اين، عدم وجوب آن بر دختران با توجه به عذرهايى كه دارند،  نوعى تخفيف در حق آنان است.

در پايان ذكر این نكته را یادآوری می کنیم که: پسر بزرگ تر مى تواند از ثلثِ ميراث پدر و مادر، قبل از تقسيم آن، هزينه خواندن نماز و اداى روزه را جدا كند و شخصى را براى انجام آن، اجير نمايد که اگر مقدار آن زياد باشد، مشكلى براى پسر بزرگ پيش نخواهد آمد.

پاورقی:

1 . البته در مقابل اين تكليف، از ارث بيشترى برخوردار مى گردد؛ يعنى اموال اختصاصى پدر، مثل انگشتر، اسلحه، وسيله سوارى و... به او مى رسد كه در فقه اسلامى به آن «حبوه» می گویند. البته ثوابى كه از ناحيه انجام آن نمازها و روزه ها به وى مى رسد، بسيار زيادتر از آن است كه با ارزش آن ارث مازاد، مقايسه گردد.

2 . قَالَ الرضا (ع) : الْأَخُ الْأَكْبَرُ بِمَنْزِلَةِ الْأَبِ (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج75 ؛ ص335)