با توجه به اینکه شیعه هستیم و الگوی ما اهل بیت علیهم السلام می باشد می خواستم بدانم حالات چهارده معصوم عليهم السلام هنگام نماز چگونه بوده است و چقدر به نماز اهمیت می دادند؟

به تعدادي از رواياتی که در این زمینه از اهل بیت علیهم السلام نقل شده اشاره می کنیم :

1.رسول خدا صلی الله عليه و آله

همسر آن حضرت می گوید: قبل از نماز با پیامبر (ص) صحبت می کردیم و او نیز سخن می گفت؛ ولی هنگامی که وقت نماز فرا می رسید (سخن با ما را رها میکرد) گویا اصلاً نه ما او را می شناسیم نه او ما را می شناسد. 1

ایشان مي فرمود: «همانا خداوند روشني چشم مرا در نماز قرار داد و نماز را محبوب من نمود و.. من هرگز از نماز سير نمي شوم » 2  و با اين كه بي گناه بود اما از خوف خداوند چنان در نماز مي گريست كه جانمازش خيس مي شد. 3 

2. اميرالمومنين علي (عليه السلام)

ایشان چون وقت نماز فرا مي رسيد، به خود مي پيچيد و مي لرزيد، به او مي گفتند: اي اميرالمؤمنين ! تو را چه شده است؟ مي فرمود: وقت اداي امانتي شده است كه خداوند آن را بر آسمانها و زمين و كوهها عرضه كرده و آنها از قبول آن ابا كردند و از آن بيمناك شدند.4 

3. حضرت فاطمه (سلام الله عليها )

ایشان مانند پدر گراميشان آنقدر به نماز مي ايستاد كه پاهايش ورم مي كرد. 5   پيامبر اکرم فرمودند: « و اما دخترم فاطمه ... هرگاه در محرابش به نماز مي ايستد، نورش براي فرشتگان آسمان آن چنان مي درخشد كه  ستارگان براي اهل زمين مي درخشد آن گاه خداوند به فرشتگانش مي فرمايد: اي فرشتگانم! به كنيزم و سرور كنيزم فاطمه (س ) بنگريد كه در برابرم ايستاده است و از ترس من، بدنش مي لرزد و با تمام وجودش به عبادتم برخاسته است من شما را گواه مي گيرم كه شيعيانش را از دوزخ در امان دارم.»  6

4. امام حسن عليه السلام

ایشان هنگام نماز بهترين لباسش را مي پوشيد و در جواب این سوال كه چرا بهترين لباس هاي خود را می پوشيد مي فرمود: «خدا زيباست و زيبايي را دوست دارد»7   سپس اين آيه را تلاوت می کردند: «خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ» 8   و هنگامي كه به نماز مي ايستاد تن مباركش مي لرزيد. 9 

5. امام حسين عليه السلام

ایشان عصرِ نهم محرم به برادرش عباس فرمود: « اگر بتواني دشمن را از جنگ منصرف كني، چنين كن تا امشب نماز بخوانيم، زيرا خداوند مي داند كه من نماز و تلاوت قرآن را دوست دارم.» 10   و فرداي آن روز در بدترين شرايط جنگ، هنگامي كه ابوثمامه صائدى وقت نماز را به ایشان تذكر داد، امام در حق او بهترين دعا را كرد: «نماز را به يادآوردي، خداوند تو را از نمازگزاران يادآور قرار دهد»11   سپس به اقامه نماز پرداختند.

6. امام سجاد عليه السلام

ایشان در شبانه روز هزار ركعت نماز مي خواند. و در نماز، رنگ صورتش تغيير مي كرد و همانند بنده ذليل، در برابر خدا مي ايستاد، و از ترس مي لرزيد و نمازش هميشه نماز وداع بود؛ آن چنان كه گويي بعد از آن نمازي نخواهد خواند.12   آنقدر به نماز مي ايستاد تا پاهايش متورم مي شد.13 

وقتی آن حضرت به نماز میایستاد همچون ساقۀ درختی بود و هیچ جزئی از بدن و لباس او حركت نمیكرد؛ مگر آن مقداری را كه باد به حركت در میآورد.14  

از حالات نماز ديگر امامان عليهم السلام به دليل طولاني شدن صرف نظر مي نمائيم.15 

پاورقی ها:

1. وَ قَالَتْ عَائِشَةُ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يُحَدِّثُنَا وَ نُحَدِّثُهُ فَإِذَا حَضَرَتِ الصَّلَاةُ فَكَأَنَّهُ لَمْ يَعْرِفْنَا وَ لَمْ نَعْرِفْهُ. (بحار الانوار، ج81، ص258).

2 . يَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُرَّةَ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ وَ حَبَّبَهَا إِلَيَّ كَمَا حَبَّبَ إِلَى الْجَائِعِ الطَّعَامَ وَ إِلَى الظَّمْآنِ الْمَاءَ وَ إِنَّ الْجَائِعَ إِذَا أَكَلَ الطَّعَامَ شَبِعَ وَ الظَّمْآنَ إِذَا شَرِبَ الْمَاءَ رَوِيَ وَ أَنَا لَا أَشْبَعُ مِنَ الصَّلَاة (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج79 ؛ ص233)

3 . عَن عَلِيٍّ ع فِي خَبَرٍ طَوِيلٍ أَنَّهُ ذَكَرَ مِنْ حَالاتِ النَّبِيِّ ص: وَ كَانَ يَبْكِي حَتَّى يَبْتَلَ مُصَلَّاهُ خَشْيَةً مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ مِنْ غَيْرِ جُرْمٍ. (مستدرك الوسائل، ج 11، ص 240)

4. كَانَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع إِذَا حَضَرَ وَقْتُ الصَّلَاةِ يَتَزَلْزَلُ وَ يَتَلَوَّنُ فَيُقَالُ لَهُ مَا لَكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَيَقُولُ جَاءَ وَقْتُ أَمَانَةِ اللَّهِ الَّتِي عَرَضَهَا عَلَى السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَ أَشْفَقْنَ مِنْهَا وَ حَمَلَهَا الْإِنْسَانُ فَلَا أَدْرِي أُحْسِنُ أَدَاءَ مَا حَمَلْتُ أَمْ لا (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج81 ؛ ص248)

5 . قَالَ الْحَسَنُ مَا كَانَ فِي الدُّنْيَا أَعْبَدَ مِنْ فَاطِمَةَ ع كَانَتْ تَقُومُ حَتَّى تَتَوَرَّمَ قَدَمَاهَا. (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج43 ؛ ص76)

6. قال النبی (ص) : مَتَى قَامَتْ فِي مِحْرَابِهَا بَيْنَ يَدِي رَبِّهَا جَلَّ جَلَالُهُ زَهَرَ نُورُهَا لِمَلَائِكَةِ السَّمَاءِ كَمَا يَزْهَرُ نُورُ الْكَوَاكِبِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ وَ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمَلَائِكَتِهِ يَا مَلَائِكَتِي انْظُرُوا إِلَى أَمَتِي فَاطِمَةَ سَيِّدَةِ إِمَائِي قَائِمَةً بَيْنَ يَدِيَّ تَرْتَعِدُ فَرَائِصُهَا مِنْ خِيفَتِي وَ قَدْ أَقْبَلَتْ بِقَلْبِهَا عَلَى عِبَادَتِي أُشْهِدُكُمْ أَنِّي قَدْ آمَنْتُ شِيعَتَهَا مِنَ النَّار (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج28 ؛ ص38)

7. عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ ع أَنَّهُ كَانَ إِذَا قَامَ إِلَى الصَّلَاةِ لَبِسَ أَجْوَدَ ثِيَابِهِ فَقِيلَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ لِمَ تَلْبَسُ أَجْوَدَ ثِيَابِكَ فَقَالَ إِنَ اللَّهَ جَمِيلٌ يُحِبُ الْجَمَالَ فَأَتَجَمَّلُ لِرَبِّي وَ هُوَ يَقُولُ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ فَأُحِبُّ أَنْ أَلْبَسَ أَجْمَلَ ثِيَابِي. (وسائل الشيعة / ج4 / 455)

8. « زينت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود برداريد!» (أعراف : 31)

9. أَنَّ الْحَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ ع كَانَ إِذَا قَامَ فِي صَلَاتِهِ تَرْتَعِدُ فَرَائِصُهُ بَيْنَ يَدَيْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَل (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج81 ؛ ص258)

10. فَجَاءَ الْعَبَّاسُ إِلَى الْحُسَيْنِ ع وَ أَخْبَرَهُ بِمَا قَالَ الْقَوْمُ فَقَالَ ارْجِعْ إِلَيْهِمْ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تُؤَخِّرَهُمْ إِلَى غَدٍ وَ تَدْفَعَهُمْ عَنَّا الْعَشِيَّةَ لَعَلَّنَا نُصَلِّي لِرَبِّنَا اللَّيْلَةَ وَ نَدْعُوهُ وَ نَسْتَغْفِرُهُ فَهُوَ يَعْلَمُ أَنِّي كُنْتُ قَدْ أُحِبُّ الصَّلَاةَ لَهُ وَ تِلَاوَةَ كِتَابِهِ وَ كَثْرَةَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ. (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج44 ؛ ص392)

11. فانّه لمّا حضرت صلاة الظهر في ذلك اليوم دنا أبو ثمامة الصائدي من الحسين عليه السّلام و قال له: يا أبا عبد اللّه، نفسي لك الفداء، إنّي أرى هؤلاء قد اقتربوا منك، و لا و اللّه لا تقتل حتى أقتل دونك إنشاء اللّه، و أحبّ ان ألقى ربّي و قد صلّيت بهذه الصلاة التي قد دنى وقتها، فرفع الحسين عليه السّلام رأسه ثمّ قال: ذكرت الصلاة جعلك اللّه من المصلّين الذاكرين، نعم هذا أوّل وقتها.

12. كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يُصَلِّي فِي الْيَوْمِ وَ اللَّيْلَةِ أَلْفَ رَكْعَةٍ كَمَا كَانَ يَفْعَلُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع كَانَتْ لَهُ خَمْسُمِائَةِ نَخْلَةٍ فَكَانَ يُصَلِّي عِنْدَ كُلِّ نَخْلَةٍ رَكْعَتَيْنِ وَ كَانَ إِذَا قَامَ فِي صَلَاتِهِ غَشِيَ لَوْنَهُ لَوْنٌ آخَرُ وَ كَانَ قِيَامُهُ فِي صَلَاتِهِ قِيَامَ الْعَبْدِ الذَّلِيلِ بَيْنَ يَدَيِ الْمَلِكِ الْجَلِيلِ كَانَتْ أَعْضَاؤُهُ تَرْتَعِدُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كَانَ يُصَلِّي صَلَاةَ مُوَدِّعٍ يَرَى أَنَّهُ لَا يُصَلِّي بَعْدَهَا أَبَدا. (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج46 ؛ ص61)

13. قَدْ وَرِمَتْ سَاقَاهُ وَ قَدَمَاهُ مِنَ الْقِيَامِ فِي الصَّلَاة (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج46 ؛ ص75)

14.كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع إِذَا قَامَ إِلَى الصَّلَاةِ كَأَنَّهُ سَاقُ شَجَرَةٍ- لَا يَتَحَرَّكُ مِنْهُ شَيْءٌ إِلَّا مَا حَرَّكَتِ الريحُ مِنْهُ. (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج46 ؛ 64)

15. ر ك :  جامع آيات و احاديث موضوعي نماز؛ فصل شانزدهم