فلسفه حضور در نماز جماعت چيست؟

درباره جايگاه و ارزش نماز جماعت، همين بس که رسول خدا(ص) فرمود: "مَن سَمِعَ النِّدَاءَ فَلَم يُجِبهُ مِن غيرِ عِلَّةٍ فَلَا صَلاةَ لَهُ": نماز کسي که صداي اذان را بشنود و بي دليل، در نماز جماعت ‏مسلمانان شرکت نکند، ارزشي ندارد.[1]

و مي ‏فرمود: صف‏هاي نماز جماعت، همانند صف‏هاي فرشتگان درآسمان چهارم است.[2] در حديث ديگر چنين آمده است: "هر که نماز جماعت را دوست ‏بدارد، خدا و فرشتگان او را دوست مي‏دارند".[3] گذشته از اينگونه روايات درباره بايستگي و لزوم شرکت در نماز جماعت، برخي از فلسفه هاي شرکت در نماز جماعت را مي توان چنين ذکر کرد:

1. نيل به ثواب نامحدود

برخي از اعمال عبادي در دين اسلام ثواب محدود و مشخص دارد، ولي بين مسلمانان مسلّم است که نماز با جماعت، از نماز فرادا برتر است و اگر تعداد نمازگزاران بيش از ده نفر شوند ثواب آن قابل شمارش و نگارش توسط مخلوقات نيست.[4]

2. اعلام اتحاد

به طور حتم، جمع شدن يک عده در يک مکان، براي عمل واحد، نشان از اتحاد آن افراد در هدف دارد. نماز جماعت نيز از اين امر جهان شمول مستثنا نيست و نماد وحدت کلمه است. همه افراد با هر اختلاف سليقهاي که دارند، با اين عمل وحدت کلمه خود را به جهان اعلام ميدارند.

ويل دورانت مى ‏نويسد:

بر هيچ انسان منصفى پوشيده نيست كه شركت مسلمانان در نمازهاى جماعت روزانه، چه اثر خوبى در وحدت و تشكّل آنها دارد. با كمى دقت مى‏توان دريافت كه در سايه همين جماعت‏ها و جمعه‏ها است كه انسجام و اتحادى در اقشار مختلف ايجاد مى ‏شود و در سايه آن، بركات و ارزش‏هايى وجود دارد. از كارهاى عمرانى يك منطقه گرفته، تا راه حل ساير مشكلات افراد و جامعه.[5]

3. آگاهي از اوضاع و مشکلات جامعه

در اين اجتماع که کم هزينهترين اجتماع دنيا است، آگاهى از مشكلات و نيازهاى يكديگر و زمينه سازي تعاون اجتماعى نهفته است که در بسياري از موارد، در همين اجتماعات است که نياز يک نيازمند مرتفع مي شود.

4. آگاهي از حال برادران ديني

اسلام عزيز، بسيار بر زيارت و ديدار مؤمنين و اطلاع از حال يکديگر تأکيد نموده است. در سيره پيامبر اعظم(ص) ميخوانيم: "اگر يكي از يارانش را سه روز پياپي نمي‌ديد، از حال وي جويا مي‌شد. اگر در سفر بود، برايش دعا مي‌کرد، اگر در شهر بود، به ديدارش مي‌رفت و اگر بيمار بود، از او عيادت مي‌کرد".[6] بي هزينه ترين ديدار مؤمنين، در صفوف جماعت است که باعث آگاهي از اوضاع افراد مي گردد.

5. آگاهي از مسائل ديني

بسياري از مسائل دين و احکامي که افراد فرا ميگيرند، در اثر حضور در نماز جماعت و استفاده از برنامه هاي آموزشي قبل يا بعد از نماز جماعت است. آمار نشان ميدهد، افرادي که اهل نماز جماعت هستند، از افراد ديگر آگاهي بيشتري نسبت به مسائل دين دارند. اسلام نيز با اين عمل، با جاهل ماندن افراد مبارزه معنوي ميکند و به علم افزايي پيوسته ترغيب مي نمايد.

6. تغيير رفتار و اخلاق نامناسب

انسانها از نظر رفتاري با يکديگر متفاوتند. چه بسيارند افرادي که با ديدن يک رفتار پسنديده از يک شخص حاضر در صفوف جماعت، رفتار زشت خود را کنار گذاشته اند. مسلمانها با اين حضور معنوي در کنار يکديگر، هر کدام خوبيهاي خود را به ديگران منتقل مي کنند.

پی نوشت ها

[1]. وسائل، ج 5 ص 375، کنز العمال، ج 8 حدیث 22799.

[2]. همان مدرک.

[3]. مستدرک الوسائل، ج 1 ص 488.

[4] . بحارالانوار، ج85، ص14.

[5] . تاريخ تمدن، همان.

[6] . براي اطلاع بيشتر، به کتاب سنن النبي، علامه طباطبايي مراجعه کنيد.