منظور از سبك شمردن نماز در روایت امام صادق(ع) چيست؟ لطفا مصاديق سبك شماري نماز را بيان نمائيد.
در روايت معروف امام صادق عليه السلام آمده است: « شفاعت ما به کسی که نماز را سبک بشمارد نمی رسد.» [1]
سبك شمردن نماز، یعنی انسان برای نماز ارزش و اهميت لازم را قائل نباشد و با وجود داشتن اختیار و قدرت برخواندن آن نسبت به اين فريضه الهي سستي نمايد.
در اينجا به تعدادي از مراتب و درجات سبك شمردن نماز اشاره مي نمائيم:
- ترك عمدی نماز
رسول خدا فرمودند: «نماز را از روي عمد ترك نكن پس كسي كه از روي عمد نماز را ترك نمايد به تحقيق از امت اسلامي جدا گرديده است.» [2]
ایشان همچنین فرمودند: اين دسته كه نماز نمي خواند در يكي از دَركات جهنم به نام «سَقَر» قرار خواهند گرفت [3].
- گاهي نماز می خواند و گاهي ترك مي كند.
رسول خدا (ص) در خصوص اين افراد فرموده اند: براي اين گروه از افراد جايگاهي از جهنم به نام« غَيّ» اختصاص داده شده است [4] (چرا كه خداوند متعال فرموده است ) : « امّا پس از آنان، فرزندان ناشايستهاى روى كار آمدند كه نماز را تباه كردند، و از شهوات پيروى نمودند؛ و بزودى« غَيّ» را خواهند ديد!» [5]
- تأخير بی دلیل نماز
انسان بدون هيچ عذري نماز خود را به تأخير بيندازد بگونه اي كه يا در آخر وقت خوانده شود و يا بطور كلي نماز قضا گردد.
امام صادق عليه السلام در تفسير آیه «فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ» [6] فرمودند: مراد از بي اعتنايي به نماز در اين آيه، تأخير آن از اول وقت بدون عذر است [7].
- با عجله خواندن نماز
نبي اكرم صلي الله عليه وآله مي فرمايد: «دزدترين مردم كسي است كه به خاطر سرعت و شتابزدگي از نماز خود كم كند، نماز چنين انساني، همچون جامه مندرسي در هم پيچيده شده، به صورت او پرتاب مي گردد.»[8]
همچنین مردي در حضور اميرالمومنين عليه السلام نماز خود را با شتاب به جا مي آورد حضرت نگاهي به او كرده و فرمود: چند وقت است اينگونه نماز مي خواني؟ او گفت: مدت هاست. حضرت فرمود: مثل تو نزد خداوند مثل كلاغ مي باشد (كه بجاي سجده منقار بر زمين مي كوبد) اگر اينگونه بميري بر غير ملت و دين پيامبر اكرم مرده اي سپس فرمودند: بدرستيكه دزدترين مردم كسي است كه از نمازش بدزدد [9].
- عدم حضور قلب و خمیازه کشیدن و بازی با صورت و ریش
امام باقر عليه السلام فرمودند: « بر تو باد توجه كامل به نمازت، پس همانا، آن مقدار كه در نماز حضور قلب داشته باشي، حساب مي شود، در نماز با دست و سر و ريش خويش بازي مكن، و در نماز با خودت صحبت نكن و خميازه نكش...» [10]
- به جا نياوردن كامل ركوع و سجود نماز
رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرموده: «كسى كه ركوع و سجده نمازش را كامل انجام ندهد ( مثل اين است كه ) نماز نخوانده است». [11]
- بدون دقت نماز خواندن
نبي اكرم (صلی الله عليه و آله ) مي فرمايد: « آنكس كه در مقابل مردم با دقت نماز بخواند و در خلوت بدون دقت نمازگزارد به نماز بي اعتنايي كرده است».[12]
- فراهم نكردن مقدمات نماز قبل از اذان
در روايات مذمت شده است كه انسان قبل از وقت نماز آماده نماز نباشد مثلاً وضوي خود را به تأخير انداخته باشد که این از مراتب پائين سبك شمردن نماز محسوب می شود. [13]
[1] -« إِنَّهُ لَا يَنَالُ شَفَاعَتَنَا مَنِ اسْتَخَفَّ بِالصَّلَاةِ» ؛ (الكافي، ج3، ص 270)
[2] - «لَا تَدَعِ الصَّلَاةَ مُتَعَمِّداً فَإِنَّ مَنْ تَرَكَهَا مُتَعَمِّداً فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُ مِلَّةُ الْإِسْلَام» ؛ (الكافي، ج3، ص 488)
[3] - على مشكينى، تحرير المواعظ العددية، قم، الهادى، 1424 ق، هشتم، ص332
[4] - على مشكينى، تحرير المواعظ العددية، قم، الهادى، 1424 ق، هشتم، ص332
[5] - « فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا.» ؛ (مريم: 59)
[6] - (ماعون: 4 و 5)
[7] - عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ - قَالَ تَأْخِيرُ الصَّلَاةِ عَنْ أَوَّلِ وَقْتِهَا لِغَيْرِ عُذْرٍ. (وسائل الشيعة ؛ ج4 ؛ ص124)
[8] - «أَسْرَقُ النَّاسِ فَالَّذِي يَسْرِقُ مِنْ صَلَاتِهِ تُلَفُّ كَمَا تُلَفُّ الثَّوْبُ الْخَلَقُ فَيُضْرَبُ بِهَا وَجْهُهُ» ؛ (ابن فهد حلى، عدة الداعي و نجاح الساعي، ص 41)
[9] - عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَبْصَرَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع رَجُلًا يَنْقُرُ بِصَلَاتِهِ فَقَالَ مُنْذُ كَمْ صَلَّيْتَ بِهَذِهِ الصَّلَاةِ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ مُنْذُ كَذَا وَ كَذَا فَقَالَ مَثَلُكَ عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ الْغُرَابِ إِذَا مَا نَقَرَ لَوْ مِتَّ مِتَّ عَلَى غَيْرِ مِلَّةِ أَبِي الْقَاسِمِ ص ثُمَّ قَالَ عَلِيٌّ ع إِنَّ أَسْرَقَ النَّاسِ مَنْ سَرَقَ صَلَاتَهُ (بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج81 ؛ ص242)
[10] - «عَلَيْكَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى صَلَاتِكَ فَإِنَّمَا يُحْسَبُ لَكَ مِنْهَا مَا أَقْبَلْتَ عَلَيْهِ وَ لَا تَعْبَثْ فِيهَا بِيَدِكَ وَ لَا بِرَأْسِكَ وَ لَا بِلِحْيَتِكَ وَ لَا تُحَدِّثْ نَفْسَكَ وَ لَا تَتَثَاءَبْ وَ لَا تَتَمَطَّ وَ لَا تُكَفِّر...» ؛ (بحارالانوار، ج 84، ص 201)
[11] - « لَا صَلَاةَ لِمَنْ لَا يُتِمُّ رُكُوعَهَا وَ سُجُودَهَا» ؛ (بحار الأنوار، ج69، ص 198)
[12] - « مَنْ أَحْسَنَ صَلَاتَهُ حَتَّى تَرَاهَا النَّاسُ وَ أَسَاءَهَا حِينَ يَخْلُو فَتِلْكَ اسْتِهَانَةٌ» ؛ (مستدركالوسائل، ج3، ص 26)
[13] - بحار الأنوار،ج2، ص 154
