از ديدگاه قرآن مجازات اخروی «ترک نماز» چیست؟
پاسخ اجمالی:
آيات و روايات زيادي درباره اهمّيّت «نماز» وارد شده و ترك آن را از اسباب سقوط در دوزخ شمرده اند. طبق بیان قرآن گروهى از بهشتيان در ارتباطى كه از جايگاه خود با مجرمان دوزخى مى گيرند از ایشان سؤال مى كنند: چه چيز شما را به دوزخ فرستاد؟! آنها مى گويند: ما از نمازگزاران نبوديم ... و همواره روز جزا را انكار مى كرديم. علت اهمّيّت مسئله نماز به آن خاطر است كه نخستين چيزى كه از نامه اعمال به آن نگاه مى شود نماز است. نماز سرچشمه زاينده ايمان و ضامن بقاى آن است، و با ترك نماز اصل ايمان به تزلزل مى افتد.
پاسخ تفصیلی:
فريضه بزرگ نماز به قدرى اهمّيّت دارد که آيات و روايات بي شمارى در كتبِ معروفِ اسلامى درباره اهمّيّتِ آنها وارد شده و «قرآن» با صراحت ترك اين فريضه را از اسباب سقوط در دوزخ شمرده است، آنجا كه مى فرمايد: گروهى از بهشتيان (اصحاب اليمين) در ارتباطى كه از جايگاه خود با مجرمانِ دوزخى مى گيرند از آنها سؤال مى كنند: «مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ»؛ (چه چيز شما را به دوزخ فرستاد؟!). آنها در پاسخ مى گويند: (ما از نمازگزاران نبوديم * و مستمندان را اطعام نمى كرديم * و پيوسته با اهل باطل همنشين بوديم * و همواره روز جزا را انكار مى كرديم)؛ «قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ * وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ * وَ كُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ * وَ كُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ».(1)
گرچه در اين آيه علاوه بر ترك نماز اشاره به سه گناه ديگر نيز شده است؛ ولى ذكر ترك نماز به عنوان اوّلين گناه به خوبى نشان مى دهد كه تا چه حدّ، ترك اين فريضه الهى خطرناك است. به علاوه، اين امور چهارگانه هر كدام مستقلا مى تواند يكى از اسباب سقوط در دوزخ گردد (ترك اطعام مستمندان ظاهراً اشاره به منع حقوق واجبه است).
مسئله نماز آنقدر از نظر اسلام مهم است كه طبق بعضى از رواياتِ معروف، نخستين چيزى كه از نامه اعمال به آن نگاه مى شود نماز است، اگر در نامه اعمال (به طور صحيح) وجود داشت به ساير اعمالِ نيك نگاه خواهد شد و اِلا به بقيه نگاه نمى شود و چنين كسى روانه دوزخ مى گردد.(2)
اين مطلب شايد به خاطر آن باشد كه نماز سرچشمه زاينده ايمان و ضامن بقاى آن است، با ترك نماز اصل ايمان به تزلزل مى افتد و مى دانيم يكى از شرائط قبولى اعمال، ايمان است كه بدون ايمان هيچ چيزى پذيرفته نيست.(3)
پی نوشت:
(1). سوره مدّثر، آيات 39 الی 46.
(2). وسائل الشيعة، عاملى، شيخ حرّ، محمد بن حسن، محقق / مصحح: مؤسسة آل البيت(عليهم السلام)، مؤسسة آل البيت(عليهم السلام)، قم، 1409 قمری، چاپ: اول، ج 4، ص 34، باب 8 (إتمام الصلاة و إقامتها)؛ الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر و آخوندى، محمد، دار الكتب الإسلامية، تهران، 1407 قمری، چاپ: چهارم، ج 3، ص 268، (باب من حافظ على صلاته أو ضيعها).
(3). گردآوري از كتاب: پيام قرآن، مكارم شيرازى، ناصر، تهيه و تنظيم: جمعى از فضلاء، دار الكتب الاسلامية، تهران، 1386 شمسی، چاپ: نهم، ج 6، ص 290.
آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی
دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
